Το σχέδιο για να μην φεύγουν εκτός Ελλάδας τα «χρυσά μυαλά»

Με την ανάσχεση της διαρροής των καλύτερων μυαλών της Ελλάδας στο εξωτερικό (brain drain), την απαλλαγή από το άγχος των ελέγχων των επιχειρήσεων με «Λευκό Μητρώο» οι οποίες έχουν δείξει υποδειγματική συμπεριφορά ως προς τις υποχρεώσεις τους, τη δημιουργία μόνιμου μηχανισμού διάγνωσης των αναγκών της αγοράς εργασίας, τη περαιτέρω μείωση των ασφαλιστικών εισφορών καθώς και την υλοποίηση του νέου ΕΣΠΑ 2014-2020 για την ενίσχυση της απασχόλησης, το οικονομικό επιτελείο εκτιμά ότι θα ανακόψει την ανεργία και θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες απασχόλησης.

Το σχέδιο εθνικής δράσης για την απασχόληση παρουσιάστηκε στη πρώτη συνεδρίαση του  κυβερνητικού συμβουλίου για την απασχόληση που έγινε σήμερα στο Μέγαρο Μαξίμου  υπό τον πρωθυπουργό και τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης ,με τη συμμετοχή των υπουργών του οικονομικού επιτελείου καθώς και των εκπροσώπων των κοινωνικών εταίρων.

Στην εισήγησή του ο Υπουργός Εργασίας  κ. Γιάννης Βρούτσης  περιέγραψε με μελανά χρώματα τις επιπτώσεις της ανεργίας στην ελληνική κοινωνία  επισημαίνοντας «Από το Α’ τρίμηνο του 2009 μέχρι το α’ τρίμηνο του 2014 χάθηκαν 1.061.900 θέσεις εργασίας, ενώ το ίδιο διάστημα οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 865,6 χιλ. φτάνοντας τα 1.342.300 άτομα».

Ωστόσο, τόνισε ότι  από τα μέσα του 2013 η κατάσταση στην αγορά εργασίας έχει σταθεροποιηθεί, ενώ οι  προβλέψεις σχεδόν όλων των επίσημων οργανισμών και ερευνητικών ινστιτούτων συγκλίνουν ότι εντός του 2014 θα αρχίσει η αποκλιμάκωση της ανεργίας, ενώ με βάση τις προβλέψεις του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Προσαρμογής 2015-2018.

Η κρίση και τα μνημόνια οδήγησαν σε βαριές απώλειες τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα ενώ η αγορά κατακλύστηκε από ατομικές συμβάσεις και ελαστικές μορφές εργασίας (20,2% των εργαζομένων εργάζονται με μερική απασχόληση ενώ το 7,69% αμείβονται με τον κατώτερο μισθό).

Οι σημαντικότερες παρεμβάσεις που σχεδιάζει το υπουργείο Εργασίας για την ενίσχυση της απασχόλησης είναι οι εξής:

1. Τα χρυσά μυαλά μένουν Ελλάδα

Κίνητρα για τους αριστεύσαντες των ελληνικών Πανεπιστημίων (από πτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα) προκειμένου να αξιοποιηθούν από την ελληνική αγορά εργασίας.

Τα «χρυσά μυαλά» που θα βγαίνουν κάθε χρόνο από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα θα εισέρχονται με τις καλύτερες προϋποθέσεις στην παραγωγή και τη δημιουργία, ενδυναμώνοντας το νέο, εξωστρεφές και ανταγωνιστικό, αναπτυξιακό πρότυπο της οικονομίας. Η μεγάλη αυτή παρέμβαση θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας και ειδικότερα το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών, το οποίο με την πλούσια τεχνογνωσία του θα συμβάλλει καθοριστικά στον εντοπισμό και την ανάδειξη της σύγχρονης ελληνικής αριστείας.     

2. Σύστημα διάγνωσης αναγκών της αγοράς εργασίας

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, δημιουργείται μόνιμος μηχανισμός διάγνωσης αναγκών της αγοράς εργασίας - σε διασύνδεση με το πληροφοριακό σύστημα «Εργάνη» - καθώς η συσσωρευμένη μέχρι σήμερα εμπειρία υλοποίησης ενεργητικών προγραμμάτων απασχόλησης, επαγγελματικής κατάρτισης και μαθητείας, έχει δείξει ότι υπήρχε πρόβλημα στο στοχευμένο σχεδιασμό των δράσεων.

Ο νέος ολοκληρωμένος και μόνιμος «μηχανισμός διάγνωσης» θα αποτυπώνει τις πραγματικές ανάγκες των επιχειρήσεων σε ειδικότητες και δεξιότητες, ώστε ο σχεδιασμός των παρεμβάσεων να μη γίνεται γίνεται πλέον «στα τυφλά» όπως στο παρελθόν, αλλά να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας, των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων της χώρας και, πρωτίστως, των ίδιων των ανέργων. 

Για το σχεδιασμό και την εφαρμογή του ανωτέρω Συστήματος Διάγνωσης έχει καταρτισθεί ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (έχει ήδη αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για έγκριση χρηματοδότησης), στο οποίο μεταξύ άλλων προβλέπεται και η πιλοτική εφαρμογή σε δύο Περιφέρειες για τη συντονισμένη παροχή υπηρεσιών προς όφελος της βέλτιστης δυνατής μετάβασης νέων της περιοχής από το σχολείο στην εργασία.

3. «Λευκό» μητρώο επιχειρήσεων

Η δημιουργία του «Λευκού Μητρώου Επιχειρήσεων» στοχεύει καταρχήν στον οργανωτικό εξορθολογισμό και την ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας των ελεγκτικών υπηρεσιών του υπουργείου Εργασίας. Συγκεκριμένα, καθώς το «Λευκό Μητρώο» θα περιλαμβάνει επιχειρήσεις οι οποίες μέχρι σήμερα έχουν αποδεδειγμένα και διαχρονικά επιδείξει υποδειγματική συμπεριφορά ως προς τις υποχρεώσεις τους προς τους εργαζόμενους και την πολιτεία και, συνεπώς, δεν θα υπόκεινται πλέον σε εντατικούς ελέγχους, ο προσανατολισμός των ελεγκτικών υπηρεσιών θα στραφεί σε πιο στοχευμένες περιπτώσεις υψηλής ή υποτροπιάζουσας παραβατικότητας.

Για την κατάταξη των επιχειρήσεων σε αυτό το Μητρώο θα αξιοποιηθούν αυστηρά κριτήρια, όπως ενδεικτικά η αποδεδειγμένη συμμόρφωσή τους στην εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία, η διατήρηση ή/και αύξηση προσωπικού κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, η έλλειψη καταγγελιών για παράβαση της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας κλπ.

Κατ’ αυτό τον τρόπο θα μειωθεί το «νεκρό βάρος» (dead weight) των ελέγχων και θα αυξηθεί η «προστιθέμενη αξία» τους με την έννοια της συνολικής αύξησης της συμμόρφωσης των επιχειρήσεων.

Παράλληλα, η κατάταξη των επιχειρήσεων σε ένα τέτοιο μητρώο θα μπορούσε να αποτελέσει πτυχή των επιχειρηματικών πολιτικών «Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης».

4.Επιπλέον μείωση των ασφαλιστικών εισφορών

Μετά τη γενναία σωρευτική μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά πέντε (5) ποσοστιαίες μονάδες τον Ιούλιο του 2014, σχεδιάζεται η περαιτέρω μείωση των εργοδοτικών εισφορών  -καταρχήν κατά μία (1) μονάδα μέχρι το τέλος του έτους- υπό την προϋπόθεση ότι θα επιβεβαιωθεί η θετική δυναμική και η ταμειακή ισορροπία του μέτρου, δηλαδή η υπερκάλυψη της απώλειας πόρων για τα ταμεία, με έμμεση ενίσχυση των δημοσίων εσόδων λόγω προσλήψεων.

5. Κατώτατος μισθός

Ο νέος μηχανισμός καθορισμού του κατώτατου μισθού θα τεθεί σε εφαρμογή απο το 2017. Μέχρι το τέλος του 2016, ο κατώτατος μισθός παραμένει σταθερός όπως διαμορφώθηκε ήδη από τον Φεβρουάριο του 2012, δηλαδή στα 586,08 ευρώ για εργαζόμενους άνω των 25 ετών και στα 510,95 ευρώ για εργαζόμενους κάτω των 25 ετών.

Οι κοινωνικοί εταίροι στο πλαίσιο της συλλογικής αυτονομίας μπορούν να καθορίζουν ελεύθερα οποιοδήποτε ύψος αμοιβών πάνω από τον κατώτατο μισθό.

Πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος (Ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής, 2014, σελ. 58), η σωρευτική μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας την περίοδο 2012-2014 προβλέπεται να ανέλθει στο 21,1%, υπερκαλύπτοντας το βασικό στόχο του 2ου Προγράμματος δημοσιονομικής Προσαρμογής για μείωση 15%.

6. Άμεση υλοποίηση εμπροσθοβαρών δράσεων της περιόδου 2014-2020 - 600 εκ ευρώ για 145.000 ανέργους

Βασική επιδίωξη είναι η υλοποίηση των δράσεων που περιλαμβάνονται στο Ε.Π. «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» 2014-2020, να είναι κατά βάση εμπροσθοβαρής, δηλαδή να υλοποιηθούν κατά προτεραιότητα οι δράσεις εκείνες που θα ανακουφίσουν άμεσα το τμήμα εκείνο της κοινωνίας, το οποίο έχει πληγεί έντονα από την κρίση (μακροχρόνια άνεργοι, άνεργοι-μέλη νοικοκυριών ανέργων, νέοι). Έτσι, σε συνέχεια μιας δύσκολης, αλλά επιτυχημένης διαπραγμάτευσης με την ΕΕ, το Υπουργείο ανέλαβε την υλοποίηση σημαντικών δράσεων, αξιοποιώντας εμπροσθοβαρώς πόρους της νέας προγραμματικής περιόδου 2014-2020, πριν την οριστική έγκριση των νέων επιχειρησιακών προγραμμάτων.

Άμεσα -εντός του 2014- το Υπουργείο Εργασίας σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ και τις ειδικές υπηρεσίες θα υλοποιήσουν τα ακόλουθα προγράμματα:

•    Επιταγή εισόδου για νέους από 18 έως 29 ΕΤΩΝ σε ιδιωτικές επιχειρήσεις για απόκτηση εργασιακής εμπειρίας, συνολικού προϋπολογισμού 138.600.000 το οποίο θα αφορά 38.000 ανέργους. Η δράση θα υλοποιηθεί σε 2 φάσεις προσκλήσεων: η πρώτη θα αφορά 30.000 ανέργους ηλικιών 25 έως 29 ετών, η δεύτερη θα αφορά 8.000 ανέργους ηλικιών 18 έως 29 ειδικά για τον τομέα του τουρισμού.

•    Επιταγή εισόδου για νέους από 18 έως 24 ΕΤΩΝ σε ιδιωτικές επιχειρήσεις για απόκτηση εργασιακής εμπειρίας, συνολικού προϋπολογισμού 43.200.000 € το οποίο θα αφορά 12.000 ανέργους. Η δράση αυτή προβλέπεται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης «Εγγύηση για τη Νεολαία» και χρηματοδοτείται μέσω της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για την Απασχόληση των Νέων και το ΕΚΤ

•    Πρόγραμμα «Εναρμόνιση Οικογενειακής & Επαγγελματικής Ζωής 2014-2015» το οποίο ήδη υλοποιείται και αφορά 55.000 ωφελούμενες μητέρες και 68.500 παιδιά  και το οποίο στοχεύει  στην αύξηση της απασχολησιμότητας και της ισότιμης συμμετοχής των ωφελούμενων στην εργασία, μέσω της παροχής θέσεων φροντίδας και φιλοξενίας των τέκνων τους από τις  δομές φύλαξης παιδιών (βρεφονηπιακοί και παιδικοί σταθμοί, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών καθώς και παιδιών με ειδικές ανάγκες). Ο προϋπολογισμός της δράσης ανέρχεται σε 160 εκ ευρώ και αφορά την περίοδο 2014-2015.

•    Πρόγραμμα Κοινωφελούς Εργασίας, το οποίο απευθύνεται σε 50.000 μακροχρόνια ανέργους ή ανέργους που ζουν σε νοικοκυριά χωρίς κανέναν εργαζόμενο και το οποίο θα προκηρυχτεί μέσα στο Σεπτέμβριο.  Ο προϋπολογισμός της δράσης ανέρχεται σε 200 εκ. ευρώ. Η δράση θα υλοποιηθεί μέσω του ΟΑΕΔ.

•    Πρόγραμμα για την Προώθηση της απασχόλησης μέσω προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης (μέσω του ΟΑΕΔ). Απευθύνεται σε 16.000 ανέργους άνω των 29 ετών, κατά προτεραιότητα άνεργοι με χαμηλά τυπικά προσόντα σε δεξιότητες κλάδων αιχμής της ελληνικής οικονομίας. Επιπλέον, θα προβλεφθεί πιστοποίηση των επαγγελματικών προσόντων που θα αποκτηθούν. Η δράση θα περιλαμβάνει θεωρητική κατάρτιση, πρακτική άσκηση σε ιδιωτικές επιχειρήσεις  και υποχρεωτική εγγυημένη απασχόληση ποσοστού τουλάχιστον 25% των συμμετεχόντων για τουλάχιστον 2 μήνες μετά το τέλος του προγράμματος. Ο προϋπολογισμός της δράσης ανέρχεται σε 112 εκ ευρώ. Η δράση θα υλοποιηθεί μέσω του ΟΑΕΔ.

•    Προγράμματα Ολοκληρωμένης Παρέμβασης για 8.000 νέους 18 έως 24 ετών και ευπαθείς ομάδες  αντίστοιχης ηλικίας και το οποίο περιλαμβάνει ολοκληρωμένη δέσμη ενεργειών, με παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και στη συνέχεια προώθηση του ανέργου, είτε σε προγράμματα κατάρτισης, είτε σε προγράμματα απασχόλησης, είτε σε προγράμματα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Ο προϋπολογισμός της δράσης ανέρχεται σε 45 εκ ευρώ. Η δράση θα υλοποιηθεί μέσω του ΟΑΕΔ.

•    Ειδικά προγράμματα Επαγγελματικής Κατάρτισης, για 15.000 ανέργους νέους έως 24 ετών και τα οποία θα αφορούν στην ενδυνάμωση των δεξιοτήτων των νέων, κυρίως σε ειδικότητες τομέων αιχμής της ελληνικής οικονομίας (π.χ Τουρισμός, Αγροτική Παραγωγή, Ναυτιλία, Πληροφορική, κλπ), τα οποία θα καταλήγουν σε πιστοποίηση βάση προτύπων ή θα υλοποιηθούν στη βάση των εγκεκριμένων επαγγελματικών περιγραμμάτων. Ο προϋπολογισμός της δράσης ανέρχεται σε 40 εκατ. ευρώ.

•    Λειτουργία Περιφερειακών Μηχανισμών Υποστήριξης της ανάπτυξης και προώθησης των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (Κοιν.Σ.Επ.), για τη στήριξη περισσότερων από 10.000 ανέργων όλων των ηλικιών και ιδιαίτερα των ευάλωτων και ευπαθών ομάδων πληθυσμού που έχουν δημιουργήσει ή ενδιαφέρονται να δημιουργήσουν ΚΟΙΝΣΕΠ. Στόχος της δράσης είναι η υποστήριξη της δημιουργίας, λειτουργίας και ανάπτυξης Κοινωνικών Επιχειρήσεων σε τοπικό επίπεδο, η διάχυση της ιδέας της Κοινωνικής Οικονομίας και η εδραίωσή της μέσω μόνιμων δικτύων συνεργασίας και τοπικών συμφωνιών. Η πρόσκληση αναμένεται να δημοσιευτεί αρχές Σεπτεμβρίου και ήδη από την Παρασκευή θα τεθεί σε διαβούλευση μέχρι τέλος Αυγούστου.

Όλες οι παραπάνω δράσεις αφορούν περισσότερους από 214.000 ωφελούμενους όλων των ηλικιών κυρίως των νέων που πλήττονται και από τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας  και ο προϋπολογισμός τους ξεπερνά τα 756 εκατομμύρια ευρώ.

Ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ κ. Γιάννης Παναγόπουλος εξερχόμενος από Κυβερνητικό Συμβούλιο Απασχόλησης τόνισε ότι ζήτησε από τον πρωθυπουργό να αποσυρθεί το προεδρικό διάταγμα  με το οποίο απελευθερώνονται οι απολύσεις των οδηγών των ΚΤΕΛ, η ΓΣΕΕ να είναι δικαιούχος  των πόρων του ΕΣΠΑ κι από ΕΠΑΝΑΔ και ΕΠΑΝΕΚ όπως επίσης να υλοποιηθεί το  πρόγραμμα Εργοδότη Ύστατης Προσφυγής δηλ. για θεσμοθετημένη διαδικασία κοινωφελούς εργασίας με ασφαλιστικά δικαιώματα.

Όπως επεσήμανε ο κ. Παναγόπουλος, «στο συμβούλιο ετέθη το θέμα κατάρτισης ειδικών προγραμμάτων για την επαπειλούμενη ανεργία, κάτι που δεν έχει αντιμετωπιστεί, δηλαδή ανοιχτά προγράμματα που μπορούμε να σώσουμε εργαζόμενους και θέσεις εργασίας όταν εγκαίρως πριν περάσουν στην ανεργία γίνει η παρέμβαση, όπως επίσης να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των μακροχρονίως ανέργων που μπορούν να εργαστούν και πρέπει να εργαστούν χωρίς να χάνουν κάποια πλεονεκτήματα που έχουν σε εποχικές εργασίες. Θέσαμε και το θέμα της ρύθμισης των δανείων της Εργατικής Κατοικίας γιατί είναι αδιανόητο να ρυθμίζονται όλα τα δάνεια και οι δανειολήπτες εργαζόμενοι μέσω της Εργατικής Κατοικίας να μη μπορούν να ρυθμίσουν τα δάνειά τους. Είπαν ότι αυτό θα αντιμετωπιστεί, είναι ήδη έτοιμη η διάταξη και θα προωθηθεί στη Βουλή».