Τι αλλάζει για τους Έλληνες σε περίπτωση «Grexit» από τη Σένγκεν

Μια νέα εκδοχή «Grexit» φαίνεται πως απειλεί πλέον την Ελλάδα, όπως φαίνεται από τα προειδοποιητικά μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό και κάνουν λόγο για πιθανή έξοδο της χώρας μας από τη ζώνη Σένγκεν, εάν η κυβέρνηση δεν καταφέρει να ελέγξει την κατάσταση στα σύνορα με την Τουρκία.

Κατά τη συνεδρίαση του Κολεγίου των Επιτρόπων που εξέτασε το σχέδιο έκθεσης αξιολόγησης Σένγκεν για την Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε ουσιαστικά τελεσίγραφο τριών μηνών στην Ελλάδα για να διορθώσει τα σημαντικά προβλήματα και τις παραλείψεις στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε., δηλαδή στα ελληνο – τουρκικά σύνορα.

Εάν δεν συμμορφωθεί με τις συστάσεις των Ευρωπαίων, η Ελλάδα θα βρεθεί ξανά αντιμέτωπη με την απειλή αποπομπής από μια ευρωπαϊκή δομή, αυτή τη φορά από τον κοινό ευρωπαϊκό χώρο ελεύθερης διακίνησης προσώπων και προϊόντων. 

Τι σημαίνει όμως πρακτικά για τη χώρα μας μια ενδεχόμενη έξοδος από το χώρο Σένγκεν; Τι εξασφαλίζει η Συμφωνία Σένγκεν στις χώρες που την έχουν υπογράψει και τι κινδυνεύει να χάσει ένα κράτος εάν αποπεμφθεί από αυτή;

Τι είναι ο χώρος Σένγκεν

Η Συνθήκη Σένγκεν υπεγράφη το 1985, όταν πέντε κράτη μέλη της ΕΕ, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Γαλλία, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία, αποφάσισαν να καταργήσουν τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, δημιουργώντας τον λεγόμενο χώρο Σένγκεν.

Σήμερα ο  χώρος Σένγκεν αποτελείται από 26 ευρωπαϊκές χώρες, 22 από τις οποίες είναι κράτη μέλη της ΕΕ. Κάθε χώρα που ανήκει στον χώρο Σένγκεν αξιολογείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότι εφαρμόζει στο ακέραιο τους κανόνες που έχουν συμφωνηθεί από όλους.

Τι προσφέρει η Συνθήκη Σένγκεν στα κράτη που την έχουν υπογράψει;

Εντός του εδάφους του χώρου Σένγκεν είναι εξασφαλισμένη η ελεύθερη κυκλοφορία όχι μόνο προσώπων, αλλά και εμπορευμάτων, υπηρεσιών και κεφαλαίων. Κι αυτό γιατί τα εσωτερικά σύνορα μεταξύ των χωρών που έχουν υπογράψει τη Συνθήκη, έχουν ουσιαστικά καταργηθεί και αντικατασταθεί με ενιαία εξωτερικά σύνορα.

Στα κράτη του χώρου Σένγκεν ισχύουν κοινοί κανόνες όσον αφορά τις θεωρήσεις για διαμονές σύντομης διάρκειας, τις αιτήσεις ασύλου και τους ελέγχους στα σύνορα, οι οποίοι πρέπει να τηρούνται απαρέγκλιτα.

Πρακτικά, τα πλεονεκτήματα που εξασφαλίζει η Συνθήκη στους πολίτες των χωρών που την έχουν υπογράψει είναι πολλά. Οι εν λόγω πολίτες που κινούνται μέσα στον συγκεκριμένο χώρο δεν υποβάλλονται σε συνοριακούς ελέγχους, ούτε προβλέπεται για αυτούς αναμονή σε αεροδρόμια ή σε θαλάσσια και χερσαία σύνορα.

Η διενέργεια αστυνομικών έλεγχων επιτρέπεται μόνο αν η αστυνομία έχει πληροφορίες για πιθανή απειλή στη δημόσια ασφάλεια. Στα λιμάνια και τα αεροδρόμια,  οι μοναδικοί έλεγχοι που επιτρέπονται αφορούν στην επαλήθευση της ταυτότητας του νόμιμου κατόχου του εισιτηρίου.

Αναφορικά δε με την ύπαρξη κοινών εξωτερικών συνόρων, τα πλεονεκτήματα που εξασφαλίζει η Σένγκεν είναι η βελτιωμένη  συνεργασία και ο συντονισμός μεταξύ των αστυνομικών υπηρεσιών και των δικαστικών αρχών των διαφόρων χωρών που εγγυώνται την ασφάλεια εντός του χώρου Σένγκεν.

Επιπλέον, συνοριοφύλακες μιας χώρας μπορούν να αποσπώνται σε άλλη χώρα στο πλαίσιο κοινών επιχειρήσεων ή να παρέχουν στήριξη σε κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες πιέσεις.

Η παραπάνω παράμετρος είναι ιδιαίτερη σημαντική για τη χώρα μας που αντιμετωπίζει πρωτόγνωρη πίεση στα σύνορά της λόγω της προσφυγικής κρίσης. Επίσης, σε περίπτωση εξόδου από τη Σένγκεν, η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τα πλεονεκτήματα της συνεργασίας ανάμεσα στα κράτη του ενιαίου χώρου, σε μια περίοδο που η απειλή της τρομοκρατίας είναι μεγαλύτερη από ποτέ. 

Τα κράτη που ανήκουν στη Σένγκεν ανταλλάσσουν πληροφορίες για την καταπολέμηση του οργανωμένου διασυνοριακού εγκλήματος και της τρομοκρατίας. Η ενισχυμένη αστυνομική συνεργασία καθιστά δυνατή την καταδίωξη εγκληματιών πέραν των συνόρων, τη διασυνοριακή παρακολούθηση, τη σύσταση κοινών αστυνομικών κέντρων και ομάδων, καθώς και τη χρήση του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν (SIS), το οποίο βοηθά στη διατήρηση της εσωτερικής ασφάλειας εντός των κρατών του χώρου Σένγκεν.
 
Το SIS είναι ένα τεράστιο σύστημα πληροφοριών που παρέχει στην αστυνομία και τις αρμόδιες αρχές της Ελλάδας (και των άλλων κρατών της Σένγκεν) πρόσβαση σε καταχωρίσεις για εξαφανισθέντα πρόσωπα, για πρόσωπα ή αντικείμενα που συνδέονται με ποινικά αδικήματα και για υπηκόους τρίτων χωρών που δεν επιτρέπεται να εισέλθουν ή να παραμείνουν στον χώρο Σένγκεν. 

Πλήγμα στον τουρισμό

Όλα τα παραπάνω (ή κάποια από αυτά) μπορεί να χαθούν αν η χώρα μας αποπεμφθεί από τον κοινό ευρωπαϊκό χώρο που ορίζει η Συνθήκη. Επιπλέον ως «παράπλευρη» (αλλά όχι και αμελητέα) απώλεια μπορούν να λογιστούν και οι οικονομικές επιπτώσεις από την μειωμένη τουριστική κίνηση από χώρες της κεντρικής Ευρώπης, που θα έρθει ως φυσικό επακόλουθο της εξόδου της Ελλάδας από τη Σένγκεν.
Σε μια εποχή που η μόνη παραγωγική δύναμη στη χώρα που αποδίδει στην οικονομία είναι ο τουρισμός, η έξοδος της Ελλάδας από τη ζώνη Σένγκεν είναι σίγουρο πως θα στρέψει πολλούς τουρίστες σε άλλες ανταγωνιστικές χώρες με τα όποια οικονομικά επακόλουθα.