Πλειστηριασμοί: Κα(θ)ένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη!

Με τριπλές βάρδιες κάθε Τετάρτη, Πέμπτη και Παρασκευή και διευρυμένο ωράριο από νωρίς το πρωί έως το απόγευμα ξεκινούν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί ακινήτων προκαλώντας μεγάλο πονοκέφαλο στην κυβέρνηση. Πρόκειται για μια εντελώς νέα και δύσκολη κοινωνικά πραγματικότητα, καθώς μέχρι τώρα ακούγαμε ότι επρόκειτο απλώς για «πιλοτικό πρόγραμμα πλειστηριασμών». Να όμως που ήρθε η ώρα της πραγματικής αποτύπωσης ενός δύσκολου μέτρου, το οποίο η κυβέρνηση επί μήνες απέφευγε, όχι όμως με την ψήφιση νομοσχεδίου που θα απέτρεπε πλήρως τις κατασχέσεις σπιτιών.

Εξάλλου, όσο κι αν το υπουργείο Οικονομικών  καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους επικοινωνούσε ότι «κανένα σπίτι δεν θα χαθεί», να που τώρα το όλο σύστημα είναι έτοιμο και ξεκινά μια εντελώς καινούρια συνθήκη. Ηδη οι συμβολαιογραφικοί σύλλογοι της χώρας έχουν ενημερωθεί, ενώ το σύστημα είναι 100% έτοιμο μετά από μια σειρά τεστ που εξελίχθηκαν εντός του Αυγούστου και συνολικά το φετινό καλοκαίρι. Από την πλευρά των δανειστών, η διενέργεια των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών ακινήτων θεωρείται ότι θα αποτελέσει σημαντικό βήμα στην αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς και στην αλλαγή του κλίματος ως προς τη βιωσιμότητα του τραπεζικού συστήματος και της οικονομίας. Για τον λόγο αυτό έχουν ζητηθεί διαδικασίες-εξπρές, γρήγορες εκτελέσεις και καμία χρονοτριβή. Βασικός στόχος είναι οι πλειστηριασμοί να διεξαχθούν σε φουλ ρυθμούς μέχρι και τα Χριστούγεννα, αν και πλέον το πλαίσιο είναι ήδη έτοιμο, με τις διαδικασίες να ξεκινούν ακόμη και εντός του Σεπτεμβρίου. 

Ενδιαφέρον είναι το στοιχείο που αναδεικνύει η γνωστή δικηγόρος, ειδική σε θέματα κόκκινων δανείων, Αριάδνη Νούκα: «Πλέον μ’ ένα απλό κουμπί, με πρόσβαση στο Διαδίκτυο, θα συμμετέχουν στη διαδικασία πλειστηριασμών και πολλοί ενδιαφερόμενοι από το εξωτερικό αλλάζοντας όλα όσα γνωρίζαμε». Οπως ορίζει η καινούρια αυτή διαδικασία, θα πρέπει εντός 15 ημερών από την κατάσχεση να δρομολογείται χωρίς άλλη χρονοτριβή ο πλειστηριασμός και μόλις πέντε ημέρες μετά από αυτόν θα πρέπει με κάθε τυπικότητα να αποδίδεται το περιουσιακό στοιχείο στον υπερθεματιστή. Αυτό στην περίπτωση που πρόκειται για κινητό περιουσιακό στοιχείο. Εάν πάλι πρόκειται για ακίνητο, τότε η προθεσμία αυξάνεται στις 12 ημέρες. Οπως όμως και να έχει, το νέο αυτό σύστημα δεν επιτρέπει να περνάει ο καιρός δίχως να χάνεται το ακίνητο. 

Ποια διαδικασία θα ακολουθείται

Η «βιασύνη» του πράγματος φαίνεται ακόμη και σε άλλα πράγματα και κατευθύνσεις. Οπως υπογραμμίζει η κυρία Νούκα, «οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί θα διενεργούνται αντί για μία ημέρα που μέχρι σήμερα οριζόταν (κάθε Τετάρτη), τρεις ημέρες την εβδομάδα. Δηλαδή και Τετάρτη, και Πέμπτη, και Παρασκευή. Παράλληλα, είναι τέτοια η βιασύνη να βγάλουν τα σπίτια στο σφυρί ώστε θα υπάρχει και διευρυμένο ωράριο. Δηλαδή δεν θα γίνονται πλειστηριασμοί μόνο σε ώρες Δημοσίου, το πρωί, αλλά θα ξεκινούν από τις 10 π.μ. έως τις 2 μ.μ. ή εναλλακτικά από τις 2 μ.μ. έως τις 6 μ.μ.». Οπως πληροφορούμαστε από τα τεστ που γίνονταν όλο το καλοκαίρι, η διαδικασία που θα ακολουθείται είναι η ακόλουθη: κάθε υποψήφιος πλειοδότης θα πρέπει να δηλώσει τη συμμετοχή του στον  πλειστηριασμό που τον ενδιαφέρει αφού προηγουμένως αποδώσει ένα μικρό ποσό ως εγγύηση. Και λέμε «μικρό», καθώς τα χρήματα αυτά δεν θα είναι ανάλογα με το σύνολο της προσφοράς του, αλλά η εγγύηση θα ισούται μόλις με το 1/3 της τιμής της πρώτης προσφοράς.

Η πλατφόρμα με τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς: παρά τις υποσχέσεις ΣΥΡΙΖΑ για «κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη», ξεκινούν αυτή την εβδομάδα

Επίσης, θα υπάρχει ένα πάγιο τέλος «χρήσης των συστημάτων». Τα συστήματα αυτά για τα οποία έγινε μεγάλη συζήτηση προ ημερών θα τα διαχειρίζεται συγκεκριμένη εταιρεία την οποία επέβαλε το υπουργείο Δικαιοσύνης με κατάτμηση των ποσών. Ωστόσο η κυριότητα των συστημάτων, η διοίκηση και η διαχείριση θα ανήκουν στους κατά τόπους αρμόδιους συμβολαιογραφικούς συλλόγους, οι οποίοι, αν και αντιδρούν (να θυμίσουμε τις απεργιακές κινητοποιήσεις τους που απέτρεψαν τους πλειστηριασμούς τον χειμώνα), δεν έχουν πλέον δυνατότητα για μεγαλύτερη παρέμβαση. Σημαντικό στοιχείο επίσης στην όλη διαδικασία είναι ότι ο ηλεκτρονικός χαρακτήρας των πλειστηριασμών θα διευκολύνει όσους δεν θέλουν να έρθουν αντιμέτωποι με ομάδες και συλλογικότητες πολιτών που αντιδρούν, άρα η όλη κατάσταση θα είναι απρόσωπη και σαφώς λιγότερο επικίνδυνη για την κυβέρνηση και όσους θελήσουν να αγοράσουν κατασχεμένο ακίνητο.

Ο ηλεκτρονικός πλειστηριασμός θα είναι ανοικτού τύπου, κατά τη διάρκεια του οποίου θα υποβάλλονται διαδοχικές προσφορές, σε μια διαδικασία «μπινταρίσματος», όπως λέγεται στην αγορά. Πάντως, η ευρισκόμενη σε προφανή δυσκολία αριστερή κυβέρνηση επιδιώκει τις τελευταίες ημέρες να θολώσει εκ νέου τα νερά και να δημιουργήσει μια προσδοκία ότι ενδεχομένως θα υπάρξει εκ νέου αποφυγή του μέτρου, το οποίο όμως η ίδια έχει προωθήσει. Δεν είναι τυχαίο ότι από το υπουργείο Δικαιοσύνης και την πλευρά του υπουργού Σταύρου Κοντονή διαρρέεται τελευταία ότι ενδεχομένως και έως τον Δεκέμβριο η κυβέρνηση θα επανεξετάσει την επέκταση της προστασίας της πρώτης κατοικίας για όσους έχουν υπαχθεί στον νόμο Κατσέλη, η οποία λήγει στο τέλος του έτους, και ότι γενικά θα βρεθεί ένας τρόπος να προστατευτεί η κατοικία. Οσο όμως κι αν για προφανώς επικοινωνιακούς λόγους η κυβέρνηση επιδιώκει να απεγκλωβιστεί, την ίδια στιγμή το σύστημα κατασχέσεων και τελικών πλειστηριασμών έχει προχωρήσει και σε πρώτη φάση αφορά πλήθος ακινήτων, κυρίως εξοχικών και πατρικών σπιτιών, πολλών κόκκινων δανειοληπτών. 

Καταφύγιο ο νόμος Κατσέλη, όμως για λίγο

Η ετοιμότητα του μηχανισμού φάνηκε και από την ανακοίνωση που δόθηκε και διαβεβαιώνει ότι αναφορικά με τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς «η Πολιτεία, συνεργαζόμενη στενά με τους συμβολαιογράφους προς τη διαμόρφωση του νέου αυτού συστήματος, διασφαλίζει μέσω της διενέργειας των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών αποκλειστικά από τον συμβολαιογράφο τον δημόσιο χαρακτήρα της αναγκαστικής εκτέλεσης, τη διαφάνεια της διαδικασίας και την προστασία των δικαιωμάτων των οφειλετών (δικονομική και οικονομική)».

«Δυστυχώς, τίποτα δεν σταματά τους πλειστηριασμούς και πολύ φοβάμαι ότι θα δούμε φαινόμενα αντίστοιχα με της Ισπανίας, όπου χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τα σπίτια τους, ή της Ιρλανδίας, στην οποία για να σταματήσει ο κατήφορος τέθηκε έως και πλαφόν στα ενοίκια των σπιτιών λόγω του μεγάλου κύματος φυγής που υπήρξε από τις ιδιόκτητες κατοικίες», αναφέρει η κυρία Νούκα. Οπως τονίζουν καλά ενημερωμένοι ακτιβιστές, η προστασία της στέγης κατοχυρώνεται μόνο μέσω της ένταξης στον νόμο Κατσέλη, όμως μετά το 2018 αυτή η δυνατότητα δεν θα υφίσταται. Ηδη υπάρχουν κινήσεις ενδιαφερόμενων αγοραστών, ακόμα και επιχειρηματικών σχημάτων, που ψάχνουν ευκαιρίες στα κατασχεμένα σπίτια, αλλά και πιέσεις προς δανειολήπτες από τράπεζες να κλείσουν τις υποχρεώσεις τους για να μην υπάρξουν χειρότερες εξελίξεις.

Πάντως, σημαντικό στοιχείο στην όλη υπόθεση είναι οι καταγγελίες από οργανώσεις υπέρ των δανειοληπτών ότι δεν διασφαλίζεται ούτε η πρώτη κατοικία και ότι θα δημιουργηθούν μεγάλα προβλήματα. Ο Συμβολαιογραφικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης έχει εκφράσει φόβους και αμφιβολίες για το θέμα. Σε κάθε περίπτωση, για αμιγώς πολιτικούς λόγους η κατεύθυνση που έχει δοθεί πάλι είναι να μην υπάρξει προτεραιότητα στην πρώτη κατοικία (να υπάρξει ελαστική αντιμετώπιση) και οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί να επικεντρωθούν αρχικά σε πλήθος εξοχικών ή ακριβών σπιτιών, για να δοθεί μια αίσθηση «κοινωνικής δικαιοσύνης» και αυτοματισμού. Μάλιστα πρόσφατα ο ειδικός γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Φώτης Κουρμούσης, σε δηλώσεις του και για να κατευνάσει τα πνεύματα τόνιζε ότι «το 97% όσων έχουν κόκκινο δάνειο που αφορά πρώτη κατοικία προστατεύονται και θα συνεχίσουν να προστατεύονται», προσθέτοντας ότι τα περισσότερα ακίνητα που θα βγουν σε πλειστηριασμό πιθανότατα θα αφορούν εμπορικά καταστήματα. Και σε αυτή την περίπτωση υπάρχει μείζον πρόβλημα για ανθρώπους που θα χάσουν κόπους μιας ολόκληρης ζωής. Για να κατανοήσουμε το μέγεθος του προβλήματος, πρέπει να τονίσουμε ότι τα κόκκινα δάνεια ξεπερνούν το 1 εκατομμύριο και, σύμφωνα με εκτιμήσεις, περισσότερα από 100.000 αφορούν πρώτη κατοικία.