Ήταν Μακεδονική η Αρχαία Αμφίπολη ή όχι;

Μια παράξενη διχογνωμία μεταξύ αρχαιολόγων γύρω από την μακεδονική ταυτότητα της αρχαίας Αμφίπολης ανέκυψε τις τελευταίες ώρες. Και είναι παράξενη, όχι μόνο διότι πρόκειται περί εντελώς διαφορετικών ερμηνειών της ιστορίας, αλλά και επειδή οι δύο αντικρουόμενες απόψεις εκφράζονται από έναν ζώντα και έναν προ πολλού τεθνεώτα επιστήμονα.

Ο κ. Παναγιώτης Φάκλαρης, αναπληρωτής καθηγητής αρχαιολογίας στο ΑΠΘ και πρώην συνεργάτης του Μανόλη Ανδρόνικου στην ανασκαφή των Αιγών, το βράδι της Δευτέρας δήλωσε στην «Ανατροπή» του Mega: «Η Αμφίπολη ήταν εκτός ορίου Μακεδονίας. Και οι Μακεδόνες δεν θα έθαβαν έναν Μακεδόνα εκτός Μακεδονίας. Η Αμφίπολη είναι αποικία αθηναϊκή και, στην πραγματικότητα, βρίσκεται στην περιοχή της Θράκης. Είναι προσαρτημένη περιοχή στους Μακεδόνες».

Με βάση αυτή την θεώρηση της περιοχής, ο κ. Φάκλαρης απέρριψε τη θεωρία περί ταφής του Ηφαιστίωνα στον Τύμβο Καστά. Το επιχείρημά του ήταν ότι «ο νεκρός που βρίσκεται μέσα στο μνημείο, είναι Αμφιπολίτης. Ή κάποιος που κατοικούσε στην Αμφίπολη και ήταν στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου. Τώρα για τον Ηφαιστίωνα, να μη το συζητήσουμε. Απλώς να πω ότι ο Ηφαιστίων, εάν μεταφερόταν για να ταφεί στην Ελλάδα, θα έπρεπε να ταφεί εντός της Μακεδονίας».

Σαρανταδύο χρόνια πριν από το αφιέρωμα της «Ανατροπής» στην Αμφίπολη, ο Δημήτρης Λαζαρίδης, δημοσίευε την εκτενή του μελέτη «Αμφίπολις και Άργιλος». Μολονότι ο αείμνηστος Λαζαρίδης δεν ήταν ιστορικός -όπως άλλωστε και ο κ. Φάκλαρης- η εμπειρία αμφότερων, η επί μακρόν και εις βάθος ενασχόληση με τις αρχαιότητες του μακεδονικού χώρου, τους καθιστά εκ των πραγμάτων κατεξοχήν ειδικούς. Βέβαια, ο τίτλος τιμής της «αυθεντίας» στα περί Αμφίπολης, δικαιωματικά αποδίδεται στον εκλιπόντα.

Και να τι έγραφε τον Ιούνιο του 1972 ο Δημήτρης Λαζαρίδης: «Η μακεδονική κυριαρχία στην Αμφίπολη δηλώνει το τέλος της αυτονομίας της πόλης. Καθ' όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου μέχρι τη διάλυση του μακεδονικού κράτους κατά το έτος 168 π.Χ., η Αμφίπολις παρέμεινε αναπόσπαστο τμήμα του, κέντρο του μακεδονικού εμπορίου, θέση κεντρική για την εκμετάλλευση των πολυτίμων μετάλλων όλης της περιοχής, όπως και ένα από τα βασιλικά νομισματοκοπεία του κράτους».

» Η Αμφίπολις μετέχει στην εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου κατά της Θράκης, το έτος 335 π.Χ., με μια εκλεκτή ίλη ιππικού, που διακρίνεται και στις μάχες της Ασίας. Το επόμενο έτος, κατά τη μεγάλη εξόρμηση του βασιλέως για την κατάκτηση της Ασίας, η πόλη χρησιμοποιείται ως ναυτική βάση, καθώς στην περιοχή του λιμανιού της και μέσα στο Στρυμόνα συγκεντρώνεται ο στόλος του Μ.Αλεξάνδρου».

» Στην Αμφίπολη διέμεναν οι τρεις πιο αξιόλογοι ναύαρχοι του Μ.Αλεξάνδρου, ο Νέαρχος, ο Ανδροσθένης και ο Λαομέδων. Η σπουδαία θέση της στον αρχαίο κόσμο την εποχή αυτή φαίνεται και από την απόφαση του Μ.Αλεξάνδρου σύμφωνα με την οποία η Αμφίπολις ήταν μια από τις έξι πόλεις στις οποίες θα κτιζόταν από ένας μεγάλος, πολυτελούς κατασκευής ναός, δαπάνης 1.500 ταλάντων».

Ίσως ακόμη πιο παράδοξο από όλα τα υπόλοιπα που αφορούν σε αυτή την διχογνωμία, είναι το ότι μια πειστική λύση υπέρ της μίας ή της άλλης άποψης δεν θα δοθεί ούτε εάν μέσα στον Τύμβο ανευρεθούν, όντως, τα υπολείμματα του Ηφαιστίωνος. Στην περίπτωση αυτή, ο νεκρός θα ήταν απίθανο να αποκαλύψει εάν ετάφη στην Αμφίπολη ως Αθηναίος ή ως Μακεδών.