Πώς αναπτύσσονται τα προβλήματα φωνής στα παιδιά

Τα παιδιά μας στην καθημερινότητά τους τρέχουν, χοροπηδούν και κυρίως φωνάζουν - ή, μάλλον, τσιρίζουν! Το αποτέλεσμα είναι ότι οι φωνητικές χορδές τους κουράζονται τόσο ώστε κάποιες φορές -ιδίως στο τέλος της ημέρας- δεν μπορούν καν να μιλήσουν. 

Πώς αναπτύσσονται τα προβλήματα φωνής στα παιδιά

Οι κραυγές, τα ουρλιαχτά στο σχολείο, στο πάρκο, στα πάρτυ, η δυνατή φωνή που χρησιμοποιούν για να τραβήξουν την προσοχή των συνομηλίκων τους, αλλά και των μεγάλων, αποτελούν αιτίες κακομεταχείρισης της φωνής των παιδιών. Επίσης, όταν μιμούνται αστείους ήχους ή φωνές από χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων ή όταν μιλάνε γρήγορα προσπαθώντας να πουν μια μεγάλη πρόταση, μην παίρνοντας τις σωστές αναπνοές, δημιουργούν μεγάλη ένταση στην περιοχή του λαιμού. Επιπρόσθετα, όταν μερικά παιδιά βήχουν και καθαρίζουν τον λαιμό τους συνέχεια από κακή συνήθεια δημιουργείται καταπόνηση στον λαιμό τους. Τέλος, τα υπερδραστήρια και ζωηρά παιδιά που μιλούν ακατάπαυστα είναι επίσης υποψήφια για προβλήματα στις φωνητικές χορδές τους.

Ποιες είναι οι συχνότερες διαταραχές φωνής στα παιδιά

Λαρυγγίτιδα (χρόνια ή οξεία), ως αποτέλεσμα υπερβολικής χρήσης της φωνής, από βακτηριακή ή ιογενή μόλυνση, από ουσίες που προκαλούν ερεθισμούς, όπως εισπνεόμενα χημικά, ή, τέλος, από παλινδρόμηση των υγρών του στομάχου στον λαιμό (γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση). Η φωνή ακούγεται ρηχή και βραχνή.

■ Κομβία των φωνητικών χορδών: Μικρά καλοήθη ογκίδια που μοιάζουν με κάλους, συνήθως ανά ζεύγη, ένα σε κάθε φωνητική χορδή. Σχηματίζονται στην περιοχή όπου οι φωνητικές χορδές δέχονται τη μεγαλύτερη τριβή καθώς δονούνται για να παραχθεί η ομιλία. Αυτή η συνεχής υπερτριβή δημιουργεί το πρόβλημα έτσι όπως ακριβώς συμβαίνει και στα πόδια που υποφέρουν από στενά παπούτσια. Χαρακτηρίζεται από βραχνάδα, χαμηλού τόνου φωνή και ελαφρά ρηχή.

■ Πολύποδας των φωνητικών χορδών: Καλόηθες ογκίδιο, παρόμοιο με τα κομβία, αλλά πιο μαλακό και πιο μεγάλο. Εμφανίζεται συνήθως μόνο στη μια φωνητική χορδή.
Υπάρχουν και πιο σπάνιες διαταραχές, όπως είναι τα έλκη εξ επαφής. Συμβαίνουν σε παιδιά (αλλά και ενήλικες) που ασκούν μεγάλη πίεση στις φωνητικές χορδές τους όταν μιλάνε. Αυτή η αυξημένη τριβή δημιουργεί έλκη εξ επαφής. Συναντώνται επίσης σε άτομα που έχουν γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Τα παιδιά με τέτοιου τύπου διαταραχές συχνά παραπονιούνται ότι η φωνή τους κουράζεται εύκολα καθώς πονά ο λαιμός τους, ειδικά κατά την ομιλία.

■ Θηλώματα του λάρυγγα: Πολλαπλές καλοήθεις διογκώσεις του βλεννογόνου που οφείλονται σε ιούς. Αφαιρούνται χειρουργικά και έχουν μεγάλα ποσοστά υποτροπιασμών.

■ Εντονη βραχνάδα λόγω ανάπτυξης του λάρυγγα στην προεφηβεία.

Ποιες είναι οι ενδείξεις για ανάπτυξη κομβίων ή άλλων παθήσεων της φωνής

Δυσφωνία, όπου η φωνή ακούγεται υπερβολικά ρηχή, βραχνή και τραχεία.
■ Περιοδική απώλεια της φωνής (αφωνία), που μπορεί να επαναλαμβάνεται αρκετές φορές, ιδίως το πρωί ή στο τέλος της ημέρας, ή μετά από αθλητικές δραστηριότητες.
■ «Σπασίματα» της φωνής, που είναι στιγμιαίες διακοπές της φωνής όταν μιλά ή τραγουδά, σαν παύσεις λίγων δευτερολέπτων. 
■ «Σπασίματα» του τόνου της φωνής, δηλαδή γρήγορες και απότομες αλλαγές του τόνου, συνήθως από μια χαμηλή σε μια υψηλή νότα.
■ Υπερβολικά δυνατή φωνή.
■ Αδυναμία να διατηρήσει μια νότα όταν τραγουδά γιατί η φωνή τρέμει ή σταματά.
■ Αίσθημα κόμπου στον λαιμό.
■ Γενικά εξασθενημένη φωνή - καταβάλλει προσπάθεια για να μιλήσει.

Ποιες κατηγορίες παιδιών είναι πιο επιρρεπείς στο να καταπονούν τη φωνή τους;

■ Τα παιδιά που από συνήθεια φωνάζουν για να τα προσέξουν σε ένα ήδη θορυβώδες περιβάλλον.
■ Αυτά που πάσχουν από χρόνιο άσθμα ή/και αλλεργίες.
■ Συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος.
■ Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
■ Μερικά παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς ή με ΔΕΠ-Υ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα).
■ Υπερβολική ένταση στη ζωή του παιδιού. 

Πώς γίνεται η θεραπεία 

Η κατάρτιση ενός κατάλληλου λογοθεραπευτικού προγράμματος είναι πάντα εξατομικευμένη. Οι κύριοι στόχοι της θεραπευτικής αποκατάστασης είναι: 
■ Να αναγνωρίσει το παιδί τις φωνητικές εκείνες συμπεριφορές που καταπονούν τον λάρυγγά του και να τις αποβάλει ή να τις τροποποιήσει με άλλες περισσότερο αποδεκτές από το ίδιο και το περιβάλλον του.
■ Με τη βοήθεια της ακουστικής εκπαίδευσης θα αντιληφθεί πώς ακούγεται η τωρινή του φωνή, αλλά κυρίως πώς θα έπρεπε ιδανικά να ακούγεται.
■ Με τη βοήθεια του λογοπεδικού πρέπει να εφαρμόσει ειδικές τεχνικές αλλαγής του τόνου, της έντασης, αλλά και της ποιότητας της φωνής.
■ Να εκπαιδευτεί σε θέματα υγιεινής της φωνής, δηλαδή να αποκτήσει συνήθειες που θα προστατεύουν τη φωνή του.
■ Οσο νωρίτερα ξεκινήσει ένα παιδί τη θεραπεία, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες πλήρους αποκατάστασης και αποφεύγονται άλλου είδους παρεμβάσεις (χειρουργεία κ.λπ.).

Πώς να βοηθήσετε το παιδί σας να μειώσει την πίεση ή τη φθορά των φωνητικών χορδών του

Η συμμετοχή σας θα πρέπει να είναι ενεργή και να έχει τον ρόλο του συνθεραπευτή:
■ Περιορίστε τις εντάσεις στο σπίτι. Μην ξεχνάτε επίσης ότι όσο περισσότερες φωνές τόσο χειρότερη και η συμπεριφορά των παιδιών.
■ Μειώστε τους δυνατούς θορύβους στο σπίτι.
■ Να αποφεύγει να βήχει και να καθαρίζει συνεχώς τον λαιμό του. 
■ Ενθαρρύνετέ το να μη χρησιμοποιεί περίεργους ήχους και να μη μιμείται αγαπημένους του ήρωες.
■ Να αποφεύγει την έντονη χρήση ψιθύρων, καθώς και να μιλά συνέχεια. 
■ Ενθαρρύνετε δραστηριότητες που ευνοούν το ήρεμο παιχνίδι, όπως η ζωγραφική, τα παζλ και οι κατασκευές. 
■ Να πίνει πολλά υγρά καθημερινά - 8 ποτήρια την ημέρα.
■ Αποφύγετε να του δίνετε τσάι ή αναψυκτικά τύπου κόκα κόλα. Περιέχουν καφεΐνη που δρα ως διουρητικό, δηλαδή ενθαρρύνει το σώμα να αποβάλει το νερό, επομένως αφυδατώνονται οι φωνητικές χορδές.
■ Εξασφαλίστε καθαρό αέρα στο σπίτι.
■ Μην του δίνετε να τρώει ή να πίνει καυτά φαγητά ή υγρά. 
■ Να αναπνέει από τη μύτη και όχι από το στόμα - το φίλτρο της μύτης ζεσταίνει καλύτερα τον αέρα.
■ Μη μιλάτε εσείς δυνατά όταν προσπαθείτε να το πείσετε να κάνει το αντίθετο. 

Πού μπορείτε να απευθυνθείτε;

Θα πρέπει να απευθυνθείτε σε ωτορινολαρυγγολόγο (ΩΡΛ), ο οποίος θα διαγνώσει και θα προτείνει ένα θεραπευτικό πρόγραμμα. Εάν χρειαστεί, το παιδί θα πρέπει να παραπεμφθεί σε λογοπεδικό-λογοθεραπευτή, δηλαδή τον ειδικό επιστήμονα που είναι υπεύθυνος για την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία των διαταραχών λόγου, φωνής και ομιλίας. 


Χαρά Καραμήτσου
(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.)
Ελευθερίου Βενιζέλου 25 Νέα Σμύρνη
Τηλ. 210 9581200
charakaramitsou@ath.forthnet.gr