Χαράτσι 15%-30% στις κύριες συντάξεις από το 2019

Σκληρό παζάρι έχει στηθεί στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης για την περικοπή περίπου 1 εκατομμυρίου συντάξεων, με το οικονομικό επιτελείο να προσπαθεί να θέσει πλέγμα προστασίας για τα χαμηλότερα εισοδήματα και το ΔΝΤ να επιμένει στην ολοκληρωτική αφαίμαξη της προσωπικής διαφοράς από το 2019.
Οι δανειστές ανεβάζουν τον πήχη της εξοικονόμησης στο Ασφαλιστικό στα 2 δισ. ευρώ, καθώς επιθυμούν καθαρό όφελος 1,5 δισ. από τη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης.
Ειδικότερα οι τεχνοκράτες των θεσμών, σύμφωνα με πληροφορίες, επισήμαναν ότι το κούρεμα των συντάξεων περικόπτει δημοσιονομικά έσοδα, καθώς με αυτό μειώνεται ο φόρος και η παρακράτηση υπέρ ΕΟΠΠΥ και ΑΚΑΓΕ. Υπολογίζουν, λοιπόν, ότι πρέπει να αναζητηθεί μεικτό ποσό της τάξης των 2 δισ. για να προκύψει καθαρό όφελος 1,5 δισ. από τη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης.
Αυτό σημαίνει μεσοσταθμική μείωση των συντάξεων κατά 6%.

Ωστόσο οι μειώσεις δεν θα είναι οριζόντιες και θα συνδεθούν με την προσωπική διαφορά που θα προκύψει από τον επανυπολογισμό των καταβαλλόμενων συντάξεων, η οποία πρέπει να ολοκληρωθεί έως τον Σεπτέμβριο του 2017.
Η προσωπική διαφορά, όπως έχουν υπολογίσει οι ειδικοί, μεταφράζεται σε μειώσεις έως 30% στις μισές σημερινές συντάξεις (πλην ΟΓΑ). Το μεγαλύτερο χάσμα αναμένεται να εντοπιστεί στις συντάξεις των ΔΕΚΟ και των τραπεζών, του ΤΕΒΕ, των πανεπιστημιακών και γιατρών του ΕΣΥ. Για παράδειγμα σύνταξη του ΤΕΒΕ ύψους 912 ευρώ με τον επανυπολογισμό μειώνεται στα 694 ευρώ: προσωπική διαφορά 218 ευρώ.

Η ελληνική πλευρά προσπαθεί να θέσει πλέγμα προστασίας, όπως έγινε με τις μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις, ώστε να διασωθούν τα εισοδήματα κάτω των 1.000 ευρώ.
Το επικρατέστερο σενάριο προβλέπει περικοπές 15%-18% στις κύριες συντάξεις άνω των 1.000 ευρώ. Στα υψηλότερα συνταξιοδοτικά κλιμάκια οι μειώσεις μπορεί να αγγίξουν και το 30%. Στην περίπτωση που δεν βγαίνει ο λογαριασμός , το μαχαίρι θα κατέβει στα 800 ευρώ κύρια σύνταξη και θα λαμβάνεται υπόψη το εισόδημα από την επικουρική (μέσος όρος επικουρικών 170 ευρώ) με στόχο να διασωθούν όσοι εισπράττουν αθροιστικά (κύρια και επικουρική) έως 1.000 ευρώ μηνιαίως.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυρία Ντέλια Βελκουλέσκου ήταν αμετακίνητη στην αξίωσή της να καταργηθεί το σύνολο της προσωπικής διαφοράς από το 2019.
Η ελληνική πλευρά έχει αντιπροτείνει τη σταδιακή εξάλειψη της προσωπικής διαφοράς (π.χ. 10%-20% ετησίως) σε βάθος τριετίας έως το 2021.

Στη ζώνη υψηλού κινδύνου περικοπών της προσωπικής διαφοράς εντάσσονται περί τους 720.000 συνταξιούχους. Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα μέτρα θα είναι πάλι σε ευθεία αντίθεση με κάθε έννοια ασφαλιστικής ανταποδοτικότητας καθώς βαρύτερες απώλειες θα υποστούν οι ασφαλισμένοι που πλήρωναν υψηλές εισφορές για πολλά έτη (από 30 και άνω). Στους χαμένους συγκαταλέγονται δημόσιοι υπάλληλοι που έχουν συνταξιοδοτηθεί με 35ετία, ένστολοι, γιατροί του ΕΣΥ και πανεπιστημιακοί.
Μεγάλες προσωπικές διαφορές εμφανίζουν ωστόσο και χαμηλοσυνταξιούχοι που εισπράττουν τα κατώτατα όρια καθώς και οι μητέρες ανηλίκων που βγήκαν με μειωμένη σύνταξη. Για παράδειγμα η σύνταξη των κατωτάτων ορίων του ΙΚΑ, ύψους 486 ευρώ, με τον επανυπολογισμό μειώνεται στα 391, ήτοι προσωπική διαφορά 95 ευρώ. Ακόμη, συνταξιούχος του ΙΚΑ, μητέρα ανηλίκου που εισπράττει σήμερα σύνταξη 612 ευρώ, με τον επανυπολογισμό θα δει τη σύνταξή της να διαμορφώνεται στα 529 ευρώ, ήτοι προσωπική διαφορά 83 ευρώ.

Το υπουργείο Εργασίας διαβεβαιώνει ότι αυτές οι προσωπικές διαφορές δεν θα αποσβεστούν καθώς θα τεθεί προστατευτικό πλαφόν για τα χαμηλά εισοδήματα.
Υπενθυμίζουμε ότι το ΔΝΤ στην τελευταία του έκθεση είχε βάλει στο στόχαστρο την εθνική σύνταξη των 384 ευρώ, χαρακτηρίζοντάς τη γενναιόδωρη σε σχέση με τον μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε. Το Ταμείο υποστηρίζει ότι πρέπει να μειωθεί η εθνική σύνταξη και αντίστοιχα να αυξηθούν οι συντάξεις με πολλά χρόνια ασφάλισης προκειμένου να βελτιωθεί η ανταποδοτικότητα του ασφαλιστικού συστήματος.

Το ΔΝΤ επιμένει ότι παρά τις μειώσεις των συντάξεων, το Ασφαλιστικό στην Ελλάδα παραμένει «σε μεγάλη ανισορροπία» καθώς το έλλειμμά του είναι τετραπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αγγίζοντας το 11% του ΑΕΠ.
Αν η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα δεν καταφέρει να ρίξει τον πήχη των απαιτήσεων, θα προσπαθήσει να ισορροπήσει τις απώλειες με τα αντισταθμιστικά μέτρα. Ηδη στην ατζέντα της διαπραγμάτευσης έχει προστεθεί το κεφάλαιο «ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης» με στόχο τη δημιουργία 100.000 νέων θέσεων εργασίας.
Αυτό σημαίνει ότι οι συνταξιούχοι που θα επιβαρυνθούν από τα νέα μέτρα δεν θα είναι οι ίδιοι άνθρωποι που θα δουν ελαφρύνσεις μέσω των αντισταθμιστικών μέτρων που υποσχέθηκε η κυβέρνηση.
Το οικονομικό επιτελείο αρχικά είχε προτείνει και το πολυετές πάγωμα όλων των κύριων συντάξεων ώστε να μη δοθεί καμία ονομαστική αύξηση από το 2020 και μετά.

Ενα ακόμα επιχείρημα της ελληνικής πλευράς για να περιορίσει το νέο χαράτσι στις συντάξεις είναι ότι η επένδυση των αποθεματικών των Ταμείων στον λογαριασμό του Ειδικού Κεφαλαίου της Τραπέζης της Ελλάδος αποδίδει 400 εκατ. ευρώ ετησίως.
Ωστόσο το κλίμα που έχει δημιουργηθεί από τις αστοχίες και τις καθυστερήσεις υλοποίησης του νόμου Κατρούγκαλου κάθε άλλο παρά ευνοεί τις αισιόδοξες εκτιμήσεις που προβάλλει το υπουργείο Εργασίας. Παρότι τα τεχνικά κλιμάκια είχαν ζητήσει να υπολογιστούν κατά προτεραιότητα οι νέες μειωμένες συντάξεις για να εκτιμήσουν την απόδοση του νόμου Κατρούγκαλου, εννέα μήνες μετά δεν έχει εκδοθεί καμία σύνταξη, καθώς η ΕΛ.ΣΤΑΤ. εκφράζει επισήμως την αδυναμία της να ορίσει τον συντελεστή μεταβολής μισθών, απαραίτητο εργαλείο για τον υπολογισμό των νέων συντάξεων. Το υπουργείο αναμένεται να αντικαταστήσει τον συντελεστή μισθών με άλλο μαθηματικό τύπο (π.χ. δείκτη τιμών καταναλωτή), με την προϋπόθεση ότι η αλλαγή θα εγκριθεί από τους δανειστές.
Το σκηνικό δυσκολεύει ακόμα περισσότερο εξαιτίας της χαμηλής εισπραξιμότητας των νέων εισφορών από τους ελεύθερους επαγγελματίες, επιστήμονες και αγρότες. Την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου τα έσοδα ήταν απογοητευτικά, μόλις 65 εκατ. ευρώ έναντι 180 εκατ. μηνιαίως με το προηγούμενο σύστημα. Δηλαδή είχε καταβάλει εισφορά ένας στους τέσσερις . Η εικόνα ωστόσο ενδεχομένως να βελτιωθεί έως τις 17 Μαρτίου που λήγει η προθεσμία.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η μαύρη τρύπα στα έσοδα του ΕΦΚΑ από τις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών θα φτάσει τα 480 εκατ. ευρώ το 2017.
Βεβαίως η συγχώνευση της περιουσίας των Ταμείων στο μεγάλο πηγάδι του ΕΦΚΑ λύνει προβλήματα ρευστότητας που θα μπορούσαν να απειλήσουν την καταβολή των συντάξεων.
Ωστόσο το υπουργείο Εργασίας μένει εκτεθειμένο σε σχέση με την υλοποίηση των μνημονιακών στόχων. Οι δανειστές είχαν προειδοποιήσει ότι αν διαπιστωθεί υστέρηση εσόδων θα συζητηθούν παρεμβάσεις, όπως η αύξηση των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών, μέσα από την εκ νέου αλλαγή της βάσης υπολογισμού τους (να υπολογίζονται επί του τζίρου αφού αφαιρεθούν οι δαπάνες και όχι επί του καθαρού φορολογητέου εισοδήματος), αλλά και την κατάργηση των εκπτώσεων που απολαμβάνουν επιστήμονες και αγρότες.