Κούρεμα στα στεγαστικά και άλλα «κόκκινα δάνεια»

Παρέμβαση με τελικό στόχο το κούρεμα των «κόκκινων δανείων» και με ορίζοντα τις αρχές του 2014 μελετά η κυβέρνηση, αποσκοπώντας τόσο στην ελάφρυνση των δανειοληπτών όσο και στην τελική είσπραξη χρημάτων που μέχρι σήμερα μοιάζουν χαμένα από τις τράπεζες λόγω αδυναμίας εξόφλησής τους από τους Ελληνες πολίτες.

Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος», η κυβέρνηση παρακολουθώντας τη διόγκωση της αδυναμίας των πολιτών να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους σε δανειακές υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει ως φυσικά πρόσωπα (κυρίως καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια), συζητά το ενδεχόμενο υιοθέτησης ενός μοντέλου που νομοτελειακά θα οδηγήσει σε κούρεμα επισφαλών δανείων.

Πρόκειται για το ιρλανδικό μοντέλο (σε ελληνική όμως παραλλαγή) που ο νυν υπουργός Εσωτερικών κ. Γιάννης Μιχελάκης είχε εισηγηθεί πριν από πέντε περίπου μήνες και το οποίο θα επιτρέψει στους δανειολήπτες να ξεμπλοκάρουν τις υποχρεώσεις τους και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να κατορθώσουν να συγκεντρώσουν χρήματα που θεωρούσαν χαμένα. Ηδη οι εισηγήσεις που έχει δεχθεί το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης αναφέρουν πως το πρόβλημα των «κόκκινων δανείων» αποτελεί βραδυφλεγή και εν εξελίξει ανεξέλεγκτη βόμβα στα θεμέλια του οικονομικού συστήματος της χώρας, καθώς σήμερα αγγίζει το 30% έως 35% των συνολικών δανειακών χαρτοφυλακίων και το 2014 θα ξεπεράσει το 45% έως και 50%. Αξιόπιστες, λοιπόν, πηγές αναφέρουν ότι το συγκεκριμένο περιβάλλον προβληματίζει την κυβέρνηση, η οποία δέχεται πλέον εισηγήσεις από τις τράπεζες (και από στελέχη της Τραπέζης της Ελλάδος) να προχωρήσει σε νομοθετική πρωτοβουλία για τη δημιουργία περιβάλλοντος που θα οδηγήσει άμεσα (από τις ίδιες τις τράπεζες) ή έμμεσα (μέσω distressed funds) στο κούρεμα δανείων. Η πίεση για την επίσπευση μιας τέτοιας διαδικασίας φαίνεται να γίνεται μεγαλύτερη -άρα και οι εξελίξεις να έρθουν πιο φυσιολογικά- μετά την εκκίνηση της πρωτοβουλίας τον Σεπτέμβριο για τη μη συνέχιση του καθεστώτος προστασίας της πρώτης κατοικίας από τους πλειστηριασμούς. Μπροστά λοιπόν στο ενδεχόμενο γενναίων κουρεμάτων στα δάνειά τους, πολλοί μπορεί να είναι οι Ελληνες που θα επιλέξουν να αποπληρώσουν μέρος των χρεών τους καθώς θα αποφύγουν τον νέο «Τειρεσία» που θα δημιουργηθεί (κατά το βρετανικό πρότυπο) και θα έχουν το κεφάλι τους πιο ήσυχο αφού δεν θα χρωστάνε, διασφαλίζοντας παράλληλα πως δεν θα έχουν πρόβλημα με τις κατοικίες τους. Μάλιστα στις σκέψεις εκπροσώπων των υπουργείων Ανάπτυξης και Οικονομικών είναι στις ρυθμίσεις που θα κληθούν να γίνουν οι πολίτες να έχουν το δικαίωμα να συνοδεύονται όχι μόνο από δικηγόρους (για τους οποίους επικρατεί στην κυβέρνηση η πεποίθηση πως δεν θέλουν επίλυση και συμβιβασμό με τις τράπεζες αλλά αναζητούν νομική ύλη), αλλά και από φοροτεχνικούς και οικονομολόγους. Οι τελευταίοι θα αναλύουν στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα την κατάσταση των πελατών τους μέσα από αναλύσεις οικονομικής θέσεως.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το μοντέλο που αυτή τη στιγμή -και στην πρώτη φάση της μελέτης που πραγματοποιείται- έχει πέσει στο τραπέζι είναι το ιρλανδικό. Οπως στο παρελθόν είχε τονίσει και ο κ. Μιχελάκης, στην Ουγγαρία τον Σεπτέμβριο του 2011 έγινε κούρεμα των στεγαστικών δανείων που είχαν συναφθεί σε ελβετικό φράγκο κατά 23%, ενώ και στην Ιρλανδία οι τράπεζες της χώρας σε συνεννόηση με την κυβέρνηση προχώρησαν σε διαγραφή του τμήματος του δανείου που υπερέβαινε το 110% της πραγματικής αξίας του ακινήτου. Στο πλαίσιο της ιρλανδικής διαγραφής, ο βουλευτής της Ν.Δ. και νυν υπουργός Εσωτερικών πρότεινε  τη διαγραφή του τμήματος των στεγαστικών δανείων που υπερβαίνει το 110% της πραγματικής αξίας του ακινήτου επί του οποίου έχει συναφθεί το δάνειο. Επίσης εισηγήθηκε επιβολή ορίου 30% επί του μηνιαίου εισοδήματος του δανειολήπτη.

Σύμφωνα με στελέχη της κυβέρνησης που μίλησαν στο «ΘΕΜΑ», το ιρλανδικό μοντέλο είναι το πλέον ελκυστικό και αυτό διότι προβλέπει -σε αντίθεση με τo ισπανικό που επίσης εξετάστηκε- εξατομικευμένα κριτήρια κουρέματος των δανείων μέσα από την παρακολούθηση από ειδικές επιτροπές νομικών και οικονομολόγων (σ.σ.: ορίζονται από την κεντρική τράπεζα της χώρας και το εκεί υπουργείο Οικονομικών) του τρόπου διαβίωσης των δανειοληπτών. Πρόκειται για τους επονομαζόμενους Insolvency Practioners, οι οποίοι μάλιστα εκτός των ελέγχων της οικονομικής κατάστασης των δανειοληπτών έχουν δικαίωμα είσπραξης των οφειλών αντί των τραπεζών. Κι αυτό διότι πολλά από τα κόκκινα δάνεια δεν αφορούν μία μόνο αλλά περισσότερες τράπεζες. Η παρακολούθηση του τρόπου διαβίωσης του εκάστοτε δανειολήπτη περιλαμβάνει μελέτη στοιχείων όπως αποδείξεις, κάθε λογής έξοδα κ.ο.κ.
Σε καμία περίπτωση πάντως στον σχεδιασμό της κυβέρνησης δεν φέρεται να βρίσκεται η εξέταση υιοθέτησης αντικειμενικών κριτηρίων για όλους τους δανειολήπτες, καθώς κάτι τέτοιο δεν κρίνεται ως αποτελεσματικό.

Η δόση θα παρακρατείται υποχρεωτικά από τον μισθό

Πρόταση για τη δημιουργία δημόσιου οργανισμού που θα αγοράσει όλα τα «κακά δάνεια» των τραπεζών

Σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές, η τρόικα φέρεται να έχει προτείνει μοντέλο Ιρλανδίας παράλληλα και για τις  800.000 μικρομεσαίες  επιχειρήσεις που έχουν δάνεια ύψους πέριξ των 60 δισ. ευρώ. Αυτό που προτείνεται είναι να ιδρυθεί ένας δημόσιος οργανισμός, ο οποίος θα αγοράσει όλα τα «κακά δάνεια» των τραπεζών, στεγαστικά και επιχειρηματικά. Αυτά  ούτως ή άλλως έχουν διαγραφεί από τις τράπεζες. Ο οργανισμός, λοιπόν,  αυτός θα είναι υπεύθυνος για την είσπραξή τους. Να σημειωθεί ότι η είσπραξη των μηνιαίων δόσεων θα είναι υποχρεωτική για τον δανειολήπτη καθώς τα χρήματα θα δεσμεύονται απευθείας από το λογιστήριο της εταιρείας ή της επιχείρησης όπου εργάζεται, και η δέσμευση των χρημάτων θα αφορά το 30% του μηνιαίου εισοδήματός του.

Οροι και προϋποθέσεις

Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι η εισήγηση αναφέρει πως θα πρέπει να γίνεται haircut του δανείου έως στο 40% του αρχικού δανείου και θα συνδέεται με την πραγματική αξία του ακινήτου. Ετσι, για παράδειγμα, εάν κάποιος έχει πάρει ένα δάνειο 100.000 ευρώ για ένα ακίνητο που σήμερα η αξία του είναι 70.000 ευρώ, τότε θα επέρχεται 30% κούρεμα στο δάνειο.  Δηλαδή το δάνειο θα ανέρχεται στην αξία του ακινήτου. Σημαντικό όμως είναι ότι εάν σε κάποια χρόνια ανέβουν οι αξίες των ακινήτων και το ακίνητο πουληθεί, τότε ο ιδιοκτήτης του θα φορολογείται με υψηλό συντελεστή στην υπεραξία που θα πάρει. Τραπεζικές πηγές σημειώνουν ότι είναι εφικτό να εφαρμοστεί το ιρλανδικό μοντέλο. Κι αυτό διότι είναι ένα λογικό πλαίσιο για να μειωθεί το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων των νοικοκυριών και τα δάνεια να προσεγγίσουν την πραγματική αξία των ακινήτων. Επίσης τονίζουν ότι «είναι σημαντικό να υπάρξει διαγραφή δανείων, και αυτή πρέπει να γίνει με σοβαρό και φειδωλό τρόπο». Οι τράπεζες έχουν προβλέψει συνολικά ότι τα δάνεια που έχουν περάσει στις επισφάλειες ανέρχονται στο 10% με 16% των βιβλίων τους. Στα στεγαστικά, τα δάνεια που έχουν διαγραφεί και έχουν λάβει προβλέψεις είναι κοντά στο 10%. Πολλά επίσης  περιθώρια για μεγάλο κούρεμα υπάρχουν και στα καταναλωτικά δάνεια.