Από τη μουσική στο design

Ο Σπύρος Κοντάκης ξεκίνησε γράφοντας και παίζοντας μουσική, όμως 25 χρόνια αργότερα, όταν ένιωσε ότι έπρεπε να «ξανασχεδιάσει» το μέλλον του ως καλλιτέχνης και να ξαναβρεθεί με τον παιδικό του εαυτό, πήρε τα μολύβια του και άρχισε να σχεδιάζει αντικείμενα και έπιπλα, τα οποία, αν και στατικά, έχουν την τάση να προχωρούν προς το επόμενο επίπεδο της ύπαρξής τους, να αποκτούν συνείδηση και τελικά να απελευθερώνονται, αρπάζοντας τα δεσμά της ακινησίας. Η πρόθεση του καλλιτέχνη παραμένει πάντα οι δημιουργίες του να μεταφέρουν τη μαγική αυτή αίσθηση της επικοινωνίας με τις παιδικές μας αναμνήσεις, τότε που η σοφή αφέλεια και αθωότητα, μπορούσαν να αποδομήσουν και να επανασυνδέσουν την πραγματικότητα με έναν ονειρικό τρόπο, καθώς αγνοούσαν επίμονα τη λογική και τους κανόνες.

Γεννήθηκε στην Αθήνα σε μια περιοχή του Κέντρου. Βίωσε την ελληνική πραγματικότητα και σκηνοθέτησε τον εαυτό του μέσα σε αυτήν παρακολουθώντας το έργο της ζωής του σε σχηματικές συνέχειες και εικόνες. Με τάσεις φυγής από τα παιδικά χρόνια, προσγειωνόταν συχνά απότομα στις συνθήκες που δεν είχε επιλέξει ο ίδιος. Η αυτιστική του τάση τον ανάγκασε να σχηματοποιεί τα παιχνίδια του και τα όνειρά του, φτιάχνοντας μικρά δείγματα διαλεκτικής τέχνης μέσα από υλικά που μπορούσε να βρει. Ο Σπύρος αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η ευτυχία και γαλήνη που μου πρόσφεραν οι μικρές κατασκευές διαταράχτηκε απότομα από την καινούργια αγάπη, τη μουσική, που ήταν και το διαβατήριο για τον έξω κόσμο. Η λανθάνουσα κοινωνικότητα με έβγαλε προς στιγμήν από τον κόσμο μου, και με πήγαινε όπου αυτή επέλεγε, δίνοντάς μου ψευδαισθήσεις αυτοπεποίθησης και υπέρμετρης κοινωνικότητας.



»Έτσι λοιπόν βρέθηκα στο Λονδίνο κυνηγώντας το όνειρο του rock star πρόσφυγα, με μια κιθάρα vintage χαραγμένη με την σφραγίδα της επιτυχίας. Η αποδοχή ήταν καλή, και μετά από τέσσερα χρόνια εμπειρικού παραληρήματος γυρίζω πίσω για να αρχίσω ένα νέο παραλήρημα υπερβολικής επαγγελματικής μορσικής δραστηριότητας. έπαιξα, έγραψα, και συνεργάστηκα με τους περισσότερους καλλιτέχνες σε ένα μεγάλο αριθμό συναυλιών και τεράστιο αριθμό δισκογραφικών παραγωγών. Η συνάντηση με τον μικρό μου εαυτό έγινε απότομα και για λίγο. Με σταμάτησε στα παρασκήνια μιας συναυλίας και μου έδωσε να δω την εικόνα των σχημάτων που φανταζόμουν όταν ήμουνα αυτός. Πήρα την εικόνα μαζί με μια συγκινησιακή φόρτιση, έψαξα απεγνωσμένα τα μολύβια μου και μισοπεθαμένος πια, τα έβαλα κάτω να ξανασχεδιάσω τη ζωή μου. Αλλάζοντας τις γραμμές και τα σχήματα επαναπροσδιόρισα τις καλές παλιές μου μνήμες, αυτές που αλλοιώνουν τα αντικείμενα, τα ξαναζωντανεύουν, τα φέρνουν μπροστά μας σαν καλά και κακά φαντάσματα που θέλουν να μας πουν κάτι, ότι είναι ζωντανά και συνομιλούν μεταξύ τους και μαζί εμάς. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα αυτό το πάρτι φαντασμάτων στο μυαλό μου γέμισε ασφυχτικά από έπιπλα και αντικείμενα που με καλούσαν να τα βγάλω ξανά στη ζωή, να αποκτήσουν οντότητα και να αποφασίσουν αυτά για το σχήμα τους. Τα έργα μου θα ήθελα αυτό που αυτά “θελουν”, να ταξιδέψουν σε όσο το δυνατόν περισσότερα μέρη του κόσμου για να ταιριάξουν σε διαφορετικά διαμορφωμένους χώρους».

Και ας έρθουμε στο σήμερα. Τo Kontaki design showroom του Σπύρου βρίσκεται στην οδό Μουρούζη στην Αθήνα. Εκεί βρίσκεται μια από τις πιο μεγάλες πολυκατοικίες που κατασκευάστηκαν το 1932. Το showroom αποτελείται από δυο μεγάλους και δύο μικρότερους χώρους. Είναι ψηλοτάβανο, με μεγάλα ανοίγματα, διακοσμημένο με γύψινες λεπτομέρειες, ξύλινα στοιχεία και ψάθα. Οι πρόγονοι του λογοτέχνη Θανάση Πετσάλη-Διομήδη, στον οποίο άνηκε ο χώρος, κατάφεραν να διατηρήσουν με την πρόσφατη ανακαίνιση την ατμόσφαιρα της εποχής του 1930, χωρίς αρχιτεκτονικές αλλοιώσεις. Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος της απόφασης του Σπύρου να νοικιάσει αυτόν τον χώρο και να τον κάνει showroom των δημιουργιών του. Ο ίδιος μάς μιλά για το design -στην Ελλάδα και γενικότερα-, για το γούστο του Έλληνα και για τα επόμενα σχέδιά του.

Τελικά το design είναι η τέχνη που εξασφαλίζει τη συνθήκη συνύπαρξης του ανθρώπου με τα αντικείμενα σε απόλυτη ισορροπία;
Η συνθήκη συνύπαρξης του ανθρώπου με τα αντικείμενα έχει να κάνει με τις ανάγκες του και κυρίως με τις ανάγκες που δημιουργεί. Ο άνθρωπος -ειδικά τα τελευταία χρόνια- έχει μάθει να δημιουργεί μόνο ανάγκες, χωρίς να υπάρχει λόγος τις περισσότερες φορές! Έτσι, η ανισόρροπη υπερπληθώρα αντικειμένων δημιουργεί ένα καταναλωτικό αδιέξοδο. Ο σχεδιασμός (το design) αδυνατεί να υπηρετήσει την αισθητική, και λόγω υπερβολικής ταχύτητας προσαρμόζεται στις «πρακτικές» και στις υπερβολικές ανάγκες που δημιουργούνται. Επομένως η απάντηση είναι όχι, δεν υπάρχει ισορροπία γιατί δεν δημιουργείται τέχνη μέσα απ' αυτό. Η τέχνη είναι σε μουσειακό μόνο επίπεδο, και το design εξυπηρετεί μόνο τη μόδα και το παγκόσμιο  lifestyle.

Από πού πηγάζουν και από πού αντλούν έμπνευση οι ιδέες σου;
Δυστυχώς ή ευτυχώς, έχω μια εμμονή με το παρελθόν, τα παιδικά χρόνια και τις μνήμες. Από εκεί πηγάζουν και οι ιδέες και η ανάγκη να ξαναγεννηθούν κάποια πράγματα τα οποία έχουμε ξαναζήσει, έστω και αν φτάνουν εδώ -στον χώρο και στον χρόνο- αλλοιωμένα! Οι αισθήσεις και το ταξίδι πίσω στον χρόνο ανακυκλώνει και επαναπροσδιορίζει τη σημερινή πραγματικότητα, δεσμεύει το μέλλον, σαν να θέλεις να το σχηματίσεις ακόμα καλύτερα και να το προβλέψεις. Η σημερινή πραγματικότητα, αυτό το πανηγύρι που ζούμε, δεν μου δίνει καμία ιδέα και δεν αντλώ καμιά έμπνευση από αυτό! Ζούμε στο πιο αντι-καλλιτεχνικό περιβάλλον παγκοσμίως. Ο καλλιτέχνης καλείται να γίνει ήρωας, και να σηκώνει λάβαρα και γιαλαντζί επαναστάσεις, πράγμα που τον κάνει γραφικό, πολύ εύκολα αναγνώσιμο και προβλέψιμο.

Ποιο είναι το πιο δύσκολο εμπόδιο που συναντάς στην ελληνική αγορά;
Στην ελληνική αγορά δεν συναντάς ένα εμπόδιο, η ελληνική αγορά είναι ένα εμπόδιο από μόνη της ολόκληρη! Κατ’ αρχάς, δεν υπάρχει ελληνική αγορά design στην Ελλάδα. Υπάρχουν πολύ λίγοι άνθρωποι που απαρτίζουν αυτό που λέμε αγορά. Οι συγκυριακές καταστάσεις, οι οποίες επιτρέπουν να πλασαριστεί η δουλειά σου, μέσα από διάφορες σπόντες -που μπορεί να σου βγουν σε καλό ή σε κακό- είναι κάτι που μπορείς να το πεις «ελληνική αγορά». Σίγουρα η συνεννόηση είναι ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα, όπως και η ομαδική δουλειά, η διαφορετικότητα γενικότερα και το πόσο δύσκολο είναι να κατανοήσει κάποιος τι κάνει ο άλλος. Απλά πράγματα δηλαδή!



Ο Έλληνας έχει καλό γούστο;
Ο έλληνας έχει καλό γούστο αλλά επιμένει να έχει πολύ κακό γούστο! Καταλαβαίνει πολύ καλά μερικά πράγματα, άσχετα αν δεν θέλει να το παραδεχτεί. Καταλαβαίνει πολύ καλά από τέχνη, καταλαβαίνει πολύ καλά τους ανθρώπους που προσπαθούν, καταλαβαίνει πολύ καλά τους ανθρώπους που έχουν πρόβλημα, αλλά σίγουρα δεν θέλει να συμμετάσχει σε τίποτα από όλα αυτά, προφανώς από φόβο!
Δεν θα κάτσω βέβαια θα φιλοσοφήσω για τον φόβο του Έλληνα και γενικά των ανθρώπων τριγύρω. Αλλά σίγουρα είναι φαινόμενο να κατανοείς πράγματα και να είσαι άψογος θεωρητικός ιδεολόγος ανθρωπιστής και αλτρουιστής, αλλά το βράδυ να καταλήγεις σε ένα σκυλάδικο χειρίστου είδους για τη μοναδική σου διασκέδαση!

Είσαι από τους πιο γνωστούς Έλληνες designers που εδώ και αρκετά χρόνια έχουν περάσει με επιτυχία τα σύνορα της Ελλάδας. Γιατί επιμένεις να δημιουργείς σε αυτή τη χώρα;
Δεν ξέρω ακριβώς, όντως έχουν γίνει κάποια πράγματα έξω και θα μπορούσα τουλάχιστον έστω και για κάποιους μήνες να μένω εκεί, αλλά τον τελευταίο καιρό με έχει πιάσει μια εμμονή με τη λέξη Αθήνα! θέλω ο σχεδιασμός και το kontakidesign να λέει από κάτω Athens, να μη γραφεί ούτε kontaki paris ούτε kontaki new york και όλα αυτά τα κιτσοβλάχικα τα οποία μας έχουν καταδυναστεύσει τόσο πολύ καιρό σ' αυτή χώρα. Δεν θέλω να πάρω μια τσάντα μαύρη και να γράψω αυτό το λογότυπο με όλες αυτές τις ξένες χώρες επειδή πέρασα εγώ και η δουλειά μου από κει. Ντρέπομαι πάρα πολύ και είναι και πολύ αστείο επίσης! Και κυρίως γιατί δεν γεννηθήκαμε εκεί και δεν έχουμε αυτή την κουλτούρα (αν και πολύ θα θέλαμε), αλλά και αν ακόμα έχουμε μεγαλώσει με πολλά ερεθίσματα από αυτές τις χώρες, δεν υπάρχει λόγος.

Μπορεί, βέβαια, να φταίει το ότι γεννήθηκα στην Αθήνα και μου αρέσει και με τα καλά της και με τα κακά της, και τελευταία αρχίζω να το συνειδητοποιώ αυτό! Επίσης, έχουμε φτιάξει έναν πολύ ωραίο χώρο στην οδό Μουρούζη 10 στη Ρηγίλλης, ο οποίος είναι ένας ιδιαίτερος χώρος όπου έχουμε συγκεντρώσει όλα τα αντικείμενα και έπιπλα και επικοινωνούμε και με τους ανθρώπους στο εξωτερικό και από εδώ. Άλλος ένας λόγος -και ο κυριότερος-, είναι βέβαια ότι έχω πολύ καλούς φίλους συνεργάτες, οι οποίοι με έχουν βοηθήσει πολύ και με στηρίζουν, τους οποίους πρέπει να αναφέρω: η Δήμητρα Κορομπίλη, αρχιτέκτονας και general manager, ο Γιώργος Μπουσούνης, artistic consultant, ο Πέτρος Αβτζής, construction supervisor και φωτογράφος.



Πόσο σημαντική είναι η ταυτότητα στο design;
Η ταυτότητα στο design έχει να κάνει με την ταυτότητα του ατόμου από το οποίο εκπροσωπείται. Γενικά οι ταυτότητες που δίνουμε στις δημιουργίες μας έχουν να κάνουν καθαρά με την ταυτότητά μας ως οντότητες. Είναι σημαντικό αυτό που δημιουργούμε ή αυτό που λέμε ή αυτό που κάνουμε ή αυτό που πρεσβεύουμε να έχει να κάνει με την πραγματικότητα, την αλήθεια και τον εαυτό μας. Έτσι, και το design πρέπει να είναι απαλλαγμένο από την εικονοποίηση και την παγκοσμιοποίηση του  lifestyle.

Η μόδα δεν είναι καλό συστατικό για την ταυτότητα, ούτε η ανάγκη επιβίωσης, που εύκολα μπορεί να σε κάνει να αποδεχτείς καταστάσεις οι οποίες διαφέρουν από τις προσδοκίες σου. Η ανάγκη επιβεβαίωσης είναι ένας σημαντικός παράγοντας αποπροσανατολισμού. Η ταυτότητα στο αντικείμενο πρέπει να είναι απαλλαγμένη από όλα αυτά για να μπορέσει να υπάρξει. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι το αντικείμενο-δημιουργία θα είναι αρεστή, άλλα απλά ότι θα είναι ειλικρινής και θα συμβαδίζει με την προσωπικότητα του ατόμου που την κάνει.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;
Τα αμέσως επόμενα σχέδιά μου είναι να κατανοήσω όσο μπορώ αυτήν τη χώρα και να μπορέσω να επιβιώσω μέσα σ' αυτήν! Να προσπαθήσω να επικοινωνήσω όσο μπορώ αυτό που κάνω με ανθρώπους που ενδιαφέρονται για αυτό ή που δεν ενδιαφέρονται για αυτό, και να συνεχίσω τις επαφές μου με το εξωτερικό σαν kontakidesign Athens. Επίσης, θέλω να τελειοποιήσουμε αυτόν το χώρο που έχουμε φτιάξει στη Μουρούζη 10, να τον επικοινωνήσουμε και αυτόν με μια διαφορετική προσέγγιση φιλοξενίας, μεταφέροντας στον ενδιαφερόμενο το τι κάνουμε ακριβώς!

Και τέλος θέλω να μου πεις πόσο κακόγουστο είναι τελικά να πίνει κάποιος τον καφέ του σε πλαστικό ποτήρι.
Έχει να κάνει με το τι αισθήσεις επιδιώκουμε να ζούμε και να αντιλαμβανόμαστε. Η απλούστευση μερικών αντικειμένων -άσχετα με το αν ο σχεδιασμός τους είναι προσιτός- καθορίζουν την αισθητική μας και δημιουργούν φαινομενική ευκολία προς την καθημερινή ρουτίνα. Η πλαστικοποίηση της ζωής μας δεν έχει να κάνει μόνο με το ποτήρι του καφέ (υπογεγραμμένο από την εκάστοτε εταιρεία που του δίνει αξία), αλλά και με τη μαζική βαρεμάρα στην αναζήτηση αισθήσεων μέσα από την καθημερινότητα. Η εννοιολογική τέχνη έχει αγγίξει στην πραγματικότητα και οδεύουμε προς ταύτιση. Η πραγματικότητα πλέον είναι μια κατά λάθος εννοιολογική τέχνη, που προβλέπει το μέλλον και σατιρίζει τον εαυτό της.

Info
Kontaki design
Μουρούζη 10, Αθήνα
Site www.kontakidesign.com