Τελικά, πάμε... Βουλγαρία: Σε δύο χρόνια μετακινήθηκαν στα Βαλκάνια 18.000 ελληνικές εταιρείες

Με λουκέτα, κλείσιμο βιβλίων παροχής υπηρεσιών και μεταφορά της έδρας τους στην αλλοδαπή αντιμετωπίζουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες τη λαίλαπα των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών που έρχεται από την 1/1/2017.

Οι λογιστές και τα επιμελητήρια είναι οι πρώτοι δέκτες της απελπισίας των επαγγελματιών και των εργαζομένων με «μπλοκάκι» που αποφασίζουν να προχωρήσουν σε διακοπή της δραστηριότητά τους, διερευνώντας εναλλακτικές «πατέντες», όπως σύσταση Ιδιωτικής Κεφαλαιουχικής Εταιρίας, φυγή στο εξωτερικό αλλά και φοροεισφοροδιαφυγή προκειμένου να αντισταθούν στο «πογκρόμ» που έχει κηρύξει η κυβέρνηση κατά της επιχειρηματικότητας.

Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της νέας ατομικής επιχείρησης (πχ. μια start up που διακρίθηκε για την καινοτομία της) η οποία κατέγραψε καθαρά κέρδη 100.000 ευρώ. Ο φόρος που της αναλογεί είναι 38.000 ευρώ ενώ άλλες 38.000 πρέπει να καταβάλλει ως προκαταβολή φόρου. Αν προστεθεί η δαπάνη για ασφαλιστικές εισφορές 27.000 ευρώ και η εισφορά αλληλεγγύης 6.351 ευρώ, το ισοζύγιο όχι μόνο είναι αρνητικό, δηλαδή δεν του μένει στην τσέπη του ούτε ένα ευρώ αλλά θα πρέπει να εξασφαλίσει ή να δανειστεί και άλλα 9.351 ευρώ για να πληρώσει τις υποχρεώσεις του προς το κράτος. Τον επόμενο χρόνο αν αντέξει η επιχείρηση, η φοροεπιδρομή θα είναι πιο ήπια καθώς θα αφαιρεθεί η προκαταβολή φόρου και θα «εκπέσουν» τα ασφάλιστρα.

Στην περίπτωση που η νέα ατομική επιχείρηση δηλώνει κέρδη 50.000 ευρώ, θα πρέπει να καταβάλει φόρο και προκαταβολή φόρου 15.500Χ2, ασφαλιστικές εισφορές 13.500 ευρώ και εισφορά αλληλεγγύης 2.076 ευρώ. Στην τσέπη του νέου επιχειρηματία για να ζήσει θα μείνουν 3.424 ευρώ.

«Τα λουκέτα δεν άρχισαν σήμερα» σημειώνει ο κ. Γιώργος Θανόπουλος, ερευνητής στο ινστιτούτο της ΓΣΕΒΕΕ. «Ωστόσο η αύξηση της προκαταβολής φόρου στο 100% και αναμενόμενη αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών το 2017 δίνουν τη χαριστική βολή. Άλλες 18.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις αναμένεται να κλείσουν έως το τέλος του χρόνου σύμφωνα με την έρευνα γνώμης του ινστιτούτου. Ο υγιής επιχειρηματίας με μεσαίο κέρδος δεν μπορεί να αντέξει. Του στραγγίζουν τη ρευστότητα καθώς η επιβάρυνση από φόρους και εισφορές αντιστοιχεί στο 70% του εισοδήματος. Έτσι αναγκάζεται να κλείσει το μαγαζί ή το βιβλίο παροχής και περνάει στην άτυπη, αδήλωτη ή "μαύρη" επιχειρηματικότητα για να μπορέσει να επιβιώσει».

«Άτυπος επιχειρηματίας είναι ο λεγόμενος επαγγελματίας με το βαλιτσάκι» αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ, κ. Γιώργος Καββαθάς, που έκλεισε το μαγαζί του και δουλεύει από σπίτι σε σπίτι. «Είναι ο υδραυλικός, η κομμώτρια, η μανικιουρίστα, ο καθηγητής φροντιστηρίου που πέρασε στον άτυπο τομέα της οικονομίας, ο οποίος δεν ελέγχεται όπως η αδήλωτη εργασία, άρα δεν μπορεί και να μετρηθεί».

Πολλές επιχειρήσεις από τη Βόρεια Ελλάδα βρίσκουν «επαγγελματική στέγη» στη Βουλγαρία, ιδρύοντας εταιρείες των 300 ευρώ με 10% φορολογία.

«Αν και τα προηγούμενα χρόνια είχαν καταμετρηθεί 63.000  αιτήσεις για άνοιγμα προσωπικών ή εταιρικών λογαριασμών και απόκτηση ΑΦΜ, η τάση για μαζική φυγή στη Βουλγαρία έχει κάπως εξασθενήσει» επισημαίνει ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ, κ. Βασίλης Κορκίδης. «Οι εταιρίες που μετέφεραν την έδρα τους στα Βαλκάνια το έκαναν περισσότερο για να διακινούν τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς μετά τα capital controls, παρά εξαιτίας τις φορολογικής επιβάρυνσης. Γι' αυτό και οι πιο πολλές εταιρείες στα Βαλκάνια καταγράφουν μηδενική δραστηριότητα και δεν απασχολούν υπαλλήλους. Η μεταφορά της έδρας πάντως δεν είναι πανάκεια. Χρειάζεται να συνεκτιμήσει ο επιχειρηματίας τον κίνδυνο συναλλαγματικής αστάθειας στα Βαλκάνια, την έλλειψη εξειδίκευσης του προσωπικού και την έλλειψη υποδομών. Σίγουρα ένας απασχολούμενος στην παροχή υπηρεσιών είναι πιο εύκολο να μεταφέρει την έδρα του εν προκειμένω στην Κύπρο και να πληρώνει χαμηλή φορολογία και εισφορές».

Διαφορετικά κίνητρα είχαν οι μεγάλες εταιρίες (ΒΙΟΧΑΛΚΟ, Coca Cola) που μετέφεραν την έδρα τους σε ευρωπαϊκές χώρες καθώς ήθελαν κυρίως πρόσβαση στην τραπεζική χρηματοδότηση χωρίς προσκόμματα αλλά και μια ευρωπαϊκή έδρα που να περιβάλλει με αξιοπιστία το brand name τους. Και αυτή σίγουρα δεν ήταν η Ελλάδα των τελευταίων ετών.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Endeavor Greece (Μάρτιος 2016) το 39% των επιχειρήσεων εξετάζουν το ενδεχόμενο μεταφοράς της έδρας τους στο εξωτερικό, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από την αντίστοιχη έρευνα της Endeavor τον περασμένο Ιούλιο (2015), μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων και της τραπεζικής αργίας. Το ποσοστό αυτό υποδηλώνει ότι συνολικά περισσότερες από 9.000 μικρές, μεσαίες και μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις αξιολογούν αυτή τη στιγμή τα συν και πλην της μεταφοράς τους σε χώρα του εξωτερικού. Ταυτόχρονα, σε ποσοστό 15%, οι επιχειρήσεις του δείγματος δηλώνουν ότι έχουν ήδη μεταφέρει την έδρα τους στο εξωτερικό.

Τουλάχιστον 18.000 εταιρίες έχουν συσταθεί τα δύο τελευταία χρόνια στη Βουλγαρία, Ρουμανία και Κύπρο, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του ΓΕΜΗ (Γενικό Εμπορικό Μητρώο).

- Μέχρι 31/12/2014 ο συνολικός αριθμός εταιρειών ελληνικών συμφερόντων ανήλθε σε περίπου 11.000 από τις οποίες οι 9.000 περίπου δεν εμφανίζουν απασχολούμενο (εργαζόμενο). Επίσης 6.000 (εκ των 1.000) εμφανίζουν μηδενική δραστηριότητα.

-Για το 2015 υπήρξαν περίπου 2.000 νέες εγγραφές/καταχωρήσεις επιχειρήσεων και οι οποίες στο σύνολο τους δεν εμφανίζουν απασχολούμενο (και βέβαια δημιουργία θέσεων εργασίας στη Βουλγαρία) όπως επίσης δεν περιλαμβάνουν μεταφορά παραγωγικής ή εμπορικής δραστηριότητας.

-Τον τελευταίο χρόνο περισσότερες από 5.000 επιχειρήσεις αποφάσισαν να ανοίξουν ΑΦΜ στη Βουλγαρία προκειμένου να έχουν τραπεζικούς λογαριασμούς. Tα capital controls ήταν ο κύριος λόγος των εταιρειών αυτών, χωρίς ωστόσο, να ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.

Στην Κύπρο τουλάχιστον 10.000 αιτήσεις είναι σε αναμονή ίδρυσης εταιρειών προκειμένου οι Έλληνες επιχειρηματίες να ωφεληθούν από τον χαμηλό εταιρικό φόρο 12,5% επί του καθαρού κέρδους.

Σε περίπτωση που η εταιρεία διανέμει μέρισμα, αυτό φορολογείται για άτομα που είναι Κύπριοι ή που διαμένουν στην Κύπρο πάνω από πέντε χρόνια, με συντελεστή 15% και με 0% για τους μέτοχους που είναι αλλοδαποί. Ο φόρος προστιθέμενης αξίας είναι 19% και οι ενδοκοινοτικές συναλλαγές δεν φορολογούνται καθόλου. Επιπλέον οι εργοδοτικές εισφορές είναι χαμηλότερες και ο φόρος στο εισόδημα από συντάξεις εκτός Κύπρου (αν θέλουν να μετεγκατασταθούν και συνταξιούχοι) είναι μόλις 5%.

Για παράδειγμα, εταιρεία η οποία έχει κέρδη 100.000 ευρώ για το 2015 με βάση το ποσοστό του εταιρικού φόρου τότε ο φόρος πληρωτέος στην Κύπρο θα είναι 12.500 ευρώ και μηδέν ευρώ κατά την πληρωμή μερίσματος προς το τελικό δικαιούχο. Σε σύγκριση με τη φορολογία στα εταιρικά κέρδη στην Ελλάδα μια επιχείρηση θα πλήρωνε φόρο στο 28%, 28.000 ευρώ, και φόρο επί των μερισμάτων στο 10%, συνολικά η φορολογία που θα έπρεπε να πληρωθεί με βάση τα καθαρά κέρδη είναι 38.000 ευρώ. Με βάση αυτό το παράδειγμα το ποσό εξοικονόμησης φόρων είναι 25.500 ευρώ.

Πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες έκλεισαν τα μπλοκάκια τους για να συστήσουν ΙΚΕ (ιδιωτική κεφαλαιουχική εταιρία), προκειμένου να αποφύγουν τις ασφαλιστικές εισφορές. Εκπρόσωποι των επιμελητηρίων κάνουν λόγο για 18.000 αιτήσεις τον τελευταίο χρόνο. Ωστόσο οι ειδικοί συνιστούν προσοχή γιατί η ΙΚΕ υποχρεούται να τηρεί βιβλία τρίτης κατηγορίας για τα οποία οι λογιστές ζητούν υψηλότερη αμοιβή.