Νοσταλγώντας τη χαμένη Belle Époque

Με μια ιδιαίτερη εποχή της παγκόσμιας ιστορίας αποφάσισε να ασχοληθεί η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και ο μαέστρος Λουκάς Καρυτινός. Η Βelle Epoque αφορά στα χρόνια από το 1871 έως την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου το 1914 και έχει χαρακτηρίσει δεκάδες έργα κλασικής μουσικής που είτε γράφτηκαν τότε, είτε είναι επηρεασμένα από το αισιόδοξο πνεύμα της. Τέτοια έργα θα παρουσιάσει η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στις 23 Απριλίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών σε ένα πρόγραμμα με τίτλο: “Νοσταλγώντας τη χαμένη Belle Époque – Η Γαλλία στη μουσική ΙΙ”.

Το συμφωνικό ποίημα «Οι Αιολίδες» του Σεζάρ Φρανκ είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα και το αιθέριο αυτό έργο θα συνδυαστεί με το έργο του Μωρίς Ραβέλ «Μπολερό» καθώς και με έργα μεταγενέστερων δημιουργών που νοστάλγησαν τη φινέτσα και τη χάρη της Βelle Epoque, όπως το Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα του Φρανσίς Πουλένκ, με σολίστ την διακεκριμένη πιανίστα Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου ή τις «Σφαίρες» του σύγχρονου Γάλλου συνθέτη Πατρίκ Μπουργκάν.

Ο τελευταίος συνέθεσε τις «Σφαίρες» το 2002, κατά παραγγελία της Γαλλικής Ραδιοφωνίας: πρόκειται για πέντε κομμάτια για μεγάλη ορχήστρα, καθένα εκ των οποίων αναφέρεται σε ένα ξεχωριστό ουράνιο σώμα και εμπνέεται άλλοτε από υλικά χαρακτηριστικά του και άλλοτε από στοιχεία της προσωπικότητας του αντίστοιχου μυθολογικού θεού. Η πρώτη δημόσια εκτέλεσή τους δόθηκε τον Μάιο του 2008 στη γαλλική πόλη Τρουά, από τη Συμφωνική Ορχήστρα της Ομπ, υπό τη μουσική διεύθυνση του Ζιλ Μιλιέρ.

Από τις πιο προσωπικές συνθετικές φωνές της εποχής του, ο Φρανσίς Πουλένκ έμεινε ουσιαστικά ανεπηρέαστος από τις ποικίλες εκφάνσεις του μουσικού μοντερνισμού στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, κρατώντας συγχρόνως αποστάσεις από τη ρομαντική γλώσσα του 19ου αιώνα. Έγραψε το Κοντσέρτο για πιάνο το 1949 αναδεικνύοντας ορχήστρα και σολίστ σε ισότιμους συντελεστές της μουσικής εξέλιξης, οι οποίοι συνδιαλέγονται «φιλικά». Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε τον Ιανουάριο του 1950, με σολίστ τον συνθέτη, και τη Συμφωνική της Βοστώνης, υπό τον Σαρλ Μυνχ.

Συνθέτης, οργανίστας και μέντορας πολλών σημαντικών συνθετών ο Σεζάρ Φρανκ συνέθεσε το συμφωνικό ποίημα Οι Αιολίδες το 1876, εμπνευσμένος από ένα ποίημα του διάσημου ποιητή Λεκόντ ντε Λιλ, εξέχοντος μέλους του καλλιτεχνικού κινήματος του παρνασσισμού. Το ποίημα αναφέρεται με γλαφυρό τρόπο στις Αιολίδες, τις έξι κόρες του αρχαίου θεού του ανέμου, Αίολου, παρουσιάζοντάς τις να «χαϊδεύουν» πεδιάδες και βουνά και να αφυπνίζουν τις δυνάμεις της Άνοιξης με το τραγούδι τους. Το συμφωνικό ποίημα του Φρανκ παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το Μάιο του 1877, σε συναυλία της Société Nationale στο Παρίσι.

«Έχω γράψει μόνο ένα αριστούργημα και αυτό είναι το Μπολερό. Δυστυχώς δεν περιέχει καθόλου μουσική», έλεγε αστειευόμενος ο Μωρίς Ραβέλ μετά την ασύλληπτη επιτυχία που είχε η πρεμιέρα του έργου του, το Νοέμβριο του 1928, στην Όπερα του Παρισιού, υπό τη μουσική διεύθυνση του Γουόλτερ Στράραμ. Το έργο είχε γραφτεί κατά παραγγελία της διάσημης Ρωσίδας μπαλαρίνας Ίντα Ρουμπινστάιν και ήταν εμπνευσμένο από τον ομώνυμο ισπανικό χορό: Ο μέτριας ταχύτητας, τριμερής αυτός χορός εμφανίστηκε προς το τέλος του 18ου αιώνα και εκτελείται από ζεύγος χορευτών με μουσική συνοδεία από κιθάρες και καστανιέτες. Όσο για το Μπολερό του Ραβέλ έγινε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα από την πρεμιέρα του, παγκοσμίως γνωστό.