«Σφυριά»: Αφιέρωμα του BBC στην ελληνική σφυριχτή γλώσσα που σβήνει στον χρόνο

Σε ένα απομονωμένο χωριό, κρυμμένο στα μαγευτικά βουνά της Εύβοιας, την Αντιά, ακούγεται εδώ και 2.500 χρόνια ένας σφυριχτός ήχος, ο οποίος αποτελεί την ιδιόμορφη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους.

Η ιδιαίτερη γλώσσα, γνωστή και ως «σφυριά» αποτελεί μια από τις πιο σπάνιες γλώσσες του κόσμου και βρίσκεται υπό εξαφάνιση. Οι ομιλητές της μπορούν κάνουν ολόκληρες συζητήσεις μόνο με σφυρίγματα, καθώς κάθε σφύριγμα αντιστοιχεί σε ένα γράμμα της αλφαβήτου και η σύνθεσή τους οδηγεί στη δημιουργία των σφυριχτών λέξεων. Το BBC ετοίμασε και παρουσιάζει σήμερα ένα εκτενές αφιέρωμα σε αυτή και τους λιγοστούς ανθρώπους που την ομιλούν.



Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες ο πληθυσμός της μικρής Αντιάς έχει συρρικνωθεί από τους 250 σε μόλις 37 άτομα. Όπως υποστηρίζει το BBC, μάλιστα, σήμερα μόλις έξι άτομα είναι σε θέση να μιλήσουν την «σφυριά».

Κανείς δεν γνωρίζει με ακρίβεια πως ή πότε ξεκίνησαν οι χωρικοί της Αντιάς να χρησιμοποιούν την ιδιαίτερη σφυριχτή γλώσσα. Μια θεωρία είναι πως ξεκίνησε από Πέρσες στρατιώτες που αναζήτησαν καταφύγιο στο ορεινό χωριό πριν 2.500 χρόνια. Άλλοι θεωρούν ότι η γλώσσα αναπτύχθηκε στα βυζαντινά χρόνια σαν ένας μυστικός κώδικας προειδοποίησης σε περιπτώσεις κινδύνου.



Η σφυριά ανακαλύφθηκε από τον έξω κόσμο το 1969, όταν ένα αεροπλάνο έπεσε στα βουνά και οι επιζήσαντες άκουσαν την ιδιαίτερη ομιλία των χωρικών που τους βοήθησαν.

Σύμφωνα με την γλωσσολόγο Δήμητρα Χένγκεν, η σφυριά αποτελεί μια σφυριχτή εκδοχή της ελληνικής γλώσσας, όπου γράμματα και συλλαβές αντιστοιχούν σε ξεχωριστούς τόνους και συχνότητες στα σφυρίγματα. Η σημαντική διαφορά με την ελληνική γλώσσα είναι πως τα μηνύματα με σφυρίγματα μπορούν να ακουστούν ως τέσσερα χιλιόμετρα μακριά, δηλαδή δέκα φορές πιο μακριά από μια κραυγή.




Η σφυριά, ωστόσο, φαίνεται πως είναι ανάμεσα στις γλώσσες που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν στον κόσμο. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τον Άτλαντα της Unesco σχετικά με τις γλώσσες του κόσμου σε κίνδυνο, καθώς στην Ευρώπη η «σφυριά» έχει τους λιγότερους ομιλητές.