Οι σύμμαχοι του ΣΥΡΙΖΑ στη Γερμανία «μπλοκάρουν» την αγορά ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ

Σε «ρώσικη ρουλέτα» εξελίσσεται για τη χώρα μας το πολιτικό «γαϊτανάκι» που έχει στηθεί, εντός και εκτός συνόρων,  γύρω από το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να ξεκινήσει το μεγάλο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, με συνέπεια η χώρα μας να κινδυνεύει «να κρατά ομπρέλα» όταν στην Ευρώπη ολόκληρη «θα βρέχει» άφθονο φθηνό χρήμα μέσω των τραπεζών της.
 
Σε μείζον ζήτημα εξελίσσεται η απροθυμία του Βερολίνου να αναλάβει αλληλέγγυα την ευθύνη για  τον δανεισμό τραπεζών σε χώρες με πρόβλημα όπως η Ελλάδα, των οποίων τα κρατικά ομόλογα εξομοιώνονται με «σκουπίδια». Στις αντιδράσεις πρωτοστατεί και η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας (Bundesbank), που έχει στραφεί και κατά της «μαμάς» ΕΚΤ, η οποία αναζητεί συμβιβαστική λύση άμεσα, για να μπορεί να ανακοινώσει ως την Πέμπτη τα σχέδιά της.
 
Η στάση της κυβέρνησης Μέρκελ δεν φαντάζει πάντως αδικαιολόγητη, όσο θέλουν πολλοί να την παρουσιάζουν, ούτε και ο κύριος Ντράγκι «τρελάθηκε» ξαφνικά και θέλει να αποκλείσει την τελευταία στιγμή τα ελληνικά ομόλογα, αν αναλογιστεί κανείς πως βάλλονται σφοδρά και από δεξιούς γερμανούς αντιευρωπαϊστές, αλλά και από τους αριστερούς του Die Linke (του ... «γερμανικού ΣΥΡΙΖΑ» δηλαδή), που όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά έχουν προσφύγει  από πέρυσι στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της χώρας τους, για να καταρίψουν το σχέδιο  της Ευρωζώνης να παρέχει η ΕΚΤ «ενέσεις» ρευστότητας στις οικονομίες των χωρών που βουλιάζουν σε ύφεση και αποπληθωρισμό.
 
Μπορεί ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ να έδειξε πως «ποντάρει» στη βοήθεια του Μάριο Ντράγκι και ότι οι ελληνικές τράπεζες θα επωφεληθούν από το πρόγραμμα με αγορές ελληνικών ομολόγων, αφού σε ανακοίνωση που εξέδωσε την περασμένη Δευτέρα τόνιζε πως «θα ήταν παράλογο»  ο ευρωπαίος κεντρικός τραπεζίτης «να δημιουργήσει προβλήματα σε τράπεζες που εποπτεύει», αλλά όσο και αν θέλει ο κ. Ντράγκι να φανεί πιο …«ελαστικός» απέναντι στη χώρα μας, δεν τον αφήνει ...«να αγιάσει» το  Die Linke το οποίο, με την προσφυγή που κατέθεσε στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Καρλσρούης, τον «καρφώνει» πως ασκεί υπερεξουσίες και δεν πρέπει να βοηθά αυτός τα κράτη-μέλη που έχουν ανάγκη. 
 
 
Η προσφυγή προκάλεσε «εξέγερση» κατά της ΕΚΤ
 

Την προσφυγή του Die Linke, την οποία υπέγραφε σύσσωμη η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος, είχε αποκαλύψει πέρυσι το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ. Μόλις την περασμένη Τετάρτη όμως έγινε γνωστή η εισήγηση του γενικού εισαγγελέως του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, στο οποίο παραπέμφθηκε λόγω της σπουδαιότητός του το ζήτημα.
 
Η «ζημιά» όμως είχε ήδη γίνει, όπως διεφάνη από την άποψη που είχε καταθέσει ήδη η Bundesbank (κόντρα σε εκείνη της ΕΚΤ) όταν κλήθηκε να τοποθετηθεί για την υπόθεση από το γερμανικό δικαστήριο. Όπως αποκαλύπτει σήμερα το protothema.gr, η προσφυγή του Die Linke –και κάποιων μεμονομένων Γερμανών αντιευρωπαϊστών  βεβαίως- έδωσε την αφορμή να ξεσπάσει η διάσταση απόψεων με τους «σκληροπυρηνικούς» γερμανούς της Bundesbank και εύλογα πλέον και ο γενικός εισαγγελέας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου «εκθέτει» την ΕΚΤ για τη βοήθεια προς τις αδύναμες χώρες, μέσω της αγοράς ομολόγων.
 
Με την προσφυγή του το Die Linke επιχειρεί να ακυρώσει την απόφαση του Eurogroup της 6ης Σεπτεμβρίου 2012 που επιτρέπει στην ΕΚΤ να προβαίνει σε "απεριόριστες αγορές  κρατικών ομολόγων συγκεκριμένων χωρών" και ζητά οι αποφάσεις αυτές να περνούν από τα εθνικά κοινοβούλια.
 
Κατά την εξέταση της προσφυγής, το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο ζήτησε τις απόψεις εμπλεκομένων φορέων και εκεί εκδηλώθηκαν ανοιχτά μεγάλες διαφωνίες μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Bundesbank, η οποία την «αδειάζει» και καταρρίπτει τα επιχειρήματα για τα οποία θα μπορούσε η ΕΚΤ να παρεμβαίνει αγοράζοντας μαζικά ελληνικά ομόλογα, χωρίς να απαιτείται κάθε φορά η επίπονη διαδικασία (που την έχει ζήσει «στο πετσί της» η χώρα μας τα τελευταία χρόνια) να ζητεί την έγκριση με σκληρούς όρους και ανταλλάγματα,  από 27 ευρωπαϊκά κοινοβούλια, όπως το γερμανικό, το φιλανδικό ή το ολλανδικό.
 
Τα επιχειρήματα της ΕΚΤ

Για να «καλμάρει» τους επικριτές της (και το Die Linke) και να απαντήσει στις αιτιάσεις τους για τη βοήθεια που θέλει  να δίνει, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επιστράτευσε στα επιχειρήματά της ότι:
 
-  Το μέτρο της αγοράς ομολόγων αποτελεί δική της αρμοδιότητα, βάσει εξουσιοδότησης που έχει λάβει από το Eurogroup, γιατί αφορά την νομισματική πολιτική στην ευρωζώνη. Όταν υπάρχει στρέβλωση στις αγορές και τα επιτόκια των ομολόγων έχουν εκτιναχθεί στα ύψη (όπως συμβαίνει και τώρα), δεν μπορεί να φτάσει αλλιώς η ασκούμενη νομισματική πολιτική σε ορισμένα κράτη-μέλη, όπως η Ελλάδα.
 
- Προϋπόθεση για να επωφεληθεί ένα κράτος-μέλος από το μέτρο, είναι να έχει συνάψει συμφωνίες για διαρθρωτικές και δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις. Όταν ένα κράτος δεν τηρεί τις υποχρεώσεις του, παύουν οι αγορές κρατικών ομολόγων.
 
- Δεν υπάρχει κίνδυνος να επιβαρυνθούν οι εθνικοί προϋπολογισμοί των άλλων κρατών, διότι το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών προβαίνει σε επαρκείς προβλέψεις και σχηματισμό αποθεματικών. Αν υπάρξουν ζημιές, μπορούν να καταχωριστούν στον ισολογισμό τους και να εξισορροπηθούν τα επόμενα χρόνια με πιθανά έσοδα.
 
 «ΑΝΤΑΡΣΙΑ» από την Bundesbank!
 
 Την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αδειάζουν όμως τα «γεράκια» της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας, η οποία κατέθεσε επίσης τις απόψεις της στο Δικαστήριο και, με αφορμή την προσφυγή, ουσιαστικά ενισχύει την επιχειρηματολογία των επικριτών του μέτρου, υποστηρίζοντας ότι:
 
- επιδείνωση των οικονομικών δεδομένων σε ένα κράτος-μέλος δικαιολογεί αυξημένα επίπεδα επιτοκίων δανεισμού του!
 
- δεν στέκει σαν επιχείρημα ότι δεν θα επιβαρυνθούν οι προϋπολογισμοί των άλλων κρατών-μελών, όπως της Γερμανίας.
 
- το επιχείρημα της ΕΚΤ περί δυσλειτουργίας του μηχανισμού μεταδόσεως της νομισματικής πολιτικής είναι αμφιβόλου ορθότητος και δεν δικαιολογεί την απόφαση για αγορές ομολόγων.
 
- δεν αρκούν οι εκθέσεις αξιολόγησης των κρατών που έχουν ανάγκη την χρηματοδότηση, αλλά απαιτείται συμφωνία σε ειδικό Πρόγραμμα, δηλαδή Μνημόνιο.
 
Στις θέσεις αυτές της Deutsche Bundesbank και του Die Linke φαίνεται να συγκλίνει και το ίδιο το ομοσπονδιακό δικαστήριο της χώρας, όπως διαφαίνεται τουλάχιστον από κάποια σχόλια που συνοδεύουν την αίτηση προδικαστικής απόφασης που απέστειλε στην Κεντρική Τράπεζα της Γερμανίας.
 
Γερμανικό «μπλόκο»
 
Με την προσφυγή που κατέθεσε στις αρχές του 2014 «κόντρα» στα σχέδια της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να παρεμβαίνουν στην αγορά ομολόγων και να στηρίζουν οικονομικά τη χώρα μας, το Die Linke κατάφερε να πιέζει την Καγκελάριο Μέρκελ να θέσει υπό αυστηρή επίβλεψη στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, για να μην «ξωκείλει» και προσφέρει σαν πρόσθετη βοήθεια την αγορά κρατικών ομολόγων χωρών με πρόβλημα όπως η Ελλάδα.
 
Ανησυχεί μάλιστα μήπως η ΕΚΤ αποκλίνει της αποστολής της, που συνίσταται στην σταθερότητα του ευρώ και καταπατήσει την απαγόρευση να προβαίνει σε έμμεση χρηματοδότηση του κρατικού προϋπολογισμού των χωρών που τελούν σε Πρόγραμμα, όπως η Ελλάδα.
 
Η υπόθεση όμως κατέληξε στα χέρια του Γενικού Εισαγγελέα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, Κρουζ Βιγιαλόν,  και όλα αυτά τον οδήγησαν στην εξής εισήγηση προς το Σώμα των δικαστών:
 
-        είναι ασυμβίβαστο το να συμμετέχει άμεσα η ΕΚΤ στον σχεδιασμό και την εποπτεία προγράμματος στήριξης μιας χώρας, όπως λ.χ. η Ελλάδα, και ταυτοχρόνως να επαναγοράζει κρατικά ομόλογα αυτής της χώρας στη δευτερογενή αγορά.

-         ο σχεδιασμός και η εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής εμπίπτουν πράγματι στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ΕΚΤ. Αυτή διαθέτει και τεχνικές γνώσεις και πολύτιμες πληροφορίες για την εκπλήρωση του έργου της, οι οποίες, σε συνδυασμό με το κύρος και τις επικοινωνιακές ικανότητές της, της επιτρέπουν να χειρίζεται τις προσδοκίες με τέτοιο τρόπο ώστε τα μηνύματα της νομισματικής πολιτικής, που η ίδια εκπέμπει, να φθάνουν πράγματι στην οικονομία.

- Ωστόσο, ως προς το εάν το πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων συνιστά, στην πραγματικότητα, μέτρο οικονομικής και όχι νομισματικής πολιτικής, όπως υποστήριζε η ΕΚΤ, ο γενικός εισαγγελέας αναφέρει πως οι στόχοι του προγράμματος είναι μεν  θεμιτοί και σύμφωνοι με τη νομισματική πολιτική, αλλά  θα μπορούσε να θεωρηθεί πως η δράση της υπερβαίνει την απλή «υποστήριξη» της οικονομικής πολιτικής.

- σε περίπτωση εφαρμογής προγράμματος ΟΜΤ (επαναγορά ομολόγων) απαιτείται η ΕΚΤ να απέχει από κάθε άμεση συμμετοχή στο πρόγραμμα χρηματοδοτικής βοήθειας - στήριξης που εφαρμόζεται σε κράτος – μέλος, προκειμένου αυτό το πρόγραμμα να διατηρήσει τον χαρακτήρα του ως μέτρο νομισματικής πολιτικής.

Πέραν τούτων, όπως πληροφορείται το Reuters, η ΕΚΤ μελετά και συγκεκριμένο σύστημα για να επιβάλει στα πιο αδύνατα κράτη τη δημιουργία κεφαλαιακού αποθέματος ως αντιστάθμισμα για πιθανές απώλειες από τα ομόλογα που θα αγοράσει η ΕΚΤ, ώστε να μην φοβούνται ότι θα επιβαρυνθούν τα άλλα κράτη-μέλη του ευρωσυστήματος.
 
Εναλλακτικά, οι αγορές ομολόγων, στο πλαίσιο της «ποσοτικής διευκόλυνσης», θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν ευθέως από τις Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες, υπό την καθοδήγηση και τις οδηγίες της ΕΚΤ. Στην περίπτωση που υπάρξουν απώλειες σε βαθμό που να επιφέρουν μειώσεις των κεφαλαίων των Εθνικών ΚΤ, αυτές θα καλυφθούν από τη συνεισφορά κάθε χώρας  (όπως δηλαδή διαφάνηκε και από το τρίτο επιχείρημα που κατέθεσε η ΕΚΤ, με αφορμή την προσφυγή στο γερμανικό ομοσπονδιακό δικαστήριο).