Το «αυτογκόλ» της υπερφορολόγησης οδήγησε στην τρύπα των 2,3 δισ. ευρώ στα έσοδα

Τεράστια «τρύπα» ύψους τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ αποκαλύπτεται στις εισπράξεις των φόρων για 2017. Στο οικονομικό επιτελείο καθησυχάζουν ότι ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα δεν κινδυνεύει, ούτε η διανομή μερίσματος 800 εκατομμυρίων τον Δεκέμβριο όπως υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός. Αυτό επιτυγχάνεται με περικοπές 1 δισ. στα κονδύλια για πληρωμές συντάξεων και 760 εκατ. σε δαπάνες σε Υγεία και Πρόνοια, καθώς και σε αιματηρή αύξηση των εσόδων από κατασχέσεις που αναμένεται να αγγίζουν φέτος τα 4 δισ. ευρώ.
 
Μέσα στις επόμενες δέκα μέρες αναμένονται ανακοινώσεις από την ΕΛΣΤΑΤ και την Eurostat που αναμένεται να επισφραγίσουν το πλεόνασμα του 2016. Ωστόσο για το 2017 όλα είναι εύθραυστα, αφού τα στοιχεία που ανακοίνωσε χθες το υπουργείο Οικονομικών για την πορεία του κρατικού προϋπολογισμού αποκαλύπτουν ότι η κυβέρνηση πρόλαβε να πέσει έξω στις προβλέψεις της κατά 4,7 δισ. ευρώ μέσα σε 100 μόλις μέρες, κυρίως επειδή δεν είχε υπολογίσει σωστά τα αποτελέσματα της υπερφορολόγησης την οποία επέβαλε στους Έλληνες φορολογουμένους.

 
Από τις 19 Μαΐου 2017, όταν η Βουλή ψήφιζε το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2018-2021 (αναθεωρώντας τον προϋπολογισμό που ψηφίστηκε τον Δεκέμβριο πέρυσι) μέχρι και την τελευταία εργάσιμη του Σεπτεμβρίου (την επονομαζόμενη και «μαύρη Παρασκευή των φόρων»), τα στοιχεία που ανακοίνωσε το υπουργείο Οικονομικών αποδεικνύουν τεράστια αστοχία σε σχεδόν όλες τις βασικές προβλέψεις του:

-Για μεν έσοδα του Κράτους, τον Μάιο υπολόγιζε ότι έως και τον Σεπτέμβριο θα έχει εισπράξει φέτος 38,38 δισ. ευρώ. Εχθές ανακοινώθηκε ότι τα έσοδα ήταν τελικά 35,989 δισ. ευρώ. Υστέρηση ύψους 2,4 δισ. σε λιγότερο από 4 μήνες φαντάζει υπερβολική.
 
-Για τις δαπάνες του Κράτους, τον Μάιο υπολόγιζε ότι έως και τον Σεπτέμβριο θα έχουν φτάσει στα 38,672 δισ. ευρώ. Τελικώς δαπάνησε μόνον 36,36 δισ. ευρώ. Η απόκλιση στις προβλέψεις για κρατικές δαπάνες φτάνει στα 2,3 δισ. ευρώ μέσα σε 4 μήνες.
 
Καλύπτοντας τις απώλειες εσόδων με ισόποση συγκράτηση δαπανών (έλλειψαν 2,4 δισ. και έκοψε 2,3 δισ. ευρώ) η κυβέρνηση διασώζει το ταμειακό πλεόνασμα. Διασώζεται επίσης η πρόβλεψη για το πρωτογενές πλεόνασμα στο 9μηνο του 2017, που παραμένει στα 4,5 δισ. ευρώ (ελαφρώς μειωμένο κατά μόλις 54 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου) επειδή στις 28 Σεπτεμβρίου ο ΕΦΚΑ αποφάσισε ότι δεν χρειάζονται 1 δισ. ευρώ δαπάνες που υπολόγιζε για να πληρωθούν νέες συντάξεις, καθώς απέρριψε μαζικά τις αιτήσεις που είχαν καταθέσει χιλιάδες δικαιούχοι.
 

«Έγκλημα και τιμωρία»

Παρόλα αυτά, οι τεράστιες ανισορροπίες στην εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού και τα αποτελέσματα της υπερφορολόγησης θα μπουν στο μικροσκόπιο των δανειστών την ερχόμενη εβδομάδα που θα επιστρέψουν στην Αθήνα. Όποιο πρωτογενές πλεόνασμα και αν τελικώς  ανακοινώσει η κυβέρνηση για 2017, οι θεσμοί θα εξετάσουν αν και κατά πόσον είναι «διατηρήσιμο» και αν θα επαναληφθεί και το 2018, ώστε να αποφανθούν όχι μόνον αν πρέπει να δοθεί μέρισμα και πόσο όπως έχει υποσχεθεί η κυβέρνηση, αλλά και αν χρειάζονται διορθωτικά ή άλλα πρόσθετα μέτρα για την επόμενη χρονιά.
 
Από τα νέα στοιχεία του κρατικού προϋπολογισμού για 9μηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου,
οι μεγάλες «πληγές» που αποκαλύπτονται είναι ότι:
 
1.Άμεσοι φόροι του 2017 δεν εισπράττονται. Η λύση της υπερφορολόγησης αποδεικνύεται ότι απέτυχε παταγωδώς, αφού τα στοιχεία δείχνουν ότι ακόμα και τον μήνα Σεπτέμβριο όπου εισπράχθηκε διπλάσια δόση ΕΝΦΙΑ (1 δισ. αντί 500 εκατομμύρια εξ αναβολής της α΄δόσης από τον Αύγουστο) τελικά στα κρατικά ταμεία μπήκαν μισό δισ. λιγότερα  έσοδα από όσα ήταν ο στόχος για τον μήνα αυτόν. Δηλαδή στην πραγματικότητα τον μήνα Σεπτέμβριο φαίνεται πως έλειψαν έσοδα 1 δισ. ευρώ, κυρίως από άμεσους φόρους εισοδήματος και πληρωμές ΕΝΦΙΑ.
 
2.Το Κράτος αναγκάζεται να επιστρέψει 77% περισσότερους φόρους από όσους υπολόγιζε τον Μάιο! Με βάση το Μεσοπρόθεσμο έπρεπε να πληρώσει 2,315 δισ. ευρώ ως τον Σεπτέμβριο, αλλά μετά τα νέα εκκαθαριστικά αναγκάστηκε να δώσει 4,077 δισ. ευρώ! Σε απόλυτα νούμερα, έπεσε έξω πάνω από 1,7 δισ. ευρώ. Η έκπληξη ήταν τεράστια για το οικονομικό και επικοινωνιακό επιτελείο της κυβέρνησης, αλλά ήταν και αποτέλεσμα της υπερφορολόγησης που επέβαλε προκαταβολικά από πέρυσι στα φορολογικά «υποζύγια», με αυξημένη παρακράτηση (λόγω μείωσης του αφορολογήτου) και αυξήσεις στις προκαταβολές φόρων (από 55% σε 75%-100%), που όμως τώρα πρέπει να τις γυρίσει πίσω.
 
Έτσι, ενώ στο Μεσοπρόθεσμο που ψηφίστηκε τον Μάιο προϋπολόγιζε για φέτος ότι μέχρι τον Δεκέμβριο θα επιστρέψει 3,324 δισ. ευρώ, ήδη ως τον Σεπτέμβριο το υπουργείο Οικονομικών αναγκάστηκε να επιστρέψει 4,077 δισ. ευρώ. Δηλαδή 753 εκατομμύρια περισσότερα, από όσα υπολόγιζε (ως τα μέσα του 2017) για ολόκληρη τη χρονιά!
 
Ακόμα χειρότερα ίσως, στο Προσχέδιο που κατέθεσε πριν δυο βδομάδες στη Βουλή, το υπουργείο Οικονομικών ανέβασε την πρόβλεψή του για επιστροφές φόρων φέτος στα 4,686 δισ. ευρώ συνολικά. Επισημοποίησε δηλαδή ότι θα χριεαστεί 1,36 δισ. περισσότερα (ή +40%) από όσα προέβλεπε τον Μάιο, αλλά και αυτά οριακά μόνον επαρκούν αφού ήδη έχει φτάσει στα 4,1 δισ. και απομένουν κι άλλοι τρεις μήνες για να πληρώνει επιστροφές. Στελέχη στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους δεν αποκλείουν μάλιστα να φτάσουν και στα 5 δισ. τελικά ή ακόμα παραπάνω, οι πληρωμές για επιστροφές φόρων φέτος.
 
3.Η κυβέρνηση «παγώνει» κοινωνικές δαπάνες 760 εκατ. ευρώ, για να έχει ταμειακό πλεόνασμα ώστε να μοιράσει το «μέρισμα» των 800 εκατ. που υποσχέθηκε για τον Δεκέμβριο ο πρωθυπουργός -χωρίς όμως να ανακοινώνει ακόμα πόσα και σε ποιους.
 

Από πού περικόπηκαν δαπάνες 760 εκατ. ευρώ;  

 
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών «μειωμένες έναντι του στόχου ήταν κυρίως οι επιχορηγήσεις νοσοκομείων, ΥΠΕ-ΠΕΔΥ κατά 161 εκατ. ευρώ, το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης κατά 139 εκατ. ευρώ, τα επιδόματα πολυτέκνων κατά 60 εκατ. ευρώ, οι αποδιδόμενοι πόροι κατά 334 εκατ. ευρώ και η συνεισφορά του Ελληνικού Δημοσίου για την προστασία της κύριας κατοικίας κατά 60 εκατ. ευρώ».
 
Η «συγκράτηση» δηλαδή των δαπανών αφορούν κυρίως στην δημόσια Υγεία, την Κοινωνική Ασφάλιση και Περίθαλψη, το Ασφαλιστικό σύστημα, την Πρόνοια και την προστασία της κύριας κατοικίας (που δεν εφαρμόστηκε ποτέ αλλά η κυβέρνηση την εξαγγέλει ξανά σαν κοινωνική δράση και για το 2018). Στάση πληρωμών διαπιστώνεται όμως και στις δαπάνες για δημόσιες Επενδύσεις (ΠΔΕ) που έχουν αναπτυξιακό χαρακτήρα αφού, αντί για 2,5 δισ. ευρώ, δεν ξεπέρασαν τελικά τα 1,78 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση έναντι του στόχου κατά 722 εκατ. ευρώ (ή -29%).
 
Με άλλα λόγια, ακόμα και αν τα 800 εκατ. ευρώ καταλήξουν τελικά στους δικαιούχους  αυτούς (ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και οικονομικά ανήμπορους) η κυβέρνηση τους τα έχει στερήσει από πριν, για να τους τα δώσει μετά. Επιπλέον, μεγάλο μέρος από το υπερπλεόνασμα του 2017 θα πρέπει να μοιραστεί και σε επιχειρήσεις ή για ευρύτερους αναπτυξιακούς σκοπούς, σε συμφωνία με την Τρόικα.
 

Τι δεν εισπράχθηκε

 
Το υπουργείο Οικονομικών συνόδευσε τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων αυτών με μια ανακοίνωση που φαίνεται σαν να την είχε έτοιμη εκ των προτέρων, αλλά βρίθει ανακριβειών. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι για την υστέρηση 2,29 δισ. στα καθαρά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού, η απόκλιση αυτή οφείλεται σε δύο παράγοντες:
 
-«Πρώτον, στις αυξημένες επιστροφές φόρων προς τους πολίτες, οι οποίες υπερέβησαν κατά 1,76 δισ. τον στόχο που είχε τεθεί στο ΜΠΔΣ 2018-2021». Αν και το παρουσιάζει σαν κάτι θετικό για τους πολίτες, ήταν επακόλουθο της υπερφορολόγησης του 2016. Το υπουργείο Οικονομικών παραδέχεται πάντως και έτσι ότι έπεσε έξω στις προβλέψεις του.
 
Τα χρέη για επιστροφές φόρων όμως δεν είχαν προϋπολογιστεί στο Μεσοπρόθεσμο τον Μάιο (προέκυψαν από τα εκκαθαριστικά του Ιουλίου) και, επιπλέον, μαρτυρούν χαμηλές εισπράξεις από τους άμεσους τρέχοντες φόρους, λόγω μείωσης των φορολητέων εισοδημάτων. Άρα δεν είναι δημοσιονομικά ανώδυνες. Η «τρύπα» αυτή καλύπτεται προσωρινά μεν από έξτρα έσοδα από κατασχέσεις, αλλά δημιουργεί πρόβλημα και στις εισπράξεις του ΕΦΚΑ από τον Νοέμβριο μέχρι και τα μέσα του 2018 τουλάχιστον, καθώς μειώνει την βάση υπολογισμού των ασφαλιστικών κρατήσεων που είναι τα φορολογητέα εισοδήματα του 2016.
 
-«Δεύτερον, στην καταβολή της πρώτης δόσης του ΕΝΦΙΑ τον Σεπτέμβριο αντί του Αυγούστου, όπως είχε αρχικά προβλεφθεί». Υποστηρίζει δηλαδή το υπουργείο Οικονομικών ότι έλειψαν 1,027 δισ. ευρώ, λόγω έναρξης της πρώτης δόσης του ΕΝΦΙΑ 2017 από το μήνα Σεπτέμβριο, αντί για το μήνα Αύγουστο, όπως είχε προβλεφθεί.
 
Το ίδιο ποσό (1,027 δισ.) έλεγε πριν ένα μήνα ότι έλλειψε και για τον Αύγουστο. Αν απλώς μετακινήθηκε κατά ένα μήνα η είσπραξη του ΕΝΦΙΑ και το ποσόν αυτό εισπράχθηκε όντως τον Σεπτέμβριο, τότε θα έπρεπε τον συγκεκριμένο μήνα να υπήρχε μια μεγάλη υπερείσπραξη (δηλαδή είσπραξη 1 δισ. ευρώ σαν α΄δόση ΕΝΦΙΑ, αντί περίπου 450 εκατ. ευρώ που το ΥΠΟΙΚ προϋπολόγιζε την β΄δόση ΕΝΦΙΑ αν εισπράττετο τον Σεπτέμβριο).
 
Ωστόσο το υπουργείο Οικονομικών παραδέχεται ότι τον μήνα Σεπτέμβριο «τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 4.476 εκατ. ευρώ, μειωμένα έναντι του μηναίου στόχου κατά 525 εκατ. ευρώ». Δηλαδή και πάλι λείπει μισό δισ. ευρώ, παρότι τον συγκεκριμένο μήνα εισπράχθηκε διπλάσιος ΕΝΦΙΑ από όσο σχεδιαζόταν!
 
Σε κάθε περίπτωση, το «μυστήριο» για το αν και κατά πόσον εισπράχθηκαν τελικά οι άμεσοι και έμμεσοι φόροι, θα λυθεί επισήμως την άλλη εβδομάδα, στις 24 Οκτωβρίου όταν θα ανακοινωθούν τα πλήρη στοιχεία εσόδων και δαπανών του μηνός Σεπτεμβρίου.
 
Συνολικά πάντως, το υπουργείο Οικονομικών υποστηρίζει ότι «οι δύο ανωτέρω παράγοντες (δηλαδή οι επιστροφές φόρων και η αναβολή μιας δόσης ΕΝΦΙΑ) «επηρεάζουν μόνο το ταμειακό αποτέλεσμα και όχι το δημοσιονομικό, καθώς οι μεν επιστροφές φόρων είναι ουδέτερες αφού συνιστούν ισόποσες μειώσεις υποχρεώσεων του Ελληνικού Δημοσίου, στην περίπτωση δε του ΕΝΦΙΑ θα συνυπολογιστούν στο δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2017 και οι εισπράξεις της τελευταίας δόσης που θα καταβληθεί τον Ιανουάριο 2018».

«Ουδέτερες» όμως οι επιστροφές φόρων δεν είναι, γιατί η υποχρέωση πληρωμών τους προέκυψε στο β΄εξάμηνο του 2017 και δεν είχαν προϋπολογιστεί σωστά. «Ουδέτερες» είναι η μεν πληρωμή τους, αλλά η υποχρέωση αυτή προέκυψε «στα ξαφνικά» για την κυβέρνηση τον Ιούλιο. Για αυτό άλλωστε, μόλις στις 2 Οκτωβρίου, η κυβέρνηση έσπευσε και ενσωμάτωσε στο προσχέδιο του νέοιυ προϋπολογισμού και έξτρα 1,3 δισ. για επιστροφές φόρων του 2017. Και λογιστικά όμως (δηλαδή δημοσιονομικά) θα πρέπει να καλύψει την «τρύπα» και στα έσοδα από εισπράξεις άμεσων φόρωνεισοδήματος που δεν την είχε προϋπολογίσει.

Και «ταμειακά» όμως, το πλεόνασμα που διατηρεί για να μπορέσει να μοιράσει «μέρισμα» 800 εκατ. ευρώ μέσα στη χρονιά, το επιτυγχάνει κόβοντας κονδύλια από την Κοινωνική Προστασία και τους πλέον αδύναμους. Επιπλέον, το υπουργείο Οικονομικών δεν θα έχει πρόβλημα να εμφανίσει πρωτογενές πλεόνασμα, αφού στις 28 Σεπτεμβρίου «έσβησε» δαπάνες για πληρωμές εκκρεμών συντάξεων 1 δισ. ευρώ, με το επιχείρημα ότι ... απορρίφθησαν οι αιτήσεις, έστω και αν αυτό συνέβη για τυπικούς μόνον λόγους (πχ έλειπε κάποιο δικαιολογητικό) οπότε η απαίτηση για καταβολή σύνταξης θα επανέλθει σύντομα.