Για ολέθριες συνέπειες από τη λειτουργία ΧΥΤΥ στο Γραμματικό προειδοποιούν οι επιστήμονες

Με νέα «βέλη» στη φαρέτρα του για την προστασία της δημόσιας υγείας από τη λειτουργία του υπό κατασκευή Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) στην περιοχή Μαύρο Βουνό στο Γραμματικό Αττικής παρουσιάζεται σήμερα στην Επιτροπή Αναφορών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) ο δήμαρχος Μαραθώνα κ. Ηλίας Ψινάκης. 

«Βέλη» επιστημονικά που έχουν ως στόχο την απόφαση της Περιφέρειας Αττικής για την επικείμενη λειτουργία του ΧΥΤΥ σε μία περιοχή ειδικού βάρους.

Εξηγώντας στα μέλη της Επιτροπής Αναφορών της ΕΕ τις δραματικές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων και των εργαζόμενων αλλά και στο περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Αττικής και του νοτίου Ευβοϊκού, ο δήμαρχος Μαραθώνα επικαλείται αδιάσειστα επιστημονικά στοιχεία δύο έγκριτων καθηγητών Ιατρικής, από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Από το 2014, τουλάχιστον 25 επιστημονικές μελέτες στην αγγλόφωνη επιστημονική βιβλιογραφία μόνο ανησυχίες έχουν δημιουργήσει σχετικά με την ασφάλεια των χώρων υγειονομικής ταφής όπως αυτός που σχεδιάζεται να λειτουργήσει στο Γραμματικό Αττικής. Μάλιστα, πρόσφατα, μια ολόκληρη περιοχή στην Ιταλία, συμπεριλαμβανομένης της Νάπολης, με παρόμοια προβλήματα, ονομάσθηκε «τρίγωνο θανάτου».
 

Τις βαρύτατες συνέπειες που θα επιφέρει η υλοποίηση των σχεδίων περί ΧΥΤΥ στην Ανατολική Αττική, στο έδαφος, τον υδροφόρο ορίζοντα, τον Ευβοϊκό κόλπο, αλλά και τον αέρα της περιοχής, αναλύουν σε κείμενό τους η κυρία Αθήνα Λινού, Διευθύντρια του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και ο κ. Θεόδωρος Κωνσταντινίδης, Διευθυντής του Εργαστηρίου Υγιεινής και Περιβαλλοντικής Προστασίας της Ιατρικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου.
 

Οι επιστήμονες επισημαίνουν την ανάγκη ενεργοποίησης της αρχής της προφύλαξης όπως αναφέρεται λεπτομερώς στο άρθρο 191 της Συνθήκης της ΕΕ, στο ζήτημα της εγκατάστασης χώρου υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων απορριμμάτων στο Γραμματικό Αττικής. Συγκεκριμένα, παραθέτουν τέσσερις λόγους για τους οποίους πρέπει η αρχή να τεθεί άμεσα σε εφαρμογή σχετικά με τη λειτουργία του υπό κατασκευή ΧΥΤΥ, που σχετίζονται με τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα του πληθυσμού της περιοχής είτε κατοίκων είτε εργαζομένων, με την μόλυνση των υδάτων της περιοχής αλλά και του Ευβοϊκού κόλπου και το επικίνδυνο «κοκτέιλ» που δημιουργείται από τη μίξη οικιακών, ηλεκτρικών και βιομηχανικών αποβλήτων δεδομένου ότι στη χώρα μας η ανακύκλωση γίνεται σε εξαιρετικά μικρή έκταση. 

 

«Η κοινότητα των επιστημόνων Περιβαλλοντικής Υγείας δεν έχει καταλήξει σε ένα τελικό συμπέρασμα σχετικά με το εάν η διαβίωση σε γειτνίαση με χώρους υγειονομικής ταφής (1) αυξάνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα του πληθυσμού και (2) απειλεί την μη ειδική ανοσία στην παιδική ηλικία, καθώς και τη γνωσιακή ανάπτυξη και απόδοση των παιδιών με βάση τις δοκιμασίες IQ» αναφέρουν οι επιστήμονες. Οι ασθένειες για τις οποίες ενοχοποιείται σήμερα η έκθεση σε χώρους  υγειονομικής ταφής περιλαμβάνουν καρκίνους πνεύμονα, ήπατος, ουροδόχου κύστης, μαστού και όρχεων, λέμφωμα μη Hodgkin, άσθμα, άλλα αναπνευστικά προβλήματα, δερματικά προβλήματα, συγγενείς ανωμαλίες και ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα, νοσήματα του συνδετικού και μυοσκελετικού συστήματος, χαμηλό βάρος γέννησης και πρόωρες γεννήσεις. Επιπλέον, οι ειδικοί επικαλούνται μια μελέτη που εκπονήθηκε στη Χιλή και δημοσιεύθηκε το 2017 σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό, αναφέρει μια σημαντική αρνητική επίδραση στις γνωσιακές επιδόσεις των παιδιών που εκτέθηκαν σε χώρο διάθεσης αποβλήτων που περιλάμβανε μεταξύ άλλων και βαρέα μέταλλα (Burgos et al., 2017). Η τοποθέτηση του χώρου υγειονομικής ταφής στο Μαύρο Βουνό θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή για όλους τους πολίτες του Μαραθώνα, δεδομένου ότι πολλοί οικισμοί και πόλεις βρίσκονται πολύ κοντά στον χώρο υγειονομικής ταφής.

 

Ακάλυπτοι οι εργαζόμενοι

 

Στον αέρα βρίσκονται όμως και οι μόνιμα εργαζόμενοι που θα απασχοληθούν στην υγειονομική ταφή, ενώ ακόμη πιο εκτεθειμένοι είναι και οι παράτυπα εργαζόμενοι στην ανακύκλωση, που αποτελούν κομμάτι της ζοφερής κατάστασης που ήδη εντοπίζεται σε άλλους χώρους υγειονομικής ταφής στην Ελλάδα και που θεωρείται βέβαιο ότι θα εμφανιστούν και στο Γραμματικό. Όπως επισημαίνουν οι δύο καθηγητές Ιατρικής, στην Ελλάδα, επειδή τα απόβλητα εξακολουθούν να μην είναι χωρισμένα σε επίπεδο νοικοκυριού, μια μεγάλη ομάδα Ρομά απασχολείται περιστασιακά με την ανακύκλωση χωρίς κανέναν έλεγχο και καμιά μορφή προστασίας. Σύμφωνα με τον μέχρι τώρα σχεδιασμό της Περιφέρειας, πάντως, δεν υπάρχουν τεκμήρια για σχέδια προστασίας ούτε των μόνιμα εργαζόμενων, ούτε των παράτυπα εργαζομένων στον υπό κατασκευή χώρο υγειονομικής ταφής. «Πρέπει να ληφθούν προληπτικά μέτρα για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων για την υγεία τόσο των μόνιμα εργαζομένων όσο και των περιστασιακά απασχολούμενων στην ανακύκλωση» υπογραμμίζουν οι ειδικοί.

 

Απειλείται και ο Ευβοϊκός

 

Ανενεργή παραμένει η αρχή της προφύλαξης και σε ό,τι αφορά την επαπειλούμενη μόλυνση του ευρύτερου υδάτινου περιβάλλοντος της περιοχής του Γραμματικού, συμπεριλαμβανομένου του νότιου Ευβοϊκού κόλπου. Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, γεωτεχνικοί επιστήμονες έχουν διατυπώσει έντονη ανησυχία σχετικά με την ύπαρξη ρευμάτων και τη διαπερατότητα των υδάτων, που αποτελούν σοβαρή απειλή για το υδάτινο περιβάλλον της περιοχής. «Τα αποστραγγίσματα που θα μπορούσαν να φθάσουν στο νότιο Ευβοϊκό κόλπο, ο οποίος πρόσφατα χαρακτηρίσθηκε προστατευόμενη περιοχή "Natura", θα ήταν προφανώς μια μεγάλη περιβαλλοντική τραγωδία. Αυτό θα μπορούσε εύκολα να συμβεί κατά τη διάρκεια φυσικής καταστροφής, όπως σεισμός, πυρκαγιά ή πλημμύρα. Και οι τρεις τύποι φυσικών καταστροφών που προαναφέρθηκαν έχουν εμφανισθεί επανειλημμένα στην Αττική» επισημαίνεται στο κείμενο των επιστημόνων που θα παρουσιαστεί από τον δήμαρχο Μαραθώνα στα μέλη της Επιτροπής Αναφορών της ΕΕ.

 

«Κοκτέιλ» αποβλήτων απειλεί την περιοχή

 

«Η ανακύκλωση είναι περιορισμένης έκτασης στην Ελλάδα καθώς τα ηλεκτρονικά απόβλητα -που πολύ συχνά περιέχουν μπαταρίες μολύβδου μαζί με άλλους σοβαρότερους ρύπους- σπάνια διαχωρίζονται πριν από τη διάθεση στα αστικά απόβλητα. Τα  βιομηχανικά απόβλητα συχνά αναμειγνύονται με τα οικιακά απόβλητα -αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω της έλλειψης διαχωρισμού των αποβλήτων και απουσίας κατάλληλων εγκαταστάσεων επεξεργασίας βιομηχανικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων» διαπιστώνουν οι ειδικοί. Συνεπώς, είναι κάτι παραπάνω από πιθανό τα ηλεκτρονικά απόβλητα και πιθανά επικίνδυνα απόβλητα να αναμειχθούν με τα οικιακά απόβλητα και να μεταφερθούν στην περιοχή υγειονομικής ταφής του Γραμματικού Αττικής. Σε μια τέτοια περίπτωση, η όλη δραστηριότητα μπορεί να αποτελέσει τεράστια απειλή για τους πολίτες του Μαραθώνα.

 

Την ίδια στιγμή, «η Περιφέρεια Αττικής δεν έχει ακόμη αναπτύξει και ανακοινώσει κατάλληλη μεθοδολογία για την αντιμετώπιση του προβλήματος» τονίζουν οι καθηγητές.

 

Κλείνοντας οι επιστήμονες κάνουν αναφορά στο σήμα κινδύνου που εκπέμπεται για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον από διεθνείς Οργανισμούς και φορείς όπως η  Παγκόσμια Τράπεζα (World Bank), η Επιστημονική Επιτροπή για την Υγεία, τους Περιβαλλοντικούς και Αναδυόμενους Κινδύνους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Scientific Committee on Health, Environmental and Emerging Risk of the European Commission) και το αντίστοιχο Γραφείο Εκτελεστικού Διευθυντή στις Η.Π.Α.(Office of the U.S. Executive Director), καθώς και πολλά Πανεπιστήμια και διεθνείς οργανώσεις που συμμετέχουν στην Επιτροπή Lancet για τη Ρύπανση και την Υγεία - The Lancet Commission on pollution and health (Landrigan et al, 2018). Και ζητούν από τους Έλληνες αρμόδιους το αυτονόητο: να βρουν άμεσα ασφαλέστερη μεθοδολογία για τη διαχείριση των δημοτικών, καθώς και των επικίνδυνων και ηλεκτρονικών αποβλήτων, όπως έχουν κάνει ήδη τα περισσότερα άλλα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 

Το παράδειγμα των ευρωπαϊκών κρατών δείχνει το δρόμο και στην Ελλάδα: Αντί για ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ, τα σκουπίδια μαζεύονται σε ειδικά εργοστάσια που μετατρέπουν τα σκουπίδια σε καθαρή ενέργεια (ηλεκτρισμό, θερμότητα, βιοαέριο) χωρίς καμία περιβαλλοντική επιβάρυνση, γι’ αυτό και απαντώνται μέσα στις μεγαλουπόλεις, ακόμη και δίπλα σε σχολεία και πάρκα.