Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής: Πλήρης ο εκτροχιασμός της οικονομίας το 2015

Για πλήρη εκτροχιασμό της ελληνικής οικονομίας από τις αρχές του 2015 και για «υπαρκτό κίνδυνο να διολισθήσει η χώρα σε βαθύτερη ύφεση ή και σε μακροχρόνια στασιμότητα» κάνει λόγο το γραφείο της Βουλής για την παρακολούθηση της εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού στην νέα του έκθεση για το τρίμηνο Ιούλιος Σεπτέμβριος 2015.

«Συνολικά, η έστω μετρίως θετική πορεία που καταγράφηκε το 2014 και τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2015 έχει αναστραφεί. Ο υπαρκτός κίνδυνος είναι η χώρα να διολισθήσει σε βαθύτερη ύφεση ή και σε μια μακροχρόνια στασιμότητα» αναφέρεται χαρακτηριστικά στα συμπεράσματα ενώ ξεχωριστά κεφάλαια αφιερώνονται για την επιστροφή στην ύφεση, την αύξηση της ανεργίας, την αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών, την μείωση των εξαγωγών και την πλήρη αβεβαιότητα λόγω των πολιτικών αντιφάσεων στον τομέα των μεταρρυθμίσεων.

«Τα προβλήματα εφαρμογής που καταγράφονται (π.χ. ΦΠΑ στην εκπαίδευση, «κόκκινα» δάνεια, ιδιωτικοποιήσεις κ.ά.) δείχνουν ότι η οικονομική φιλοσοφία του Μνημονίου συχνά αμφισβητείται στην πράξη, πράγμα που τροφοδοτεί την αβεβαιότητα» αναφέρεται σε άλλο σημείο.

Οι συντάκτες υποστηρίζουν ότι η βασική διαφορά του τρίτου μνημονίου σε σχέση με τα προηγούμενα είναι πως το νέο πρόγραμμα είναι εμπροσθοβαρές καθώς το 56% του Μνημονίου θα πρέπει να έχει εφαρμοστεί εως το τέλος του 2015 και η βασική του ομοιότητα ότι περιλαμβάνει οριζόντια μέτρα όπως η αύξηση του ΦΠΑ!

«Το τρίτο Μνημόνιο έχει δύο ουσιώδεις διαφορές από τα δύο προηγούμενα, αλλά και μία ομοιότητα. 

Πρώτη διαφορά: το τρίτο Μνημόνιο είναι εμπροσθοβαρές ως προς τις μεταρρυθμίσεις, δηλαδή το σύνολο σχεδόν των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων (περίπου 233) θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον προσεχή Ιούνιο του 2016. Ειδικότερα, οι 127 ενέργειες ή αλλιώς το 56% του Μνημονίου θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή μέχρι το τέλος του 2015 (βλ. Πα- ράρτημα Ι), ενώ συνολικά το 80% πρέπει να εφαρμοστεί μέσα στους 10 πρώτους μήνες από την έναρξή του (έως τον Ιούνιο του 2016). Επιπλέον, ένα 30% ή αλλιώς το 1/3 περίπου των μέτρων αποτελούν προαπαιτούμενα για την εκταμίευση δόσεων. Το ΓΠΚΒ εκτιμά ότι το πρόγραμμα είναι πολύπλοκο και φιλόδοξο. Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να κάνει «αγώνα δρόμου» για την εφαρμογή του και η δημόσια διοίκηση να δείξει διαχειριστική επάρκεια για ένα τόσο δύσκολο έργο. Οι μεταρρυθμίσεις θα εφαρμοστούν σε ένα περιβάλλον ύφεσης, καθώς το δεύτερο εξάμηνο του έτους αναμένεται να είναι χειρότερο σε σχέση με το πρώτο» σημειώνει η έκθεση και συνεχίζει «το εξάμηνο αυτό θα αντανακλά με χρονική υστέρηση όλες τις συνέπειες των προηγούμενων αρνητικών εξελίξεων, όπως οι έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων, η αβεβαιότητα, η επενδυτική άπνοια κ.λπ. Η διεθνής εμπειρία μας δείχνει ότι η επιτυχής εφαρμογή μεταρρυθμίσεων είναι πολύ πιο δύσκολη σε περιβάλλον ύφεσης. 

Δεύτερη διαφορά: το τρίτο Μνημόνιο βασίζεται σε περισσότερο ρεαλιστικούς στόχους σχετικά με την επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων (-0,25% ΑΕΠ το 2015, +0,5% ΑΕΠ το 2016, +1,75% το 2017 και +3,5% το 2018). Τα μεγέθη αυτά είναι σαφώς χαμηλότερα από τα μεγέθη που είχαν τεθεί στο παρελθόν και που υπάρχουν ακόμη στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ) 2015-18 (2,5% για φέτος, 3,5% για το 2016, 4,6% για το 2017 και 5,3% για το 2018). Σε απόλυτα μεγέθη, για το 2017 και για το 2018 αναμένονταν πρωτογενή πλεονάσματα ύψους €9,4 δισ. και €11,5 δισ. αντιστοίχως. Ήδη από τον Απρίλιο του 2014, το ΓΠΚΒ επισήμανε ότι τίθεται ένα γενικότερο ζήτημα όσον αφορά στη διατήρηση πρωτογενών πλεονασμάτων. Υποδείκνυε, επίσης, την ανάγκη αναθεώρησης προς τα κάτω των φιλόδοξων αυτών στόχων. Υπάρχουν μόνο λίγα παραδείγματα που αναπτυγμένες χώρες (π.χ. η πετρελαιοπαραγωγός Νορβηγία) ήταν σε θέση να διατηρήσουν πρωτογενή πλεονάσματα για μεγάλες χρονικές περιόδους και πάντως ο μέσος όρος αυτών των πλεονασμάτων ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν 3,1%, πολύ χαμηλότερος από εκείνα του ΜΠΔΣ 2015-18. Η μείωση του στόχου για συνεχώς αυξανόμενα πρωτογενή πλεονάσματα (ως % ΑΕΠ) τα επόμενα χρόνια, κατέστη αναπόφευκτη, καθώς η οικονομία έχει εκ νέου εισέλθει σε ύφεση. Θα επιτρέψει να εφαρμοσθεί χαλαρότερη δημοσιονομική πολιτική και έτσι να συμπιεσθεί λιγότερο η ζήτηση, να αντιμετωπισθούν κάποια κοινωνικά προβλήματα ή να αρθούν αδικίες. 

Τέλος, η ομοιότητά του με τα προηγούμενα είναι ότι το τρίτο Μνημόνιο περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις, που εκκρεμούν από το παρελθόν και δημοσιονομικά μέτρα, πολλά εκ των οποίων, είναι οριζόντια (π.χ. αύξηση του ΦΠΑ) και επιτείνουν την ύφεση. Διάφορες παρεμβάσεις σχετίζονται με αυξημένη φορολογική επιβάρυνση των πολιτών, είτε με νέους φόρους, π.χ. για τους αγρότες, τους γονείς με παιδιά σε φροντιστήρια, ιδιωτικά σχολεία κλπ. είτε με συνέχιση της εφαρμογής των ήδη γνωστών φόρων (π.χ. ΕΝΦΙΑ), που γίνονται περισσότερο επαχθείς, καθώς τα εισοδήματα πέφτουν. Σε γενικές γραμμές, τα φορολογικά μέτρα έχουν αποφασισθεί χωρίς να εκτιμάται το γεγονός αν μπορούν να εφαρμοστούν, πού μπορούν να εφαρμοστούν, τί επιπτώσεις θα έχουν αν εφαρμοστούν και, βεβαίως, τί επιπτώσεις θα έχουν εάν δεν εφαρμοστούν από όλους. Έτσι, για παράδειγμα, ένας επιχειρηματίας που πληρώνει τους φόρους και τις εισφορές του καθίσταται αυτομάτως λιγότερο ανταγωνιστικός σε σχέση με κάποιον άλλον του ίδιου κλάδου που φοροδιαφεύγει. Παράλληλα, διαπιστώνεται ότι εξαντλείται πλέον η φοροδοτική ικανότητα των συνεπών πολιτών, ενώ οι αυξήσεις των φορολογικών συντελεστών και ενδεχομένως νέοι φόροι μπορεί να ενισχύσουν τη φοροδιαφυγή».

Διαβάστε την έκθεση

Οι 49 δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν μέχρι το τέλος του 2015

Τον πίνακα με τις 49 δράσεις που υποχρεούται η κυβέρνηση να υλοποιήσει μέχρι το τέλος του 2015 περιλαμβάνει η τριμηνιαία έκθεση (Ιούνιος-Σεπτέμβριος) του Γραφείου της Βουλής για τον κρατικό προϋπολογισμό, προαναγγέλλοντας κοινοβουλευτικό αγώνα ταχύτητας για να καλυφθεί το χαμένο έδαφος.

Εκτός αυτών, οι συντάκτες της έκθεσης επισημαίνουν ότι ο εκτροχιασμός της εκτέλεσης του προϋπολογισμού για το 2015 δημιούργησε «μαύρη τρύπα» 6,4 δισ. ευρώ στην οικονομία, που θα κληθούν να την καλύψουν και πάλι οι Έλληνες φορολογούμενοι.

Συγκεκριμένα, το Νοέμβριο η κυβέρνηση οφείλει να ψηφίσει μέτρα για:

1)      Ανάθεση ενός μόνιμου εκκαθαριστή από την ΤτΕ

2)      Διενέργεια αξιολόγησης της μείωσης ποινών για οικονομικά εγκλήματα που προβλέπει ο νόμος 4312/2014 ο οποίος θα τροποποιηθεί εφόσον κριθεί αναγκαίο3)

3)      Ενίσχυση θεσμικού πλαισίου για τη διευκόλυνση τακτοποίησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων

4)       Έκδοση δευτερογενούς νομοθεσίας για το Δημοσιονομικό Συμβούλιο

5)      Η Γενική Γραμματεία Συντονισμού θα ενισχυθεί ώστε να εξασφαλιστούν ο αποτελεσματικός προγραμματισμός και συντονισμός του κυβερνητικού έργου

6)      Θέσπιση νομοθεσίας για εφαρμογή εκκρεμών συστάσεων του ΟΟΣΑ αναφορικά με τις άδειες εμπορίας καυσίμων

7)      Θέσπιση δευτερογενούς νομοθεσίας για την εφαρμογή της μεταρρύθμισης του μισθολογίου

8)      Θέσπιση μέτρων για ιεράρχηση φορολογικών ελέγχων βάσει ανάλυσης κινδύνου

9)      Θέσπιση νομοθεσίας για φορολογικές οφειλές από κοινωνική ασφάλιση

10)   Κατάθεση σχεδίου καταπολέμησης φοροδιαφυγής

11)   Μεσοπρόθεσμο σχέδιο δράσης σχετικά με τις καθυστερήσεις πληρωμών και μεταβίβαση υποχρεώσεων ΙΚΑ στον ΕΟΠΥΥ

12)   Μέτρα για ανασφάλιστα οχήματα

13)   Νομοθέτηση νέου πλαισίου αξιολόγησης των επιδόσεων του προσωπικού βάσει επίτευξης αποτελεσμάτων

14)   Πρόταση τριετούς στρατηγικού σχεδίου βελτίωσης της λειτουργίας τους συστήματος απονομής δικαιοσύνης

15)   Τροποποίηση και εφαρμογή νομικού πλαισίου για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων

Τον Δεκέμβριο:

1)      Αντιμετώπιση των εναπομεινασών ελλείψεων κεφαλαίων που εντοπίζονται μετά την αξιολόγηση και την υποβολή των σχεδίων κεφαλαιοποίησης των 4 βασικών τραπεζών

2)      Απλούστευση προ τελωνιακών διαδικασιών

3)      Διαμόρφωση συντονιστικών μηχανισμών για αντιμετώπιση οφειλετών με μεγάλα δημόσια και ιδιωτικά χρέη

4)      Διορισμός Διοικητικού Συμβουλίου και θέσπιση δευτερογενούς νομοθεσίας για αυτόνομο φορέα εσόδων ώστε να είναι λειτουργικός έως 06/2016

5)      Δεσμευτική ημερομηνία υποβολής προσφορών για ΤΡΑΙΝΟΣΕ ΚΑΙ ΕΕΣΣΤΥ(Cosco)

6)      Ενοποίηση όλων των ταμείων κοινωνικής ασφάλισης με την υποδομή και οργάνωση του ΙΚΑ

7)      Έκδοση από την ΤτΕ όλων των αναγκαίων διατάξεων για την εφαρμογή Κώδικα Δεοντολογίας για την τακτοποίηση των μην εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ)

8)      Έγκριση ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης για την καταπολέμηση αδήλωτης και ατελώς αδήλωτης εργασίας

9)      Έγκριση συστάσεων εξωτερικού συμβούλου αναφορικά με τα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα

10)    Έγκριση σχεδίου δράσης για την προώθηση των εξαγωγών

11)    Έγκριση ολοκληρωμένης στρατηγικής για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου καυσίμων και τσιγάρων βάσει αποτελεσματικής διυπουργικής συνεργασίας

12)    Έγκριση προεδρικού διατάγματος για τους ορισμούς στον τομέα της δασοκομίας

13)    Έγκριση νέου πλαισίου για τη στήριξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

14)    Επιλογή Γενικών Διευθυντών (Δημόσια Διοίκηση)

15)   Έκδοση δευτερογενούς νομοθεσίας για τον οργανικό νόμο για τον προϋπολογισμό

16)   Θέσπιση νέου συστήματος μόνιμης κινητικότητας σε ολόκληρο τον τομέα της γενικής κυβέρνησης

17)   Θέσπιση νέου σχεδίου για την αναβάθμιση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας

18)    Θέσπιση σύγχρονου πλαισίου ποιότητας για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ) και μαθητεία

19)   Θέσπιση νομοθεσίας για την εφαρμογή των συστάσεων του ΟΟΣΑ αναφορικά με τα φαρμακευτικά προϊόντα (με ισχύ από το 2016)

20)   Καθορισμός Διεξοδικής τριετούς στρατηγικής για μεταρρυθμίσεις στη Δημόσια Διοίκηση

21)   Κατάρτιση σχεδίου για εφαρμογή Συστήματος Κλειστών Ενοποιημένων Νοσηλίων (ΚΕΝ) στα νοσοκομεία

22)   Κατηγοριοποίηση από τη ΜΜΟ των εμπορικών οφειλετών προς το Δημόσιο ανάλογα με τη βιωσιμότητα

23)   Μείωση στις αμυντικές δαπάνες κατά € 100 εκατ. το 2015

24)   Μεταρρύθμιση συστήματος κοινωνικής πρόνοιας μέσω εξοικονόμησης 0,25% του ΑΕΠ το 2015

25)   Μεταρρύθμιση διαχείρισης μετρητών (δημιουργία ενιαίου λογαριασμού δημοσίου ταμείου)

26)   Μέτρο διαρθρωτικού χαρακτήρα για συμφωνία δαπανών του 2016 με το ανώτατο όριο εισπράξεων επιστροφών

27)   Μέτρα για την αύξηση του ποσοστού προμηθειών του μεριδίου των γενοσήμων

28)    Πρωτογενή Πλεονάσματα/Έλλειμμα -0,25% (2015)

29)    Πλήρης εφαρμογή του κανονιστικού πλαισίου για τις εταιρίες ύδρευσης με βάση τη μεθοδολογία της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων το 2014

30)    Στρατηγική για την ανταγωνιστικότητα της Γεωργίας

31)    Σταδιακή εφαρμογή νέου συστήματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και έκδοση υπουργικής απόφασης

32)    Συνολική επανεξέταση συστήματος κοινωνικής πρόνοιας με την υποστήριξη της Παγκόσμιας Τράπεζας με στόχο την εξοικονόμηση 50% ΑΕΠ ετησίως

33)    Υιοθέτηση αναγκαίων νομικών μέσων για τον καθορισμό εφαρμοστέου πλαισίου και κανόνων για το επάγγελμα του συνδίκου πτώχευσης

34)    Υποβολή Αναφοράς της Ομάδας Δράσης

Εκτός των παραπάνω, οι συντάκτες της έκθεσης εξηγούν ότι ο εκτροχιασμός του προυπολογισμού για το 2015, σε συνδυασμό με την ονομαστική συρρίκνωση του εισοδήματος κατά €18 δισ. έναντι του αρχικού στόχου για €191 δισ., αύξησε τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας και οδήγησε στη λήψη επιπρόσθετων μέτρων ύψους €6,4 δισ. τους επόμενους 15 μήνες για την επίτευξη των συμφωνηθέντων στόχων.

Πιο συγκεκριμένα, €4 δισ. (63%) θα προέλθουν από αυξημένα φορολογικά έσοδα, ενώ τα υπόλοιπα €2,4 δισ. (37%) από εξοικονόμηση δαπανών.