Νόμπελ Λογοτεχνίας 2016 στον Μπομπ Ντίλαν

Μπορεί να μη συνηθίζεται, αλλά φέτος ένας τραγουδοποιός πήρε το Νόμπελ! Για το 2016 ο νικητής του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας είναι ο Μπομπ Ντίλαν.

Οπως εξηγεί η Επιτροπή, το Νόμπελ απονέμεται στον Ντίλαν επειδή δημιούργησε νέες ποιητικές εκφράσεις μέσα από τους στίχους του.

Στο άκουσμα του ονόματος του Ντίλαν και οι δημοσιογράφοι ενθουσιάστηκαν:

O Μπομπ Ντίλαν, πολύ μεγάλος μουσικός, στιχουργός και ποιητής επηρέασε όσο λίγοι την σύγχρονη μουσική αλλά και τη σκέψη όσων μεγάλωσαν ή προβληματίστηκαν με τα τραγούδια του. Δεκάδες επίσημοι και ανεπίσημοι δίσκοι, βιογραφίες, διασκευές, ακυκλοφόρητες μαγνητοταινίες και τραγούδια μαρτυρούν το μέγεθος της επιρροής αυτής.

Ακολουθεί μία επιλογή από τους πιο «δυνατούς» του στίχους:

«I’m walkin’ down that long, lonesome road, babe, where I’m bound, I can’t tell. Goodbye’s too good a word gal, so I’ll just say fare thee well. I ain’t saying you treated me unkind, you could have done better but I don’t mind. You just kinda wasted my precious time, but don’t think twice it’s all right» - Don’t Think Twice (It’s Alright)

«I know you haven’t made your mind up yet, but I would never do you wrong. I’ve known it from the moment that we met, no doubt in my mind where you belong» - Make You Feel My Love

«You who philosophise disgrace and criticise all fears, take the rag away from your face. Now ain’t the time for your tears» - The Lonesome Death of Hattie Carroll

«I can’t help it if you might think I’m odd, if I say I’m not loving you for what you are but for what you're not. Everybody will help you discover what you set out to find, but if I can save you any time, come on, give it to me, I’ll keep it with mine» - I’ll Keep It With Mine

«Idiot wind, blowing through the buttons of our coats. Blowing through the letters that we wrote. Idiot wind, blowing through the dust upon our shelves. We’re idiots babe. It’s a wonder we can even feed ourselves» - Idiot Wind

«Come mothers and fathers throughout the land, and don't criticise what you can't understand. Your sons and your daughters are beyond your command. Your old road is rapidly ageing» - The Times They Are A-Changin

«I try my best to be just like I am, but everybody wants you to be just like them. They sing while you slave and I just get bored» - Maggie’s Farm

«They are spoon-feeding Casanova to get him to feel more assured, then they'll kill him with self-confidence after poisoning him with words» - Desolation Row

«I wish that for just one time you could stand inside my shows. You’d know what a drag it is to see you» - Positively 4th Street

«Suicide remarks are torn from the fool's gold mouthpiece, the hollow horn plays wasted words, proves to warn that he not busy being born is busy dying» - It’s Alright, Ma (I’m Only Bleeding)

«Yes, to dance beneath the diamond sky with one hand waving free, silhouetted by the sea, circled by the circus sands, with all memory and fate driven deep beneath the waves. Let me forget about today until tomorrow» - Mr Tambourine Man


Το πραγματικό όνομα του Μπομπ Ντίλαν είναι Robert Allen Zimmerman,  και γεννήθηκε στις 24 Μαΐου του 1941στο Ντουλούθ (Duluth) της Μιννεσότα.

Ως μαθητής γυμνασίου άρχισε να παίζει φυσαρμόνικα, πιάνο και κιθάρα, ενώ συμμετείχε για πρώτη φορά σε συγκρότημα, τους Golden Chords ερμηνεύοντας τραγούδια των Τσακ Μπέρι (Chuck Berry) και Λιτλ Ρίτσαρντ (Little Richard), με έμφαση στη ροκ εν ρολ, κάντρι, φολκ και μπλουζ μουσική.


Το 1959 φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Μινεάπολης. Εκεί άκουσε για πρώτη φορά την μουσική του φολκ θρύλου Γούντι Γκάθρι (Woody Guthrie), έγινε λάτρης του και αποφάσισε να τον συναντήσει. Για το σκοπό αυτό παράτησε τις σπουδές του και έφτασε στη Νέα Υόρκη, την μητρόπολη της μουσικής αλλά και το μέρος που μπορούσε να συναντήσει το ίνδαλμα του.

Ο Γκάθρι, που νοσηλευόταν σε νοσοκομείο, έχρισε τον νεαρό θαυμαστή του από τη Μινεσότα διάδοχό του. Εν τω μεταξύ, ο Ρόμπερτ Ζίμμερμαν μετονομάστηκε σε Μπομπ Ντίλαν. Κατά μία εκδοχή, αυτό οφείλεται στην επιρροή από τον Ουαλό ποιητή Ντίλαν Τόμας (Dylan Thomas), ο οποίος πέθανε στην Νέα Υόρκη το 1953, στα 39 του χρόνια, από υπερβολική χρήση οινοπνευματωδών. Θεωρείται πιθανό ότι προς τιμήν του o Ζίμμερμαν άλλαξε το όνομα του επιλέγοντας το Bob Dylan. Έμελλε με αυτό το όνομα, πέρα από μουσικός να γίνει και ποιητής-στιχουργός. Το 1960 άρχισε να παίζει σε διάφορους μουσικούς χώρους, με το νέο του όνομα και έχοντας ως μουσικό πρότυπο τον Γκάθρι. Τραγουδούσε σε πλατείες και folk bars στην περιοχή του Γκρίνουϊτς Βίλατζ (Greenwich Village). Ο γνωστός μουσικός δημοσιογράφος Ρόμπερτ Σέλτον έγραψε γι' αυτόν: "Αυτό το αγόρι, μια διασταύρωση παιδιού του κατηχητικού και μπήτνικς έχει μεγάλο ταλέντο". Σύντομα, ο Ντίλαν υπέγραψε συμβόλαιο με την πολυεθνική δισκογραφική εταιρεία Κολούμπια. Μέχρι σήμερα ηχογραφεί στην ίδια εταιρεία.


Το πρώτο άλμπουμ

Στις αρχές του 1962, κυκλοφόρησε ο πρώτος ομώνυμος δίσκος του, με δύο δικά του τραγούδια (Talking New York, Song for Woody) και τα υπόλοιπα διασκευές, μεταξύ των οποίων και το The House of the Rising Sun.

Ο δεύτερος δίσκος του κυκλοφόρησε το 1963 με τίτλο The Freewheelin' Bob Dylan, ο οποίος περιείχε και το πολύ δημοφιλές τραγούδι Blowin' in the wind. Με αυτόν το δίσκο ο Ντίλαν ξέφυγε από τα στενά όρια της folk κοινότητας της Νέας Υόρκης και έγινε ευρύτερα γνωστός. Η φυσιογνωμία του, ο τρόπος ερμηνείας, οι στίχοι, η μουσική του αλλά και οι ριζοσπαστικές απόψεις του έστρεψαν τα φώτα της δημοσιότητας πάνω του. Απέκτησε ένα ένθερμο κοινό από, δίνοντας πολλές συναυλίες ενώ στίχοι του γίνονταν συνθήματα για τους νέους.

Ο τραγουδιστής διαμαρτυρίας
Ο Ντίλαν είναι η νέα φωνή της Αμερικής, είναι η διαμαρτυρία, η άρνηση, η αμφισβήτηση, η επανάσταση. Αυτός όμως αρνείται τον ρόλο της φωνής του κινήματος. Εγκαταλείπει τα τραγούδια διαμαρτυρίας και επηρεασμένος από τους μεγάλους συμβολιστές ποιητές (Μπωντλαίρ, Ρεμπώ και κυρίως τον Τ. Σ. Έλιοτ) δημιουργεί πολύπλοκα ροκ ποιήματα. Κυκλοφορεί τρεις οριακούς, μεγάλους δίσκους, που καθορίζουν την ιστορία της ροκ, όπως τον θρυλικό Highway 61 Revisited,με ιστορικά κομμάτια όπως τα Like A Rolling Stone, Ballad For A Thin Man, Desolation Row, τον Bringing it all back homeδίσκος που σηματοδότησε τη στροφή του στο ηλεκτρικό μπλουζ, τον Blonde on Blonde, ένα καταπληκτικό διπλό άλμπουμ, με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία.

Οι πιστοί φολκ οπαδοί που τον αποδοκιμάζουν στο Newport Festival (1965) όταν ανεβαίνει στη σκηνή με δερμάτινη ζακέτα και ψηλοτάκουνες μπότες και τολμά να παίξει ηλεκτρική κιθάρα Fender Stratocaster θα δώσουν τη θέση τους σε χιλιάδες νέους θαυμαστές. O 25χρονος Ντίλαν έχει πάνω από 10.000.000 πωλήσεις δίσκων. Γίνεται σημαία, ροκ λάβαρο.

Το 1965 αποτελεί έτος ορόσημο. Η ροκ μουσική αμφισβητεί διαρκώς το κατεστημένο, κοινωνικό και πολιτικό. Μια μουσική μόνιμης και διαρκούς αμφισβήτησης. Το καλοκαίρι του 1965 ένα δικό του τραγούδι, το Mr. Tambourine Man γίνεται μεγάλη επιτυχία παιγμένο από τους Byrds. Στις 22 Νοεμβρίου του ίδιου έτους σε διακοπές στην Ισπανία παντρεύεται την Σάρα Λόουντς (Sara Lawndes). Κάνουν μαζί 4 παιδιά. Ο Ντίλαν υιοθέτησε επίσης την κόρη της Σάρα από τον προηγούμενό της γάμο.

Το 1966 κάνει παγκόσμια περιοδεία με το συγκρότημα του, τους The Hawks (που αργότερα έγιναν γνωστοί ως The Band). Tον Mάιο δίνει μια ιστορική συναυλία στην Αγγλία που ηχογραφείται, αλλά κυκλοφορεί μετά από 22 χρόνια το 1998. Μετά το τέλος της περιοδείας του, αγοράζει ένα παλιό σπίτι στην εξοχή, κοντά στην Νέα Υόρκη στην περιοχή του Γούντστοκ, όπου ξεκουράζεται και ηρεμεί. Το πρωί της 29 Ιουλίου εκείνης της χρονιάς τραυματίζεται σοβαρά με την μηχανή του, μια μαύρη Triumph 500. Σπάει λαιμό, κόκαλα, έχει πολλά τραύματα στο πρόσωπο. Πολλοί λένε ότι ήταν δολοφονική ενέργεια από την CIA, άλλοι ότι μετά το ατύχημα ο Ντίλαν δεν ήταν πια ο ίδιος. Για ενάμιση χρόνο αναρρώνει απομονωμένος στο σπίτι του στο Γούντστοκ, απολαμβάνοντας την οικογενειακή ζωή. Δέχεται ελάχιστους φίλους: τα μέλη των Hawks και τον Άλλεν Γκίνσμπεργκ. Όλο αυτό το διάστημα έγραφε τραγούδια, πότε στο σπίτι του, πότε στο κοντινό υπόγειο των Band, το φημισμένο Big Pink. Οι ηχογραφήσεις αυτές κυκλοφόρησαν το 1975 σε άλμπουμ, το περίφημο The Basement Tapes, αφού σχεδόν όλα είχαν βγει στην αγορά ανεπίσημα, ως bootlegs. Ο Ντίλαν επιστρέφει στο στούντιο και τον Ιανουάριο του 1968 κυκλοφορεί τον δίσκο John Wesley Harding, βαθιά επηρεασμένο από την θρησκεία, την μουσική φολκ παράδοση και με φανερή την αλλαγή της προσωπικότητας του δημιουργού, ο οποίος περιλάμβανε και το All along the Watchtower, πιο γνωστό από την διασκευή του Τζίμι Χέντριξ, αλλά επίσης και από αυτές των Δ. Σαββόπουλου και Δ. Πουλικάκου.




Το 1969 κυκλοφορεί τον country δίσκο Nashville Skyline με συμμετοχή των Τσάρλυ Ντάνιελς και Τζώννυ Κας με σινγκλ το Lay Lady Lay, όπου ακούμε τον Ντίλαν με μια νέα, μελωδική φωνή.

Είμαστε στο τέλος της δεκαετίας του 1960, μια εποχή ασυμβίβαστη, άγρια και ελεύθερη. Η γενιά του πειραματίζεται σωματικά και εγκεφαλικά με ψυχεδελικές ουσίες. Η μουσική ακολουθεί τους ίδιους δρόμους (ψυχεδέλεια, flower power). Ο Ντίλαν, αντίθετα, αποφασίζει να κάνει το αγροτικό του, γυρίζει στις υπαίθριες ρίζες για να κρατηθεί. Ταυτόχρονα απέχει από συναυλίες και κυκλοφορεί δίσκους με διασκευές και επανεκτελέσεις δικών του τραγουδιών, όπως ο Selfportrait, ο οποίος δεν γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Τέσσερις μήνες μόλις μετά την κυκλοφορία του, αποφασίζει να βγάλει στην αγορά ένα νέο άλμπουμ, με καινουριο μελωδικό ήχο, που σηματοδοτεί την επιστροφή του Ντίλαν. Τον New Morning (1970). Μοναδικές έντονες στιγμές εκείνης της περιόδου είναι η συμμετοχή του στην συναυλία που διοργάνωσε ο φίλος του Τζωρτζ Χάρισον των Μπιτλς για φιλανθρωπικούς σκοπούς στο Μπανγκλαντές, από την οποία προέκυψε το τριπλό live άλμπουμ, με τίτλο The Concert For Bangladesh, η συμμετοχή του με ένα μικρό ρόλο στην ταινία του Σαμ Πέκινπα Pat Garret and Billy the Kid, για την οποία έγραψε και τη μουσική καθώς η κυκλοφορία του Planet Waves το 1974, που έδειξε ότι τίποτα δεν έχει τελειώσει για τον Ντίλαν ακόμα.

Η επιστροφή
Το 1974 είναι η χρονιά της μεγάλης επιστροφής. Πραγματοποιεί σειρά θριαμβευτικών συναυλιών με τους Band, από τις οποίες θα κυκλοφορήσει ένας διπλός live δίσκος, Before the flood.

Το 1975 είναι μια μεγάλη και παραγωγική χρονιά για τον Μπομπ Ντίλαν και μια δύσκολη περίοδος για τον γάμο του με τη Λόουντς. Στις αρχές τις χρονιάς κυκλοφορεί το αριστουργηματικό Blood on the Tracks, εμπνευσμένο από την έγγαμη συμβίωση και τις δυσκολίες της. Η χρονιά κλείνει με το Desire, το οποίο περιέχει το Sara, ένα τραγούδι ύμνο στη γυναίκα του. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι με αυτό το τραγούδι έφερε ξανά έστω και προσωρινά κοντά του τη Σάρα.



 
Τον Nοέμβριο του 1976 ο Ντίλαν χόρεψε μαζί με τους Νηλ Γιανγκ, Βαν Μόρισον, Έρικ Κλάπτον, Τζόνι Μίτσελ, Dr. John και Ρόνι Χώκινς στο "τελευταίο βαλς" των Band. Η μεγαλειώδης συναυλία ηχογραφήθηκε, κυκλοφόρησε σε δίσκο (The Last Waltz) και κινηματογραφήθηκε από τον Μάρτιν Σκορσέζε. Το 1977 εκδίδεται το διαζύγιο με τη Λόουντς. Ο Ντίλαν αναζητά διέξοδο, στην αρχή σε εφήμερες σχέσεις και κατόπιν στον χριστιανισμό.





Το 1979 το Slow Train Coming ανοίγει μια τριλογία δίσκων, με τους οποίους ο Ντίλαν ψάχνει να βρει εκείνον που βάπτισε όλα τα ζωντανά πλάσματα, ψάχνει την αρχή, το αργοκίνητο τρένο της δημιουργίας. Γίνεται ένας αναγεννημένος χριστιανός (New-born Christian) και απογοητεύει τους παλιούς προοδευτικούς οπαδούς του. Τη δεκαετία του '80, αυτή την δύσκολη δεκαετία για όλους τους μύθους της πρώτης rock γενιάς, ο Ντίλαν χάνεται και χάνει. Τον απορροφά η μαύρη τρύπα των πολλαπλών θρησκευτικών και πολιτικών αναζητήσεων. Τα προσωπικά του αδιέξοδα τον απομονώνουν από τους χιλιάδες φίλους του. Όμως συνεχίζει να βγάζει δίσκους (έστω και μέτριους), να κάνει περιοδείες, να υπάρχει, να ψάχνεται, και το 1989 κυκλοφορεί έναν εμπνευσμένο δίσκο, σε παραγωγή Daniel Lanoix, το Oh Mercy.

Έφηβος για πάντα
Το 1992 γιορτάζει τα 30 χρόνια επί σκηνής με καλεσμένους όλους τους παλιούς του φίλους. Κάνει παγκόσμια περιοδεία, έρχεται μάλιστα και στην Ελλάδα στις 14 Ιουνίου του 1993. Όλα αυτά τα χρόνια δεκάδες καλλιτέχνες διαφόρων μουσικών ειδών διασκευάζουν τα τραγούδια του. Όμως, η πηγή της έμπνευσης του Ντίλαν δεν στέρεψε. Συνεχίζει να βγάζει μεγάλους δίσκους και να θυμίζει ότι υπάρχει ως ενεργός δημιουργός.

Σχεδόν 60χρονος, κυκλοφορεί το 1997 το Time Out of Mind, γραμμένο πριν και μετά από μια μεγάλη περιπέτεια υγείας με την καρδιά του. Ένας δίσκος κλάσης, ένας δίσκος που φέρει την υπογραφή του ίδιου του Ντίλαν (Love Sick, Dirt Road Blues, Tryin' to get to heaven, Cold Irons Bound, Can't Wait) αλλά παράλληλα ένας σύγχρονος δίσκος που πετυχαίνει και εμπορικά. Το Time Out of mind σαρώνει τα βραβεία Grammy, ανοίγοντας μια περίοδο απόδοσης τιμών. Τα επόμενα χρόνια βραβεύεται από τον βασιλιά της Σουηδίας, προτείνεται για το Νόμπελ Λογοτεχνίας και παίρνει το Βραβείο Όσκαρ για το τραγούδι Things have changed.




 Ο δίσκος του, Love and Theft, κυκλοφόρησε στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001, την ίδια ημέρα των τρομοκρατικών επιθέσεων της Αλ Κάιντα στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης και στο αμερικανικό Πεντάγωνο.




Ο Ντίλαν επιβεβαιώνει ότι διανύει μια ακόμη εφηβεία, συμμετέχοντας σε ταινίες, διαφημιστικά, κυκλοφορώντας νέους αξιόλογους δίσκους, όπως τον Modern Times (2006), τον Together Through Life (2009) και τον Christmas In The Heart, την ίδια χρονιά. Και φυσικά περιοδεύει ανά τον κόσμο σε μια "Never Ending Tour", η οποία ξεκίνησε από το 1988 και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.

Σημαντικό του επίσης δημιούργημα είναι ο πρώτος τόμος της αυτοβιογραφίας του με τίτλο Chronicles. Επίσης ο Ντίλαν έχει γράψει μία συγκλονιστική αυτοβιογραφία με τίτλο «Η ζωή μου». Πρόκειται για ένα έργο που εμβαθύνει σε κρίσιμες φάσεις της ζωής και της σταδιοδρομίας του ενώ ταυτόχρονα αποτελεί την προσωπική αναπόληση μιας σπάνιας εποχής. Ο Ντίλαν εκμεταλλεύεται τα στοιχεία που έχουν σφραγίσει τη μουσική του, το απαράμιλλο αφηγηματικό ταλέντο και την έξοχη εκφραστικότητα, και μετατρέπει την αυτοβιογραφία του σε έναν συγκινητικό στοχασμό πάνω στη ζωή, στους ανθρώπους και τους τόπους που τον βοήθησαν να εξελιχθεί ως άνθρωπος και ως μουσικός.



Δισκογραφία
Shadows In The Night - 2015
The Bootleg Series, Vol. 11: The Basement Tapes Complete - 2014
The Bootleg Series, Vol. 10: Another Self Portrait - 2013
Tempest - 2012
The Bootleg Series, Vol. 9: The Witmark Demos: 1962-1964 - 2010
Christmas In The Heart - 2009
Together Through Life - 2009
The Bootleg Series, Vol 8: Tell Tale Signs - 2008 Deluxe Edition [3CD]
Modern Times - 2006
The Gaslight Tapes - 2005
The Bootleg Series, Vol 7: No direction home - 2005
The Bootleg Series, Vol 6: Bob Dylan Live 1964 - 2004
The Bootleg Series, Vol 5: Bob Dylan Live 1975 - 2002
Love and Theft - 2001 Remastered: Hybrid SACD with Surround Mix
The Essential Bob Dylan - 2000
The Bootleg Series, Vol 4: Bob Dylan Live 1966 - 1998
Time Out Of Mind - 1997
MTV Unplugged - 1995
Bob Dylan's Greatest Hits, Vol. 3 - 1994
World Gone Wrong - 1993
The 30th Anniversary Concert Celebration - 1993
Good as I Been to You - 1992
The Bootleg Series',' Volumes 1-3 - 1991
Under the Red Sky - 1990
Oh Mercy - 1989 Remastered: Hybrid Stereo SACD
Down in the Groove - 1988
Dylan & the Dead - 1988
Knocked Out Loaded - 1986
Biograph - 1985
Empire Burlesque - 1985
Real Live - 1984
Infidels - 1983 Remastered: Hybrid Stereo SACD
Shot of Love - 1981
Saved - 1980
Slow Train Coming - 1979 Remastered: Hybrid SACD with Surround Mix
At Budokan - 1979
Street Legal - 1978 Remastered: Hybrid Stereo SACD
Hard Rain - 1976
Desire - 1976 Remastered: Hybrid Stereo SACD
The Basement Tapes - 1975
Blood on the Tracks - 1975 Remastered: Hybrid SACD with Surround Mix
Before the Flood - 1974
Planet Waves - 1974 Remastered: Hybrid Stereo SACD
Dylan - 1973
Pat Garrett and Billy the Kid - 1973
Bob Dylan's Greatest Hits, Vol. 2 - 1971
New Morning - 1970
Self Portrait - 1970
Nashville Skyline - 1969 Remastered: Hybrid Stereo SACD
John Wesley Harding - 1967 Remastered: Hybrid Stereo SACD
Bob Dylan's Greatest Hits - 1967
Blonde on Blonde - 1966 Remastered: Hybrid SACD with Surround Mix
Highway 61 Revisited - 1965 Remastered: Hybrid Stereo SACD
Bringing It All Back Home - 1965 Remastered: Hybrid SACD with Surround Mix
Another Side of Bob Dylan - 1964 Remastered: Hybrid SACD with Surround Mix
The Times They Are A-Changin - 1964
The Freewheelin' Bob Dylan - 1963 Remastered: Hybrid Stereo SACD
Bob Dylan - 1962


Βιβλιογραφία
Το λεύκωμα του Bob Dylan (Scrapbook)
Η ζωή μου (Chronicles) Vol. 1
Bob Dylan: τραγούδια, 1962 - 2001 Α' τόμος