Την Αννίτα Καπουσίζη τη γνώρισα πριν από μερικά χρόνια, πρώτα σαν ηθοποιό, ύστερα σαν φίλη και μετά έμαθα ότι είναι υπεύθυνη της θεατρικής ομάδας του MDA Ελλάς - ενός σωματείου για τη φροντίδα ανθρώπων με νευρομυϊκές παθήσεις, το οποίο αποτελεί μέρος ενός παγκόσμιου οργανισμού με 185 σταθμούς σε όλο τον κόσμο. Η θεατρική ομάδα διανύει πλέον τον 6ο χρόνο της και από την αρχή στόχος της Αννίτας δεν ήταν απλά να κάνει θέατρο με ανθρώπους που αντιμετωπίζουν σοβαρά κινητικά (και όχι μόνο) προβλήματα εξαιτίας των παθήσεων τους, που πλήττουν το νευρικό και μυϊκό σύστημα.
Όπως μου εξηγεί, η προσπάθειά της εστιάστηκε στη δημιουργία εκείνου του πλαισίου που θα συμπεριλάβει το θέατρο ανθρώπων με νευρομυϊκές παθήσεις στην υπάρχουσα θεατρική πραγματικότητα. Κι αυτό κάνει. Παρά τις αντιξοότητες. Διότι η Ελλάδα, τόσο από άποψη νοοτροπίας των κατοίκων της όσο και όσον αφορά τις υποδομές της ως χώρα, δεν ήταν ποτέ φιλική απέναντι στα άτομα με οποιαδήποτε αναπηρία.
Φέτος, η παράσταση της ομάδας προέκυψε μέσα από ένα εργαστήρι θεατρικής γραφής μονολόγων. Η Αννίτα και τα μέλη της ομάδας άρχισαν να μελετούν τον μύθο των Ατρειδών. «Μέσα από την έρευνα και τη μελέτη του μύθου διαπίστωσα ότι οι κειμενικές πηγές που χρησιμοποιήσαμε θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα περαιτέρω πεδίο έρευνας όσον αφορά στην ανθρώπινη πλευρά αυτών των ηρώων. Αυτήν την πλευρά που πολύ συχνά παραβλέπουμε μπροστά στις ηρωικές διαστάσεις του χαρακτήρα τους», μου λέει η Αννίτα και συνεχίζει: «Αυτή τη στιγμή της προσωπικής αναμέτρησης του ήρωα με τη φθαρτή και αδύναμη πλευρά του, θέλησα να φωτίσω με τη συγκεκριμένη παράσταση. Έτσι, μέσα από αυτή τη διαδικασία, ίσως μπορέσουμε να αναδείξουμε το ανθρώπινο στοιχείο στον ήρωα και αντίστοιχα να αναλογιστούμε την ηρωική πλευρά μέσα μας».
Κάπως έτσι γεννήθηκε η παράσταση «Εύθραυστον, για τον μύθο των Ατρειδών», που παρουσιάζεται την Πέμπτη, 9 Ιουνίου στις 9:15 μ.μ., στο Θέατρο Τέχνης της Οδού Φρυνίχου στην Πλάκα. Όλα τα έσοδα της παράστασης θα δοθούν στο Θεατρικό Εργαστήρι του MDA Ελλάς. Η παράσταση έχει ως βάση της κείμενα από τις αρχαίες τραγωδίες «Ηλέκτρα» και «Ιφιγένεια εν Αυλίδι», τα ποιητικά έργα του Γιάννη Ρίτσου «Ορέστης» και «Νεκρό Σπίτι», ενώ αποτελείται και από κείμενα των ίδιων των μελών της ομάδας.
«Όταν αρχίσαμε να μελετάμε τον μύθο των Ατρειδών στο Εργαστήρι, ζήτησα από την Εύα Λαμπάρα και τη Μαριλιάνα Λυγερή να γράψουν αυτό που, κατά τη γνώμη τους, οι ηρωίδες τους (Ηλέκτρα και Χρυσόθεμις αντίστοιχα), δεν ομολόγησαν ποτέ. Έτσι προέκυψαν τα δύο σύγχρονα κείμενα που ακούγονται στην παράσταση. Επίσης, να σημειώσω πως την παράσταση τη διατρέχει μια αφήγηση, που ενώνει την αρχή της ιστορίας των Ατρειδών με το σήμερα», μου εξηγεί η Αννίτα.
Το «Εύθραυστον, για το μύθο των Ατρειδών» είναι η πρώτη παράσταση της ομάδας που συμμετέχουν και «περιπατητικοί» ηθοποιοί, δηλαδή ηθοποιοί που δεν αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα κινητικής αναπηρίας. Συγκεκριμένα πρόκειται για μία ομάδα σπουδαστών της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης. Αναρωτιέμαι πώς λειτούργησε αυτή η συνάντηση… «Η συνεργασία ήταν, νομίζω, πολύ εποικοδομητική και για τις δυο πλευρές.
»Η ομάδα του MDA συνεργάστηκε πρώτη φορά με περιπατητικούς ηθοποιούς και αυτό καλλιέργησε με τον καλύτερο τρόπο αισθήματα εμπιστοσύνης και συνεργασίας που δεν είναι ούτως ή άλλως εύκολο να κατακτηθούν, πόσο μάλλον, όταν το σώμα σου και η κινητικότητά σου εξαρτάται από κάποιον άλλον. Αντίστοιχα νομίζω για τους περιπατητικούς ηθοποιούς της παράστασης, η προσπάθεια να μπουν σε έναν άλλον ρυθμό και τρόπο προσέγγισης και επικοινωνίας πάνω στη σκηνή, υπήρξε μια πρόκληση που τους οδήγησε σε πολύ ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις», επισημαίνει η Αννίτα.
«Τι μένει από έναν ήρωα, αν βγάλεις τους Θεούς που ορίζουν τη Μοίρα και τη Δίκη;» διαβάζω στο δελτίο τύπου της παράστασης και σκέφτομαι ότι στο MDA Ελλάς συναντάς ανθρώπους, που πολλοί θα σπεύσουν να πουν ότι η Μοίρα στάθηκε σκληρή απέναντι τους. Την ίδια στιγμή όμως τους θαυμάζεις για τη δύναμη της ψυχής τους. «Είναι σαν να βλέπεις στο πρόσωπό τους μια μεγαλειώδη νίκη του Ανθρώπου απέναντι στη Μοίρα του» λέω στην Αννίτα. «Δεν ξέρω αν θα μιλούσα για νίκη, αλλά για την αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ύπαρξης» σχολιάζει η Αννίτα προσθέτοντας: «Αν δεχτούμε την ύπαρξη της Μοίρας κάπου εκεί έξω, θα μείνω στη στάση που σύμφωνα με τον Σοφοκλή, πρέπει να κρατάει ο άνθρωπος απέναντί της. Μια στάση αξιοπρέπειας. Και αυτή η αξιοπρέπεια, που αποτελεί αυταπόδεικτη αρχή για τους ανθρώπους στο MDA, περιλαμβάνει και όλες τις μάχες που χρειάζεται ο καθένας μας να δώσει, για να κατακτήσει τη ζωή που επιθυμεί».
Τον Σεπτέμβρη η Αννίτα, έχοντας κερδίσει την υποτροφία Fulbright Artists 2016-2017, θα βρεθεί στη Βόρεια Καρολίνα των ΗΠΑ. Εκεί, σε συνεργασία με τo κέντρο Νευροεπιστημών Carolinas Healthcare System Neurosciences Institute και τον καλλιτεχνικό φορέα “At-a-site-theater” θα προσπαθήσει να αναπτύξει μία συγκεκριμένη μεθοδολογία μέσα από την οποία μπορεί να προσεγγίζεται το θέατρο που απευθύνεται σε άτομα με νευρομυϊκές παθήσεις.
«Όταν ξεκίνησα πριν 6 χρόνια να δουλεύω στο MDA Ελλάς, προσπαθούσα από τη μία να καταλάβω και να μάθω όσα περισσότερα γινόταν για τις νευρομυϊκές παθήσεις και από την άλλη να εφαρμόσω μεθόδους και ασκήσεις υποκριτικής, που εκ των πραγμάτων δεν είναι φτιαγμένες για σώματα με νευρομυϊκές παθήσεις διαφόρων ειδών και εξελιξιμότητας. Έτσι άρχισα να βρίσκω τρόπους να προσαρμόσω τις ασκήσεις αυτές στα δεδομένα των ανθρώπων αυτών και τις ιδιαίτερες απαιτήσεις τους. Αυτό με οδήγησε στην ανάγκη να καταγράψω τις μεθόδους ασκησιολογίας που χρησιμοποιούμε και να τις αναπτύξω περαιτέρω, καλλιτεχνικά αλλά και ιατρικά, με την πεποίθηση ν’ αποτελέσει αυτή μου η εργασία μια πλήρη έρευνα με άμεση εφαρμογή», μου εξηγεί.
Αυτή την έρευνα θα εξελίξει στο διάστημα που θα μείνει στις ΗΠΑ. Εγώ πάντως αυτό που έχω να πω είναι ότι, όταν συναντάς ανθρώπους σαν την Αννίτα –που σημειωτέον είναι πάντα με ένα μεγάλο χαμόγελο-, η αισιοδοξία μέσα σου κερδίζει έδαφος. Ίσως και ο ήρωας, ποιος ξέρει;
