Ρομπάι: Ο Παπανδρέου «έκαψε» την Ελλάδα εμφανίζοντας «ειλικρινή» στοιχεία για την οικονομία

Από τον Φεβρουάριο του 2010 όταν συμμετείχε στην πρώτη του σύνοδο κορυφής ως πρόεδρος, ξεκινά τις αποκαλύψεις ο Χέρμαν Βαν Ρομπάι στο νέο του βιβλίο, με τίτλο «Η Ευρώπη στη Θύελλα: Υποσχέσεις και Προκαταλήψεις». Όλο το περιεχόμενό του αφορά στις δραματικές συναντήσεις, συνομιλίες και διεργασίες την περίοδο που οι χώρες της Ευρώπης έζησαν την βαθύτερη κρίση, όπως αναφέρει η Καθημερινή. Δεν θα μπορούσαν βέβαια, να λείπουν εκτενείς αναφορές στην Ελλάδα και τους ηγέτες της που παραβρίσκονταν στις συνομιλίες αυτές.

Η πρώτη σύνοδος του προέδρου Ρομπάι πραγματοποιήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου του 2010. Παρά τον προ πολλών εβδομάδων σχεδιασμό, γράφει ο Ρομπάι, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναγκάστηκαν να αναπροσαρμώσουν τα δεδομένα, καθώς «μία ευρωπαϊκή χώρα, η Ελλάδα, βρισκόταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας». Ηδη τον Δεκέμβριο του 2009, γράφει, ο Γιώργος Παπανδρέου είχε σοκάρει και εντυπωσιάσει τους εταίρους του, αποκαλύπτοντας με «ασυνήθιστα ειλικρινείς όρους την οικτρή κατάσταση των δημόσιων οικονομικών της χώρας του».

Στη σύνοδο του Φεβρουαρίου το πρόβλημα έγινε ακόμα πιο έντονο και υπήρξαν οι φόβοι πως η Ελλάδα θα συμπαρασύρει τους πάντες σε μια δίνη δίχως τέλος. Ωστόσο, παράλληλα, αναδείχθηκαν και τα εμπόδια που θα δυσχέραιναν την αποτελεσματική διαχείριση της κρίσης. Πέρα από τη ρήτρα μη διάσωσης της ΟΝΕ, γράφει ο Βαν Ρομπάι, υπήρχε εκ μέρους ορισμένων εταίρων και «μια έλλειψη πολιτικής διάθεσης» να στηρίξουν μια χώρα «που είχε παραβεί όλους τους συμφωνημένους κανόνες». Επιπλέον, για κάποιους, το ενδεχόμενο προσφυγής της Ελλάδας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ήταν «ταπεινωτικό» για την Ευρώπη.

Ο πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου περιγράφει τις προσπάθειές του να σφυρηλατήσει τη συμφωνία για μία κοινή διακήρυξη, σε συναντήσεις με τον κ. Παπανδρέου, την Αγκελα Μέρκελ, τον Νικολά Σαρκοζί, τον Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, τον Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ και τον ΖανΚλοντ Τρισέ. Ο κ. Ρομπάι, συμφιλιωτικός, ευέλικτος, κατάφερε τελικά να πετύχει τους απαραίτητους συμβιβασμούς. Η κρίση, ωστόσο, δεν αναχαιτίστηκε.

Λίγο αργότερα, την άνοιξη του 2012, στο βιβλίο γράφει εσφαλμένα για «πτώση της ελληνικής κυβέρνησης τον Φεβρουάριο» και κατόπιν αναφέρεται στην κορύφωση της συστημικής κρίσης την Ευρωζώνη. Για τις αγωνιώδεις μέρες πριν από τον δεύτερο γύρο των ελληνικών εκλογών, τον οποίο επίσης τοποθετεί στις 19 -και όχι στις 17- Ιουνίου, αφηγείται: «Μετά από παράκληση ορισμένων πολύ ανήσυχων επαφών μου στην Αθήνα, είχα σκεφτεί σοβαρά το ενδεχόμενο να κάνω άμεσα έκκληση στον ελληνικό λαό εκ μέρους των Ευρωπαίων εταίρων του σε ένα τηλεοπτικό μήνυμα [...] Τελικά, ακολουθώντας τη συμβουλή Ελλήνων ηγετών, αποφάσισα να μην το κάνω».

Ο κ. Βαν Ρομπάι χαρακτηρίζει «στιγμή της αλήθειας» τη Σύνοδο Κορυφής στις 28-29 Ιουνίου, όπου συμφωνήθηκε η τραπεζική ένωση, και περιγράφει την επίσκεψη του Μάριο Ντράγκι στο γραφείο του το πρωί εκείνης της Παρασκευής: «"Χέρμαν", μου είπε, "συνειδητοποιείς τι κάνατε όλοι σας χθες τη νύχτα; Αυτόν τον μπαλαντέρ χρειαζόμασταν"». Τέσσερις εβδομάδες αργότερα, ο κ. Ντράγκι εκφώνησε τη φημισμένη ομιλία στην οποία δεσμεύτηκε να κάνει «οτιδήποτε χρειαστεί» για τη διάσωση του ευρώ. Ηταν η αρχή του τέλους της οξείας φάσης της κρίσης.

Ενώ όμως ο κ. Ντράγκι ετοιμαζόταν για την κρίσιμη παρέμβασή του, «οι υπέρμαχοι μιας "Grexit" παρέμεναν πολύ δραστήριοι, τόσο στο Eurogroup των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης όσο και έξω από αυτό». Το γεγονός αυτό, γράφει ο Βέλγος πρώην πρωθυπουργός, «ήταν ένα σοκ για μένα, μετά τη γενναία ψήφο του ελληνικού λαού».

Το βιβλίο του κ. Βαν Ρομπάι στέκεται σε πολλές από τις πιο δραματικές στιγμές της κρίσης: το δείπνο που είχε διοργανώσει στις 7 Μαΐου του 2010, στο οποίο μιλούσαν ακόμα για έναν μηχανισμό 60 δισ. ευρώ, δύο μέρες πριν συμφωνήσουν στα 750 δισεκατομμύρια· τις Κάννες, όπου ο Αυστραλός πρωθυπουργός έλεγε ότι ακόμα και στα πιο μικρά χωριά της χώρας του όλοι συζητούσαν για την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη· την πτήση τσάρτερ της βελγικής πολεμικής αεροπορίας με την οποία ταξίδεψε στις Βρυξέλλες ο Νίκος Αναστασιάδης στις 24 Μαρτίου 2013, για να βρεθεί επειγόντως λύση στο κυπριακό αδιέξοδο.

Ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου παραδέχεται –έστω με υπερβολικά ήπια γλώσσα- κάποια λάθη που έγιναν. Αναφέρεται, για παράδειγμα, στην απόφαση για συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε αναδιαρθρώσεις στην Ντοβίλ. Σημαντική είναι και η παρατήρησή του ότι μία πλήρης ιστορία της ευρωπαϊκής κρίσης θα πρέπει να εστιάσει, πέραν των σπάταλων οφειλετών, και στους «απερίσκεπτους πιστωτές (των οποίων ο ρόλος έχει υποβαθμιστεί κάπως)».

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος, σε μετάφραση Γ. Καράμπελα.