Βικτόρια Χίσλοπ: Η συγγραφέας του «Νησιού» πληγώνει την Κύπρο

Αρχικά παρουσιάστηκε ως ένα μυθιστόρημα που θα κάνει γνωστό σε όλες τις γωνιές του πλανήτη το συνεχιζόμενο δράμα της Αμμοχώστου, που από τον Αύγουστο του 1974 παραμένει πόλη-φάντασμα.

Τον περασμένο Οκτώβριο, μάλιστα, ο δήμαρχος της κατεχόμενης πόλης Αλέξης Γαλανός βράβευσε σε ειδική εκδήλωση στη Λευκωσία τη Βρετανίδα συγγραφέα τονίζοντας: «Από μόνος του ο τίτλος του βιβλίου δίνει ελπίδα στους Αμμοχωστιανούς ότι κάποτε ο πόθος τους για επιστροφή θα πραγματωθεί».

Από την πλευρά της, η κυρία Χίσλοπ είχε δηλώσει τότε πως στόχος της ήταν να γράψει την αλήθεια, σημειώνοντας πως περπατώντας στους έρημους δρόμους της εγκαταλειμμένης και λεηλατημένης, από τους Τούρκους, πόλης «είδα μέσα στα ερειπωμένα σπίτια τις αναμνήσεις των ανθρώπων, όπως ακριβώς είχα δει μέσα στα χαλάσματα της Σπιναλόγκας όπου διέμεναν οι λεπροί την ιστορία των ψυχών τους. Φαντάστηκα τις ζωές τους». 



Η Βικτόρια Χίσλοπ στην Αμμόχωστο με την Κύπρια δικηγόρο Μαρία Χατζηγεωργίου

Αμμόχωστος 1972

Η «Ανατολή» μάς μεταφέρει στην Αμμόχωστο του 1972, την εποχή που η πόλη ήταν ένα από τα πλέον ελκυστικά θέρετρα της Μεσογείου. Σε ένα νεόδμητο ξενοδοχείο δουλεύουν αρμονικά Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Δύο οικογένειες που ζουν στην ίδια γειτονιά, οι Γεωργίου και οι Οζκάν, συγκαταλέγονται ανάμεσα σε πολλούς άλλους που μετακόμισαν στην Αμμόχωστο για να ξεφύγουν από τον επί χρόνια αναβρασμό και τη βία που επικρατούσε σε άλλα μέρη του νησιού. Ομως, κάτω από τη μάσκα της χλιδής και του πλούτου που δείχνει η πόλη, η ένταση γίνεται ολοένα μεγαλύτερη. Ενα πραξικόπημα βυθίζει την Κύπρο στο χάος. Η Τουρκία εισβάλλει στο νησί και η Αμμόχωστος βομβαρδίζεται. Σαράντα χιλιάδες άνθρωποι παίρνουν όπως-όπως τα πιο πολύτιμα απ’ τα υπάρχοντά τους και τρέπονται σε άτακτη φυγή για να γλιτώσουν από τους στρατιώτες που προελαύνουν.



Η Βικτόρια Χίσλοπ στην έρημη παραλία της κατεχόμενης Αμμοχώστου

Στην εγκαταλειμμένη πόλη παραμένουν μόνο δύο οικογέ­νειες, οι βασικοί ήρωες του μυθιστορήματος, που μέσα από τις αφηγήσεις τους παρουσιάζουν τα ιστορικά γεγονότα από τον αντιαποικιακό αγώνα του 1955-1959 ως τον Αττίλα 2 τον Αύγουστο του 1974. 

Διχάζουν οι αφηγήσεις

Ωστόσο οι αφηγήσεις των ηρώων της κυρίας Χίσλοπ προκαλούν ποικίλες αντιδράσεις στην Κύπρο, με πολλούς να υποστηρίζουν ευθέως πως με την εξίσωση θύματος και θύτη «εξωραΐζεται» ο Τούρκος εισβολέας.

Η πρώην υπουργός Παιδείας Κλαίρη Αγγελίδου επισημαίνει πως στο βιβλίο δεν γίνεται καμία αναφορά στο πλούσιο πολιτιστικό παρελθόν της πόλης, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον διαχρονικό ελληνικό χαρακτήρα της. Αντ’ αυτού, παρουσιάζεται μόνο η χλιδή των αρχών της δεκαετίας του 1970.

«Η διάκριση που κάνει η κυρία Χίσλοπ υπέρ των Τουρκοκυπρίων είναι εμφανής σε έναν μελετητή, που, παρ’ όλη την καλοπροαίρετη διάθεσή του, δεν μπορεί να μην επισημάνει τις εμβόλιμες διολισθήσεις στο κείμενο. Δεν μιλά για το δράμα των αγνοουμένων, αιχμαλώτων πολέμου, αυτών που πυροβολήθηκαν από την ΤΜΤ, όντας αιχμάλωτοι πολέμου και που τους θάβουμε με πόνο ψυχής κάθε μέρα ως σήμερα, 40 χρόνια μετά», σημειώνει η κυρία Αγγελίδου και συνεχίζει: «Ο Ελληνοκύπριος παρουσιάζεται κακούργος, εκμεταλλευτής, κομπιναδόρος, κλέφτης, ενώ ο Τουρκοκύπριος ανιδιοτελής, συμπονετικός, αλτρουιστής. Αυτό δεν είναι πολιτική;».



Η βραβευμένη Βρετανίδα συγγραφέας ποζάρει κρατώντας το τελευταίο της βιβλίο «Ανατολή»

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο δημοτικός σύμβουλος Αμμοχώστου Ανδρέας Μορφίτης, που καταψήφισε την πρόταση του δημάρχου για βράβευση της κυρίας Χίσλοπ. «Το βιβλίο είναι διάσπαρτο με ανακρίβειες και διαστρεβλώσεις της αλήθειας και της ιστορίας μας» λέει στο «ΘΕΜΑ», καταλήγοντας: «Δεν βλέπουμε να γίνεται αναφορά πως από το 1956 υπήρχαν σχέδια διχοτόμησης της Κύπρου και πως το προδοτικό πραξικόπημα του 1974 ήταν απλά η αφορμή που έδωσε στους Τούρκους την ευκαιρία να εισβάλουν στο νησί και να θέσουν σε εφαρμογή σχέδιο επικυριαρχίας. Δεν γίνεται λόγος βέβαια για εποικισμό των κατεχομένων».

Οι ανακρίβειες

■ Κατηγορεί την ΕΟΚΑ για βίαιες πράξεις κατά των Αγγλων αποικιοκρατών και όχι πως ήταν η κορυφαία μορφή του αγώνα των Κυπρίων για ελευθερία και αυτοδιάθεση.

■ Για τα γεγονότα του 1963-1964 επιρρίπτει την ευθύνη στους Ελληνοκυπρίους ως «αιμοσταγείς και καταπιεστές των Τουρκοκυπρίων».

■ Δικαιολογεί τους βομβαρδισμούς του 1963-1964 από τους Τούρκους και τις δολοφονίες αμάχων, μη αναφέροντας ότι η Τουρκία μετέφερε κατ’ εξακολούθηση στρατιωτικό υλικό από το 1958 στο νησί με στόχο τη διχοτόμηση.

■ Αφήνει να εννοηθεί πως η δημιουργία τουρκικών θυλάκων το 1963 και το 1964 ήταν το αποτέλεσμα των διώξεων και της καταπίεσης των Ελληνοκυπρίων εναντίον των Τουρκοκυπρίων.

■ Γράφει πως η εισβολή του 1974 πραγματοποιήθηκε για την προστασία των Τουρκοκυπρίων από τους Ελληνοκύπριους της ΕΟΚΑ Β’ και τους Ελλαδίτες αξιωματικούς.

■ Υποστηρίζει πως 40.000 Τουρκοκύπριοι από τον Νότο έγιναν πρόσφυγες το 1974. Από ποιον εκτοπίστηκαν οι Τουρκοκύπριοι;

■ Μόνος κακός ο Γεώργιος Γρίβας: «Δεν υπάρχει ούτε μία στάλα καλοσύνης σ’ αυτόν». Καμία αναφορά βέβαια στον Ραούφ Ντενκτάς, στον αρχηγό της ΤΜΤ, στους δολοφόνους των Τάσου Ισαάκ και Σολωμού Σολωμού;