Αξιολόγηση στα σχολεία ύστερα από 30 χρόνια

Το μοντέλο της αυτοαξιολόγησης της επίσκεψης σε ώρα διδασκαλίας και μια σειρά κριτηρίων προκρίνονται για την αξιολόγηση δασκάλων και καθηγητών, η οποία θα ξεκινήσει, ύστερα από 30 χρόνια, τις επόμενες εβδομάδες, με στόχο τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος και την επιβράβευση των ικανοτέρων. 

Ο υπουργός Παιδείας κ. Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι αποφασισμένος να προχωρήσει στην αξιολόγηση με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, ενώ ξεκαθαρίζει ότι η αξιολόγηση δεν συνδέεται με απολύσεις. 

Για την αξιολόγηση δασκάλων και καθηγητών θα συνυπολογιστούν πέντε βασικά κριτήρια, τα οποία έχουν διαφορετικούς συντελεστές βαρύτητας.

 Για τον λόγο αυτό το υπουργείο Παιδείας υλοποιεί την αξιολόγηση δομών, διαδικασιών και ανθρώπινου δυναμικού στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ήδη διεξάγεται ο πρώτος κύκλος επιμορφωτικών σεμιναρίων, της σημαντικής μεταρρύθμισης, στην οποία ΔΟΕ και ΟΛΜΕ έχουν κηρύξει πόλεμο, καθώς εκφράζουν φόβους ότι η αξιολόγηση θα οδηγήσει σε απόλυση. 

Ο υπουργός Παιδείας κ. Αρβανιτόπουλος ξεκαθαρίζει: «Η αξιολόγηση δεν έχει τιμωρητικό χαρακτήρα και δεν σχετίζεται με απολύσεις. Στόχος είναι να εντοπίσουμε τα κακώς κείμενα στο σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος και να τα διορθώσουμε. Και θέλω να την κάνουμε την αξιολόγηση μαζί με τους εκπαιδευτικούς υπογράφοντας ένα συμβόλαιο εμπιστοσύνης. Αλήθεια, δεν πρέπει να αξιολογούνται όσοι αξιολογούν τα παιδιά μας;».

Οπως επισημαίνει ο κ. Αρβανιτόπουλος: «Η εφαρμογή ενός συστήματος αξιολόγησης διδακτικού προσωπικού, δομών και διαδικασιών, έπειτα από 30 χρόνια ισοπέδωσης και ανέλεγκτων διαδικασιών εξασφαλίζει την ποιότητα στην εκπαίδευση και την αξιοκρατία.
Σε ό,τι αφορά στη διαδικασία, με πρόσφατα Προεδρικά Διατάγματα καθιερώνεται η αυτο-αξιολόγηση των σχολικών μονάδων (εσωτερική μορφή αξιολόγησης) και η αξιολόγηση των στελεχών όλης της εκπαιδευτικής ιεραρχίας και όλων των εκπαιδευτικών που διδάσκουν στα σχολεία. Δηλαδή κάθε αξιολογούμενος αξιολογείται από δύο διαφορετικούς αξιολογητές, οι οποίοι είναι ιεραρχικά ανώτεροι του αξιολογούμενου και τον αξιολογούν ο ένας στον υπηρεσιακό και διοικητικό τομέα και ο άλλος στον παιδαγωγικό και επιστημονικό τομέα. Οι δύο αξιολογητές είναι ειδικοί και αρμόδιοι για τους τομείς που αξιολογούν, έχουν οι ίδιοι επιμορφωθεί για τον τρόπο αξιολόγησης και αξιολογούνται και οι ίδιοι από ανωτέρους τους για τον τρόπο με τον οποίο αξιολογούν. 

Η αξιολόγηση γίνεται υποχρεωτικά πριν από τη μονιμοποίηση του νεοδιόριστου εκπαιδευτικού και στη συνέχεια της καριέρας του μία φορά ανά τριετία. 

Στόχος της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας είναι ο καθένας να αυτοβελτιώνεται, καθώς και να επιβραβεύονται όσοι επιμορφώνονται, αποκτούν μεταπτυχιακά και δεξιότητες, όσοι εναρμονίζονται στις σύγχρονες εκπαιδευτικές ανάγκες. 

Από την άλλη, όπου διαπιστωθεί υστέρηση σε κάποιον τομέα, ο αξιολογητής προτείνει μορφή επιμόρφωσης για τη βελτίωση του αξιολογούμενου εκπαιδευτικού στον συγκεκριμένο τομέα. 
Για το ενδεχόμενο που κάποιος αξιολογούμενος θεωρεί πως αδικήθηκε, έχει τη δυνατότητα να κάνει ένσταση στα αρμόδια όργανα. 

Επιπλέον, έχει θεσμοθετηθεί ήδη μια ανεξάρτητη αρχή που εποπτεύει τα όργανα και τις διαδικασίες της αξιολόγησης.

Η αξιολόγηση είναι άμεσα συνδεδεμένη με την επιμόρφωση, Επομένως, οι επιμορφώσεις συνεχίζονται και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής έχει ήδη προγραμματίσει και εξαγγείλει προγράμματα επιμόρφωσης. Ηδη αυτές τις ημέρες, στο πλαίσιο προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, είναι σε εξέλιξη προγράμματα επιμόρφωσης για την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας, τις Ερευνητικές Εργασίες στο Γυμνάσιο και το Λύκειο, τη διοίκηση της εκπαίδευσης και αρκετούς άλλους τομείς.
Στις σχετικές διατάξεις της αξιολόγησης δεν τεκμηριώνεται, άμεσα ή έμμεσα, διαδικασία απόλυσης ή διαθεσιμότητας εκπαιδευτικού. Αυτό που διασφαλίζεται είναι μη εξέλιξη στις διευθυντικές θέσεις ή στις θέσεις στελεχών εκπαίδευσης των «αδιάβαστων» ή των «αμελών» δασκάλων και καθηγητών. 

Οπως δηλαδή συμβαίνει και με την ανάλογη εξέλιξη των δημοσίων υπαλλήλων στα ανώτερα υπηρεσιακά κλιμάκια. Εκεί δεν προάγονται όλοι αυτόματα και ακώλυτα, αλλά προβλέπονται συγκεκριμένα ποσοστά υπαλλήλων που προάγονται. Αυτό σημαίνει ότι προάγονται και εξελίσσονται στα ανώτερα κλιμάκια όσοι έχουν υψηλά προσόντα και υψηλό βαθμό αξιολόγησης. Το μέτρο αυτό ισχύει και για τους εκπαιδευτικούς, καθότι είναι δημόσιοι υπάλληλοι. 

Σύμφωνα με το Π.Δ. του υπουργείου, η αξιολόγηση σε κάθε τομέα γίνεται με τη χρήση ρουμπρίκας, στην οποία αναφέρονται ρητά τα σημεία και τα κριτήρια αξιολόγησης και είναι γνωστά στους αξιολογητές και τους αξιολογούμενους. Αλλωστε, πριν από την αξιολόγηση προβλέπεται ο αξιολογητής να επισκεφτεί τον αξιολογούμενο και να συζητήσουν τα περί αξιολόγησης. Επίσης, παρέχεται το δικαίωμα στον αξιολογούμενο να αξιολογήσει τον εαυτό του με την ίδια φόρμα-ρουμπρίκα που θα χρησιμοποιήσει ο αξιολογητής και να συζητήσει μαζί τους τις όποιες αποκλίσεις, επικαλούμενος μεταξύ άλλων και τον ατομικό φάκελο τον οποίο διατηρεί ο εκπαιδευτικός με εκπαιδευτικό υλικό που έχει χρησιμοποιήσει στην τάξη κατά τη διάρκεια της χρονιάς για το μάθημα και τις λοιπές δραστηριότητές του στη σχολική μονάδα. Αυτό τον φάκελο μπορεί να τον υποβάλει για να στηρίξει την ένστασή του στα αρμόδια όργανα, αν θεωρεί ότι έχει αδικηθεί.
Η ΟΛΜΕ και η ΔΟΕ από την πλευρά τους αντιδρούν στη διαδικασία αξιολόγησης και πραγματοποιούν κινητοποιήσεις έξω από το υπουργείο Παιδείας για να «μπλοκάρουν» τα προγραμματισμένα υποχρεωτικά σεμινάρια των στελεχών εκπαίδευσης.
Οι εκπρόσωποι των δύο εκπαιδευτικών ομοσπονδιών της χώρας ζητούν ακύρωση των σχετικών νόμων. 
 
Τα κριτήρια της αξιολόγησης 

 Δάσκαλοι και καθηγητές αξιολογούνται για την εκπαιδευτική τους ικανότητα από τους σχολικούς συμβούλους, στην Υπηρεσιακή Περιφέρεια των οποίων ανήκουν οι σχολικές μονάδες, ενώ αν υπηρετούν σε περισσότερες από μία μονάδες αξιολογούνται από τους σχολικούς συμβούλους της Περιφέρειας όπου υπηρετούν περισσότερες ώρες.

 Στο Π.Δ. για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών περιγράφονται οι περιπτώσεις στις οποίες δάσκαλοι και καθηγητές θα χαρακτηρίζονται επαρκείς, ελλιπείς, πολύ καλοί ή εξαιρετικοί.
Εξαιρετικός θα κρίνεται ένας εκπαιδευτικός εάν κατά τον προγραμματισμό ευρύτερης ενότητας μαθημάτων, λαμβάνει υπόψη τις μαθησιακές νόρμες της ηλικίας των μαθητών, τα γνωστικά κενά στην ύλη μαθημάτων προηγούμενων ετών, τις εννοιολογικές προϋποθέσεις κάθε θέματος και τις δυσκολίες της ηλικίας για την κατανόηση θεμάτων της διδακτέας ύλης και έτσι προετοιμάζεται ανάλογα και, επιπλέον, σχεδιάζει και αναθέτει, σύμφωνα με τα διαπιστωμένα χαρακτηριστικά των μαθητών, ομαδικές εργασίες, όπου το κρίνει σκόπιμο και εφικτό.

Πολύ καλός θα κρίνεται ο εκπαιδευτικός που θα δημιουργεί στη σχολική αίθουσα συνθήκες αποδοχής, στήριξης και ενθάρρυνσης για όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές, ιδίως για τους προερχόμενους από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και τους έχοντες μειωμένη αυτοεκτίμηση.
Απλά επαρκής θα χαρακτηρίζεται ο εκπαιδευτικός που διαμορφώνει, ανάλογα με την ηλικία των μαθητών, κατάλληλα τον χώρο, ώστε να είναι ασφαλής και παιδαγωγικά λειτουργικός (π.χ. γωνιές ενδιαφέροντος, πίνακας ανάρτησης μαθητικών εργασιών) και παράλληλα αξιοποιεί λειτουργικά τον διδακτικό χρόνο χωρίς απώλειες.