Ενισχύεται η σχέση... πάθους που έχουν οι Έλληνες με το αλκοόλ, σύμφωνα με νέα έρευνα

Την…σταθερή σχέση των Ελλήνων με το αλκοόλ επιβεβαιώνουν τα ευρήματα της πανευρωπαϊκής έρευνας  RARHA-SEAS, μέρος της πρώτης Ευρωπαϊκής Κοινής Δράσης για τον περιορισμό της βλάβης από το αλκοόλ (RARHA, 2014-2016). Μια σχέση που ενισχύεται και δυστυχώς φαίνεται να έχει…προοπτικές λόγω της εύκολης πρόσβασης των Ελλήνων στο αλκοόλ σε σχέση με τους άλλους Ευρωπαίους. Οι τελευταίοι πάλι όπως δείχνει η έρευνα πίνουν λιγότερο συχνά, αλλά καταναλώνουν μεγαλύτερη ποσότητα αλκοόλ κατά περίσταση.
 
Στην Ελλάδα τους 12 τελευταίους μήνες, ήπιαν υπερβολικά περίπου 1 στα 5 άτομα, ηλικίας 18-64 ετών (21,8%), σε υψηλότερο ποσοστό οι άνδρες και οι νεαροί ενήλικες 18-34 ετών συγκριτικά με τις γυναίκες και τις άλλες ηλικιακές ομάδες.
Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, τουλάχιστον μία φορά τον τελευταίο χρόνο αναφέρθηκε σε ποσοστό άνω του 60% στις χώρες του βορρά, και μόλις σε ποσοστό περίπου 10% σε χώρες όπως η Ιταλία και η Πορτογαλία.
 

Ένας στους δύο Έλληνες καταναλώνει αλκοόλ σε εβδομαδιαία βάση…

 

Η συντριπτική πλειονότητα (92,0%) του πληθυσμού 18-64 ετών κατανάλωσε αλκοόλ τους τελευταίους 12 μήνες, και σχεδόν ένας στους 2 (44,0%) κατανάλωσε αλκοόλ σε εβδομαδιαία βάση, σε υψηλότερο ποσοστό άνδρες και κατηγορίες του πληθυσμού με συγκριτικά υψηλότερο εισόδημα.
Ένα στα 10 άτομα (10,5%) πίνει αλκοόλ καθημερινά, σε υψηλότερο ποσοστό άνδρες και άτομα της ηλικιακής κατηγορίας 50-64 ετών (συγκριτικά μόνο με τους νεαρούς ενήλικες).
Περίπου ένα στα 5 άτομα (21,8%) ηλικίας 18-64 ετών ήπιαν υπερβολικά τουλάχιστον μία φορά τον τελευταίο χρόνο, ήπιαν δηλαδή στην ίδια περίσταση τουλάχιστον 6 ποτά (οι άνδρες) ή 4 ποτά (οι γυναίκες).
Σε ποσοστό 7,3% (ένα στα 14 άτομα) ήπιαν υπερβολικά και το 2,4% μέθυσαν όλους τους μήνες του προηγούμενου χρόνου. Σε όλες τις περιπτώσεις ήπιαν υπερβολικά ή / και μέθυσαν σε υψηλότερο ποσοστό οι άνδρες και οι νεαροί ενήλικες.
 

Αλλά θέλει πιο αυστηρά μέτρα ελέγχου της κατανάλωσης αλκοόλ

Ως  προς τις πολιτικές για το αλκοόλ, η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών της Ευρώπης με τα υψηλότερα ποσοστά υποστήριξης πολιτικών μέτρων που στοχεύουν στην εκπαίδευση και την ενημέρωση του πληθυσμού για την αποφυγή των κινδύνων από την κατανάλωση αλκοόλ, καθώς και μέτρων που έχουν τιμωρητικό χαρακτήρα, όπως το αλκοτέστ.
Οι Έλληνες που συμμετείχαν στην έρευνα υποστηρίζουν σε πολύ υψηλό ποσοστό την άποψη ότι θα πρέπει να αποτελεί κύρια μέριμνα της Πολιτείας η εφαρμογή μέτρων προστασίας από τους κινδύνους από την κατανάλωση αλκοόλ. Ζητούν «η εκπαίδευση και η ενημέρωση των πολιτών να αποτελεί το πιο σημαντικό μέτρο πρόληψης» και «οι ετικέτες
στις συσκευασίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν προειδοποιήσεις για τους κινδύνους από την κατανάλωση». Επίσης, εμφανίζονται υπέρμαχοι της εφαρμογής ατομικών τιμωρητικών μέτρων όπως να επιτρέπεται στην Τροχαία να κάνει τυχαίους ελέγχους αλκοτέστ στους οδηγούς.
 

Πού πίνουν οι Έλληνες

 
Ως προς το περιβάλλον κατανάλωσης αλκοόλ, η έρευνα δείχνει πως στην Ελλάδα παρατηρείται το χαμηλότερο ποσοστό εβδομαδιαίας κατανάλωσης στο σπίτι, ενώ το ποσοστό κατανάλωσης σε ταβέρνα, εστιατόριο, κλαμπ βρίσκεται πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
 

Πόσο και τι αλκοόλ καταναλώνουν οι Έλληνες

 
Τον τελευταίο χρόνο στη χώρα μας η κατά κεφαλήν κατανάλωση αλκοόλ ανέρχεται κατά μέσο όρο στα 163 εκατοστόλιτρα (cl) καθαρής αλκοόλης σε κρασί, στα 112 cl σε μπύρα, στα 73 cl σε ούζο ή τσίπουρο και 40 cl σε άλλα βαριά οινοπνευματώδη. Συνολικά, στην Ελλάδα καταναλώθηκαν τους 12 τελευταίους μήνες, ανεξαρτήτως τύπο αλκοολούχου ποτού, κατά μέσο όρο 388 cl καθαρής αλκοόλης.
Στις βόρειες και στις ανατολικές χώρες ενισχύεται η προτίμηση σε μπίρα και κρασί, έναντι των βαριών οινοπνευματωδών, ενώ στην περιοχή της Μεσογείου ελαττώνεται η κυριαρχία του κρασιού.
 
Στην Ελλάδα, μόνο 1 στους 13 συμμετέχοντες (8%) ανέφερε ότι δεν κατανάλωσε αλκοόλ τους 12 τελευταίους μήνες, σε υψηλότερο ποσοστό οι γυναίκες και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία (50-64 ετών) ∙ οι λόγοι που αναφέρθηκαν παραπέμπουν είτε σε μια γενικότερη αποστροφή προς το αλκοόλ (π.χ., «Δεν με ενδιαφέρει το αλκοόλ», «Δεν μου αρέσει η γεύση του») είτε στη σύνδεσή του με αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία (π.χ., «Το να πίνεις κάνει κακό στην υγεία», «Δεν μου αρέσει η επίδραση που έχει»).
Αντίθετα, οι λόγοι που οι Ευρωπαίοι καταναλώνουν αλκοόλ εντάσσονται σε τέσσερις γενικές κατηγορίες: την ευχαρίστηση, την ένταξη ή την αποδοχή από την παρέα, τις θετικές του επιδράσεις στην υγεία και τη βοήθειά του στην αντιμετώπιση προβλημάτων.

 
Από πού προμηθεύονται το αλκοόλ

 
Επτά χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα διερεύνησαν την ποσότητα του αλκοόλ του οποίου η πρόσκτηση έγινε από ανεπίσημες πηγές, όπως πχ σπιτική ή τοπική παραγωγή ή καταστήματα πώλησης αφορολόγητων ειδών. Το ποσοστό του πληθυσμού που ανέφερε απόκτηση οινοπνευματωδών από οποιαδήποτε ανεπίσημη πηγή ήταν υψηλό, κυμαινόμενο μεταξύ του 5% (Ισπανία), 10% (Ουγγαρία, Πολωνία και Πορτογαλία), 28% (Κροατία), ενώ η Ελλάδα μαζί με τη Φινλανδία βρίσκονται στην πρώτη θέση: το 40% του πληθυσμού είχε πρόσβαση σε αλκοόλ από ανεπίσημη πηγή. Μεταξύ άλλων οι Έλληνες ανέφεραν την  σπιτική παραγωγή, την παραγωγή κάποιου άλλου, συγγενή, φίλου, γνωστού ή αγνώστου, και σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό αυτό αναφέρθηκε στις περιοχές εκτός της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
 

Η προβληματική χρήση του αλκοόλ

 
Ένας στους 5 Ευρωπαίους αναφέρει συμπτώματα προβληματικής χρήσης αλκοόλ. Συγκεκριμένα ανέφερε τουλάχιστον ένα από τα 4 συμπτώματα-δείκτες προβληματικής χρήσης αλκοόλ τον τελευταίο χρόνο, βάσει ειδικής κλίμακας στην οποία απάντησαν. Το σύμπτωμα με το υψηλότερο ποσοστό ήταν οι ενοχές μετά από την κατανάλωση αλκοόλ και το
σύμπτωμα με το χαμηλότερο ποσοστό η κατανάλωση αλκοόλ αμέσως μετά το πρωινό ξύπνημα.

Στην Ελλάδα τουλάχιστον ένα σύμπτωμα-δείκτης προβληματικής χρήσης αλκοόλ τον τελευταίο χρόνο αναφέρθηκε από το 11,7% του δείγματος ∙ ποσοστό 2,8% ανέφεραν τουλάχιστον δύο συμπτώματα, συχνότερα ενοχές μετά από την κατανάλωση αλκοόλ και αδυναμία να θυμηθούν γεγονότα υπό την επήρειά του.
Περισσότεροι από ένας στους 2 ερωτώμενους (54,5%, κυρίως νεαροί ενήλικες) ανέφεραν ότι τον τελευταίο χρόνο ένιωσαν ενόχληση από τουλάχιστον ένα περιστατικό που συνδέεται με την κατανάλωση αλκοόλ από τρίτους, (π.χ., εμετό, ούρηση κλπ., ανασφάλεια σε δημόσιους, θύμα άσχημης ή βίαιης συμπεριφοράς, επιβάτες σε όχημα με μεθυσμένο οδηγό, τροχαίο ατύχημα κτλ).
Επίσης, σχεδόν 1 στους 4 Έλληνες (23,3%) ανέφερε ότι έζησε ως παιδί ή έφηβος με κάποιον που έπινε υπερβολικά ∙ εξ’ αυτών σχεδόν δύο στους 3 (το 14,8% του δείγματος) ανέφεραν ότι η ζωή τους έχει επηρεαστεί από το γεγονός αυτό.

 
Αλκοόλ και οδήγηση

 
Αποσυνδεδεμένο από οποιεσδήποτε επιπτώσεις στην υγεία και τη συμπεριφορά του ατόμου που το καταναλώνει είναι το αλκοόλ: αυτή η στρεβλή και άκρως επικίνδυνη αντίληψη φαίνεται ότι αρχίζει να χάνει έδαφος στη χώρα μας και να ανοίγει τον δρόμο για πιο ώριμη και υπεύθυνη στάση των Ελλήνων έναντι της κατανάλωσης αλκοόλ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι 1 στους δέκα ερωτηθέντες, σε υψηλότερο ποσοστό άνδρες και νεαροί ενήλικες, παραδέχτηκαν ότι υπήρξαν τον
τελευταίο χρόνο επιβάτες σε όχημα του οποίου ο οδηγός είχε πιει πολύ.
Δυστυχώς, το ποσοστό αυτό (10,8%) φέρνει την Ελλάδα στην 4η θέση στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά το ποσοστό ατόμων που ανέφεραν ότι
υπήρξαν επιβάτες σε όχημα του οποίου ο οδηγός είχε καταναλώσει πολύ αλκοόλ.

 
Η ταυτότητα της έρευνας

 
Η πανευρωπαϊκή έρευνα RARHA-SEAS αποτελεί μέρος της πρώτης Ευρωπαϊκής Κοινής Δράσης για τον περιορισμό της βλάβης από το αλκοόλ (RARHA, 2014-2016). Υλοποιήθηκε το 2015 σε 20 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη βάση κοινού ερωτηματολογίου και τυποποιημένης μεθοδολογίας, προκειμένου να διασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή συγκρισιμότητα των δεδομένων. Στην έρευνα συμμετείχαν εθνικά αντιπροσωπευτικά δείγματα του ενήλικου πληθυσμού. Σε κάθε χώρα πραγματοποιήθηκαν κατά μέσο όρο 1.500 συνεντεύξεις, περισσότερες από 32.000 συνολικά. Στη χώρα μας την έρευνα διενέργησε το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ), υπό την επιστημονική εποπτεία της Ομότιμης Καθηγήτριας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κυρίας Άννας Κοκκέβη. Τα στοιχεία συλλέχθηκαν μέσω ανώνυμων τηλεφωνικών συνεντεύξεων σε δείγμα 1.519 ατόμων ηλικίας 18-64 ετών.