Το παρασκήνιο πίσω από το «κατέβασμα» της παράστασης Ξηρού

Τη χειμαρρώδη συσσώρευση σχολίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκάλεσε η αιφνίδια ματαίωση των παραστάσεων της «Ισορροπίας του Nash» από το Εθνικό Θέατρο. Επώνυμοι και άνωνυμοι, από τον Έκτορα Κουφοντίνα έως τον Γιώργο Μουρούτη και προφανώς η ελληνική κοινωνία, σχεδόν στο σύνολό της, διχάστηκε για άλλη μία φορά: Υπάρχουν εκείνοι που υποδέχτηκαν τη διακοπή της παράστασης σαν αποκατάσταση της τάξης και κάποιοι που διαμαρτύρονται έντονα για την παρέμβαση της λογοκρισίας -και μάλιστα σε περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από μια κυβέρνηση που επιμένει να αυτοαποκαλείται «αριστερή».





Στα social media κυκλοφορεί, ήδη μερικές ώρες αφ' ότου ανακοινώθηκε η ματαίωση των παραστάσεων, πρόσκληση για λαϊκή συμμετοχή στην συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στη λογοκρισία. Σύμφωνα με την ψηφιακή αφίσα, η διαδήλωση θα πραγματοποιηθεί στις 19:30 την Παρασκευή 29/01, έξω από το κτίριο Τσίλερ του Εθνικού Θεάτρου, στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου 22.

Κουφοντίνας vs Μουρούτη

Χαρακτηριστικές του κλίματος πόλωσης που δημιούργησε το ανέβασμα και το κατέβασμα μιας παράστασης η οποία βασιζόταν εν μέρει σε κείμενα του τρομοκράτη Σάββα Ξηρού είναι τουλάχιστον δύο αναρτήσεις: «Κατέβηκε η θεατρική παράσταση από το Εθνικό Θέατρο βασισμένη στο βιβλίο του σύντροφου Σάββα 'Η Μέρα Εκείνη', μετά τις αντιδράσεις. Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα κουμάντο κάνει μια κλίκα βαρώνων και ληστών μαφιόζων, η λούμπεν μεγαλοαστική τάξη, με την καθοδήγηση πάντα της αμερικάνικης πρεσβείας. Ατελείωτη η ξεφτίλα για αυτή την κυβέρνηση» έγραψε ο Έκτωρ Κουφοντίνας, γιός του αρχι-εκτελεστή της 17 Νοέμβρη, Δημήτρη Κουφοντίνα.

Σε πλήρη αντίθεση, ο Γιώργος Μουρούτης, πρώην διευθυντής του γραφείου Τύπου επί πρωθυπουργίας Αντώνη Σαμαρά, πανηγύρισε το κατέβασμα του έργου με την εξής ανάρτηση: «Μια μικρή, συμβολική νίκη της κοινωνίας των πολιτών!»

Σε παραπλήσια κατεύθυνση, αλλά πολύ πιο εμπεριστατωμένη ήταν η τοποθέτηση του γνωστού δημοσιογράφου και στιχουργού, Άρη Δαβαράκη: «Αναρωτιέμαι ειλικρινά και χωρίς φανατισμούς: Πώς θα αντιδρούσαν άραγε κάποιοι γνωστοί και φίλοι (αληθινοί ή διαδυκτιακοί) αν στο Εθνικό Θέατρο ανέβαινε μια παράσταση βασισμένη (και) στο βιβλίο του δολοφόνου που σκότωσε στην ψύχρα τον Αλέξη Γρηγορόπουλο ή, ακόμα καλύτερα, του δολοφόνου του Παύλου Φύσσα (που έχει και 'ιδεολογία' Χρυσαυγίτικη, αναλογη με τών Ξηρών, απο αυτές που δικαιολογούν και τον φόνο δηλαδή); Και πώς θα τους φαινόταν αν αυτό συνέβαινε με δεξιά κυβέρνηση -την προηγούμενη, ας πούμε, των Σαμαροβενιζέλων; Μια σκέψη κάνω. Εγώ πάντως θα θύμωνα πολύ αν η Πηγή (Δημητρακοπούλου) κατέφευγε στο βιβλίο του Ρουπακιά ή του Κορκονέα για να εμπλουτίσει την οπτική της...»

Ο Κρητικός μουσικός Περικλής Τζουγανάκης προχώρησε μερικά βήματα παρακάτω, γράφοντας «(ΟΙ ΠΡΟΔΟΤΕΣ). Το Εθνικό Θέατρο πρέπει να ανεβάσει τα κορυφαία θεατρικά λαμόγια του πολιτικού βίου της Ελλάδας», ένα σχόλιο που απηχεί τα συναισθήματα των πιο προοδευτικών και ανεκτικών στους ιδεολογικά παρακινδυνευμένους καλλιτεχνικούς πειραματισμούς πολιτών, οι οποίοι νιώθουν οργή και απογοήτευση από τους χειρισμούς της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και των δημόσιων φορέων που βρίσκονται υπό τον άμεσο έλεγχό της.

Εξάλλου, ήταν έκδηλη η αμηχανία, ακόμη και του ΣΥΡΙΖΑ σε σχέση με το κόψιμο της παράστασης «Ισορροπία του Nash». Προσπαθώντας να τηρήσει μια διπλωματική στάση, ισορροπώντας ανάμεσα στην αριστεροσύνη και τον κρατικό αυταρχισμό, ο ΣΥΡΙΖΑ εξέδωσε την εξής τυπική και απρόσμενα συγκρατημένη, λακωνική ανακοίνωση: «28/01/2016 - Ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ σχετικά με τη ματαίωση των παραστάσεων του έργου 'Ισορροπία του Νash'. Η ματαίωση των τελευταίων παραστάσεων του έργου «Ισορροπία του Νash» στο Εθνικό Θέατρο, εξαιτίας απειλών που δέχτηκαν οι συντελεστές του, είναι μια θλιβερή εξέλιξη. Η συμπαράστασή μας στις οικογένειες των θυμάτων της 17Ν είναι αυτονόητη, όπως και η υπεράσπιση της ελευθερίας της καλλιτεχνικής έκφρασης και της τέχνης.
Το Γραφείο Τύπου».

Το πώς θα μπορούσε να συγκεραστεί η «η υπεράσπιση της ελευθερίας της καλλιτεχνικής έκφρασης και τέχνης» με την ματαίωση των ελάχιστων παραστάσεων που απέμεναν στο έργο της Πηγής Δημητρακοπούλου στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού, παραμένει ένα αίνιγμα, στο οποίο μόνο το γραφείο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να δώσει λύση. Και το ίδιο ισχύει για την «συμπαράσταση στις οικογένειες των θυμάτων της 17Ν», η οποία χαρακτηρίζεται και ως «αυτονόητη», ενώ έχει προηγηθεί η έγκριση και το ανέβασμα της επίμαχης παράστασης. Για την οποίαν, όσο μικρή και εάν ήταν στην πράξη η «συμμετοχή» του Σάββα Ξηρού, ήταν εξ αρχής δεδομένο ότι θα προκαλείτο σάλος και αναμόχλευση των επώδυνων αναμνήσεων της τρομοκρατίας.

Η θέση του Υπουργείου Πολιτισμού

Αλλά και η ανακοίνωση του υπουργού Πολιτισμού Αριστείδης Μπαλτάς αποπειράται να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, δίνοντας και αυτό έμφαση στις υποτιθέμενες απειλές που δέχτηκε η διοίκηση του Εθνικού Θεάτρου -κάτι που, παρεμπιπτόντως, θα επέβαλε την ενεργοποίηση νομικών διαδικασιών. Το δελτίο τύπου του ΥΠΠΟ έχει ως εξής: «Η κοινωνική ευαισθησία σχετικά με το ζήτημα της βίαιης και δολοφονικής δράσης ένοπλων ομάδων είναι δικαίως μεγάλη. Συμμεριζόμαστε αυτή την ευαισθησία και συμπαραστεκόμαστε πλήρως στους οικείους των θυμάτων. 

Η ίδια αυτή η κοινωνική ευαισθησία όσο και η μνήμη των θυμάτων προσβάλλονται από τις τυφλές αντιδράσεις απέναντι σε μια θεατρική παράσταση. Αυτές οι αντιδράσεις, που δεν ασχολούνται με το συγκεκριμένο περιεχόμενο ή τους σκοπούς μιας παράστασης, καθιστούν αδύνατη κάθε νηφάλια αποτίμηση του καλλιτεχνικού έργου και κάθε ουσιαστική δημόσια συζήτηση τόσο για τη μνήμη των θυμάτων όσο και για το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης βίας. 
Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού δεν έχει καμία αρμοδιότητα ούτε την πρόθεση να παρεμβαίνει στο ρεπερτόριο των δημόσιων θεατρικών σκηνών. Όμως, δεν μπορεί παρά να σημειώσει ότι, για την πολιτιστική ζωή της χώρας, είναι θλιβερό και ανησυχητικό το γεγονός πως το Εθνικό Θέατρο, στο κλίμα που δημιουργήθηκε, βρέθηκε αντιμέτωπο με τέτοιου είδους απειλές, ώστε εντέλει υποχρεώθηκε να κατεβάσει το επίμαχο έργο πριν από την προγραμματισμένη λήξη των παραστάσεων».