Crash test: Tσίπρας εναντίον Ερντογάν στο Google

Δεν κομίζει κανείς γλαύκαν εις... πρώτην φοράν Αριστεράν, αν υποστηρίξει ότι ενώ η Τουρκία μπορεί να παίζει στα μεγάλα σαλόνια της παγκόσμιας διπλωματίας, η αντίστοιχη ελληνική ταλαιπωρείται σε τοπικά πρωταθλήματα των Βαλκανίων. Την ίδια στιγμή που το ελληνικό επαναστατικό μόρφωμα συλλάβιζε με δυσκολία την πρώτη δημοτικού της νεώτερης ιστορίας του, στην Υψηλή Πύλη του Σουλτάνου οι Οθωμανοί βρίσκονταν στα διδακτορικά της μεγάλης τέχνης της διπλωματίας. 

Μία παράδοση η οποία εγγράφηκε στο DNA των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Και που παρά τα προβλήματα που αντιμετώπισαν και οι δύο χώρες στους δύο αιώνες που μεσολάβησαν δεν ανατράπηκε παρά ελάχιστες φορές, καθώς η απέναντι πλευρά άσκησε την διπλωματία της με αυστηρή προσήλωση στα συμφέροντα της χώρας την ίδια στιγμή που η δική μας επιδιδόταν στην πολιτική ομφαλοσκόπηση και στις... ζεϊμπεκιές.

Αν όπως είχε πει ο Μιτεράν, η εξουσία είναι η διαχείριση των συμβόλων, τότε η διπλωματία είναι το software του server για να επιτευχθεί το καλύτερο αποτέλεσμα. Και αν η διαχείριση της εικόνας ενός πρωθυπουργού είναι κρίσιμης σημασίας για τον ίδιο και την χώρα του, τότε η διπλωματία της Τουρκίας έχει επιτύχει ένα ακόμα νικηφόρο αποτέλεσμα απέναντι στην ελληνική. 

Και αυτό προκύπτει για άλλη μια φορά από κάτι που παρατηρήσαμε κάποια στιγμή έτσι χωρίς πρόγραμμα, κοιτάζοντας λίγο πιο προσεκτικά τις εικόνες που προκύπτουν στο... meeting point όλου του πλανήτη: το ψαχτήρι της Google. Γκουγκλάροντας λοιπόν τα ονόματα των δύο ηγετών Ελλάδας και Τουρκίας βρεθήκαμε σε μία ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα εικόνα, την οποία αποφασίσαμε να ψάξουμε λίγο παραπάνω.

Από την μια έχουμε τις εικόνες που προκύπτουν για τον Τούρκο πρόεδρο. Όπως είναι εύκολο να παρατηρήσει κανείς, έχουμε να κάνουμε με μία πληθώρα εικόνων που εμφανίζονται πάνω πάνω, και που όλες δείχνουν τον Ερντογάν

κάτω από μία κοινή προσέγγιση. Η αισθητική των εικόνων αλλά και η σημειολογία τους παρουσιάζουν τον Τούρκο πρόεδρο ως έναν στιβαρό ηγέτη, με έντονη φυσική παρουσία, και αυστηρό, καθεστωτικό ύφος. Από κοντά και το φόντο των φωτογραφιών που σχεδόν σε όλες εμφανίζεται είτε η τούρκικη σημαία είτε το χρώμα της, το κόκκινο, που ούτως ή άλλως είναι το χρώμα της ισχύος. 



Στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, έχουμε να κάνουμε με πλίνθους και... pixel ατάκτως ερριμμένα. Για όποιον δεν γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα (και μιλάμε για τα υπόλοιπα δισεκατομμύρια του πλανήτη πλην του... κέντρου του που είναι η Ελλάδα...) όσοι πληκτρολογήσουν το όνομα «Τσίπρας» στο ψαχτήρι του Google θα βρεθούν εμπρός σε ένα συνονθύλευμα φωτογραφιών, χωρίς ενιαία αισθητική αλλά -το κυριότερο- χωρίς την εντύπωση ότι βλέπεις κάποιον σε θέση ισχύος. Στην καλύτερη περίπτωση θα αντιληφθείς ότι πρόκειται για κάποιον εμφανίσιμο νεαρό άνδρα, ο οποίος για κάποιο λόγο τυγχάνει να είναι και ο πρωθυπουργός της Ελλάδας.



Όπως φαίνεται και από τις φωτογραφίες που βγαίνουν στον... αφρό της Google, οι εικόνες του Αλέξη Τσίπρα δεν έχουν κάποια ενιαία αισθητική, ενώ απουσιάζει σχεδόν παντελώς και η ελληνική σημαία (είναι όμως παντού παρόν το όνομα του ΣΥΡΙΖΑ). Στις περισσότερες, δε, περιπτώσεις ο φωτογραφικός φακός τον έχει συλλάβει σε στάσεις μάλλον άβολες που δεν κολακεύουν ούτε τον ίδιο ούτε και τη θέση του, πολλώ δε μάλλον τη χώρα που εκπροσωπεί.

Μάλιστα, η πιο κοινή φωτογραφία που βγαίνει πάντα στην κορυφή της αναζήτησης είναι αυτή με τον Έλληνα πρωθυπουργό συνοφρυωμένο να έχει τα χέρια σταυρωμένα εμπρός σε μία στιγμή κούρασης και εμφανούς αμηχανίας. 




Ερχόμενοι στο ερώτημα με ποιόν τρόπο προκύπτουν αυτές οι φωτογραφίες, η απάντηση έχει να κάνει σε πρώτο επίπεδο με την δημοφιλία που παρουσιάζει η κάθε φωτογραφία, έτσι ώστε να βγαίνει πρώτη στην αναζήτηση. Αν συμβαίνει αυτό (και μόνο αυτό), τότε οι προσλαμβάνουσες αντιλήψεις που έχει ο πλανήτης για τον Ερντογάν και τον Τσίπρα (και συνακόλουθα για τις χώρες τους) δεν είναι καθόλου κολακευτικές για την Ελλάδα. Ιδίως στην περίπτωση της αναζήτησης του Τσίπρα με λατινικούς χαρακτήρες, όπου η πιο δημοφιλής φωτογραφία του είναι αυτή ενός βαριά προβληματισμένου ανθρώπου σε εξαιρετικά δυσχερή κατάσταση.

Από την άλλη όμως (αν μείνουμε σ' αυτή την εξήγηση) και ψάχνοντας λίγο παραπάνω την όλη ιστορία, ούτε ο Ερντογάν έχει την καλύτερη φήμη εκτός συνόρων, με όλα τα Διεθνή Μέσα, ακόμα και τα πιο φίλα κείμενα προς την Τουρκία να τον κατηγορούν για δεκάδες πολιτικές και πολιτειακές παρατυπίες, για φυλακίσεις αντιφρονούντων, ακόμα και για οικονομικά σκάνδαλα του ιδίου και της οικογένειάς του.

Παρ' όλα αυτά όμως, οι φωτογραφίες αυτού του «κακού» Ερντογάν βρίσκονται πολύ χαμηλότερα από την πρώτη σελίδα, στην οποία σε κάθε περίπτωση εξακολουθεί να κυριαρχεί ο «ηγεμόνας» και όχι ο πολιτικός με τα πολλά προβλήματα σε κάθε πλευρά των συνόρων της χώρας του.

Λίγο ψάξιμο ακόμα φέρνει στο φως μια δυνατότητα που μπορεί να παρέχει η Google σε όλη αυτή την διαδικασία. Τη... διπλωματική -ας την ονομάσουμε- διαχείριση της εικόνας ενός πολιτικού προσώπου μέσα και από αυτή την πάρα πολύ απλή και καθημερινή υπόθεση όπως είναι η αναζήτηση της φωτογραφίας ενός ηγέτη για ελεύθερη χρήση στο Διαδίκτυο.

Είναι προφανές ότι κάποια ειδική υπηρεσία του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών χρησιμοποιεί τον κατάλληλο αλγόριθμο στην αναζήτηση του λήμματος Ερντογάν, έτσι ώστε να μπορεί να βγάζει προς τα έξω την εικόνα που εκείνος επιθυμεί, και όχι μια οποιαδήποτε τυχαία και σε κάποια ανεπιθύμητη σειρά.

Η ίδια κατάσταση επικρατεί και σε άλλους μεγάλους ηγέτες του πλανήτη, όπως ο Ομπάμα ή ο Πούτιν. Ο μεν πρώτος αφήνει να φαίνεται περισσότερο η χαλαρή πλευρά του, με αρκετές φωτογραφίες να τον δείχνουν να χαμογελά (κάτι που δεν συμβαίνει με τον Ερντογάν), όμως η γενικότερη αισθητική κατεύθυνση και η σημειολογική παρουσία του σε κάθε κάδρο δείχνουν ανάγλυφα και στην περίπτωσή του ότι έχουμε να κάνουμε με μία ηγετική φιγούρα, με έντονο το στοιχείο του κινηματογραφικού σταρ. 



Εξίσου ισχυρή είναι και η παρουσία του Πούτιν, με μία πιο «βαριά» κατανομή των εκφράσεων και των κάδρων, περνώντας προς τα έξω την εικόνα ενός όχι μόνο ισχυρού αλλά και ενός αινιγματικού ως προς τις προθέσεις του άνδρα. Και στις δύο περιπτώσεις, όπως και σε όλους σχεδόν τους ηγέτες του κόσμου, η παρουσία της σημαίας ή των χρωμάτων της εκάστοτε χώρας είναι πολύ ισχυρό στοιχείο των κάδρων, κάτι που δεν γίνεται στην περίπτωση του Έλληνα πρωθυπουργού.



Όπως και να έχει, ακόμα και σ' αυτή την ήσσονος σημασίας μικρή «έρευνα» γίνεται προφανές το έλλειμμα μιας συλλογικής και ξεκάθαρης θέσης για το ποια θέλουμε να είναι η εικόνα του πρωθυπουργού της Ελλάδας προς τα έξω. Υπερβολές ίσως πουν κάποιοι, όμως μην ξεχνούν ότι η διπλωματία στις ημέρες του Ίντερνετ και της εικόνας είναι πρώτα και κύρια θέμα μάρκετινγκ και διαχείρισης των συμβόλων. 

Και για άλλη μία φορά -πρώτη φορά αριστερά- φαίνεται να μην έχουμε κάποια ξεκάθαρη αντίληψη για το τι είμαστε και το τι επιδιώκουμε στους νέους καιρούς. Η κατάσταση με τις φωτογραφίες της Google και τον άχρωμο και άγευστο Τσίπρα ίσως είναι μία μικρή λεπτομέρεια. Όμως ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Πολύ περισσότερο όταν αυτός ο διάβολος δεν χάνει την ευκαιρία -μεταξύ πολλών άλλων- να ονομάζει το Καστελόριζο «Νησί της Μεσογείου».

Όμως ακόμα και στην μεγάλη εικόνα, την σαφώς μεγαλύτερη από αυτά τα ελάχιστα pixels της Google, η Ελλάδα πορεύεται με τον ίδιο τρόπο που εμφανίζεται ο πρωθυπουργός της στην πρώτη-πρώτη εικόνα που βλέπει όλος ο πλανήτης: σκυμμένη και σκυθρωπή.

Και αυτό δεν χρειάζεται κανένα ψαχτήρι για να το ανακαλύψουμε. Εκτός ίσως από το ιστορικό και συλλογικό μας ψαχτήρι που μάλλον δεν ξέρουμε πλέον ποια πλήκτρα να πατήσουμε και τι να αναζητήσουμε για τις ημέρες που έρχονται.