«Εξαιρετική ευκαιρία» για λύση του Σκοπιανού θεωρούν το 2018 οι ΗΠΑ

«Αθήνα και Σκόπια έχουν μια εξαιρετική ευκαιρία να επιλύσουν το ζήτημα της ονομασίας το 2018» τονίζει ο βοηθός αναπληρωτής υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χόιτ Γι, καλώντας Ελλάδα και ΠΓΔΜ να διαπραγματευτούν «με καλή πίστη» και με τη διαμεσολάβηση του Ειδικού Απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών, Μάθιου Νίμιτς.

Με μακρά θητεία στα Βαλκάνια (σ.σ. ο Χόιτ Γι υπήρξε και γενικός πρόξενος των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη), ο Αμερικανός αξιωματούχος θεωρεί πως οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών θα είναι δύσκολες και θα χρειαστεί να γίνουν συμβιβασμοί, αλλά, όπως σημειώνει σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, οι αρχικές διαβουλεύσεις υπό τον Μάθιου Νίμιτς υπήρξαν εποικοδομητικές.

Σε ό,τι αφορά τη Σερβία, επαναλαμβάνει ότι οι ΗΠΑ στηρίζουν τις προσπάθειες του Βελιγραδίου για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά θα πρέπει και αυτό με τη σειρά του να καταστήσει σαφές προς τα κράτη-μέλη της «ευρωπαϊκής οικογένειας» ότι είναι 100% προσηλωμένο σε αυτό τον σκοπό, ενώ για το Κόσοβο, που ετοιμάζεται τον Φεβρουάριο να γιορτάσει τη δέκατη επέτειο της ανεξαρτησίας του, σημειώνει πως έχει σημειώσει μεν εντυπωσιακή πρόοδο, αλλά έχει πολλή δουλειά ακόμη μπροστά του. Για τη δε Βοσνία-Ερζεγοβίνη επισημαίνει πως η Δύση θα πρέπει να καταβάλει κάθε προσπάθεια προκειμένου να βοηθήσει τη βαλκανική αυτή χώρα να επιλύσει βασικά πολιτικά και οικονομικά προβλήματα και να βρει συμβιβασμούς σε πιεστικά ζητήματα, όπως η εκλογική μεταρρύθμιση.

Αναφορικά, τέλος, με τα ενεργειακά θέματα, ο Χόιτ Γι υπογραμμίζει -μεταξύ άλλων- τη σημασία του σχεδιαζόμενου τερματικού σταθμού LNG στην Αλεξανδρούπολη σε ό,τι αφορά τις προσπάθειες της ΕΕ για διαφοροποίηση του ενεργειακού μείγματος, με στόχο τη στήριξη της ενεργειακής της ασφάλειας.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του βοηθού αναπληρωτή υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Χόιτ Γι στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και τη Σοφία Παπαδοπούλου:

Ερ.: Θεωρείστε "πυροσβέστης" σε ό,τι αφορά τα Βαλκάνια. Κάθε φορά που ανακύπτει μια πολιτική κρίση στην περιοχή, ο ρόλος σας θεωρείται, από πολλές πλευρές, ζωτικής σημασίας για την επίλυσή της. Πόσο δύσκολος είναι αυτός ο ρόλος δεδομένου ότι οι ακολουθούμενες πολιτικές στην περιοχή είναι πολύ διαφορετικές σε σχέση με την αμερικανική;

Απ.: Οι Ηνωμένες Πολιτείες εργάζονται από κοινού με τους εταίρους τους στα Δυτικά Βαλκάνια στη βάση μακρόχρονων κοινών συμφερόντων. Τον περασμένο Αύγουστο, στην Ποντγκόριτσα, ο Αντιπρόεδρος Πενς επαναβεβαίωσε την προσήλωση των ΗΠΑ «σε μια Ευρώπη ενιαία, ελεύθερη και σε ειρήνη». Ο Αντιπρόεδρος ξεκαθάρισε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής θα συνεχίσουν να στηρίζουν κάθε μία από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων καθώς επιδιώκουμε από κοινού αυτό το μέλλον. Αυτός έχει υπάρξει ο θεμελιώδης στόχος μας σε μια σειρά από διοικήσεις, καθώς και για μένα και τους συναδέλφους μου. Κι ενώ ενδεχομένως υπάρχουν ορισμένες διαφορές μεταξύ των πολιτικών στην περιοχή και της πολιτικής των ΗΠΑ, υπάρχουν πολλά περισσότερα που ενώνουν τους λαούς της περιοχής και τον αμερικανικό απ' ό,τι μας χωρίζουν, συμπεριλαμβανομένων και των κοινών αξιών της ελευθερίας, της ισονομίας και της δημοκρατίας.

Ερ.: Σε ό,τι αφορά την ΠΓΔΜ, θεωρείτε ότι η εκλογή Ζάεφ βοήθησε στην πολιτική σταθερότητα της χώρας; Θα μπορούσε να αλλάξει την πορεία των πραγμάτων στο άμεσο μέλλον;

Απ.: Μας ενθαρρύνει ο θετικός τόνος από την κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη βελτίωση των σχέσεων με τους γείτονες. Η κυβέρνηση Ζάεφ έχει δείξει σαφή προσήλωση στην έννομη τάξη και τη διαφάνεια, και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι προσηλωμένες στη στήριξη των φιλόδοξων μεταρρυθμιστικών προσπαθειών της κυβέρνησης. Και οι δύο γύροι των δημοτικών εκλογών που διεξήχθησαν πρόσφατα ήταν πολύ ανταγωνιστικοί και πραγματοποιήθηκαν σ' ένα περιβάλλον σεβασμού των θεμελιωδών ελευθεριών. Η φωνή του λαού της χώρας ήταν δυνατή και καθαρή, επαναβεβαιώνοντας τη δημόσια στήριξη στις αλλαγές που αντιπροσωπεύει η κυβέρνηση Ζάεφ. Με την ισχυρή εμφάνιση του κόμματός του στις δημοτικές εκλογές, ο Πρωθυπουργός Ζάεφ έχει μια καθαρή εντολή να συνεχίσει την προώθηση βασικών μεταρρυθμίσεων.

Ερ.: Υπήρξαν δημοσιεύματα στον Τύπο που σας θέλουν να ηγείστε σύντομα της αμερικανικής διπλωματικής αποστολής στα Σκόπια. Υπάρχουν τέτοια σχέδια;

Απ.: Όχι. Ο Λευκός Οίκος είναι η μόνη Αρχή επί αυτών των θεμάτων και δεν έχει κάνει καμιά τέτοια ανακοίνωση.

Ερ.: Υπάρχει μια κοινή αίσθηση ότι οι συνθήκες για έναν εις βάθος διάλογο μεταξύ Αθηνών και Σκοπίων σε ό,τι αφορά το θέμα της ονομασίας είναι πολύ καλύτερες σήμερα. Ποια είναι η άποψή σας;

Απ.: Πιστεύω ότι η Αθήνα και τα Σκόπια έχουν μια εξαιρετική ευκαιρία να επιλύσουν το ζήτημα της ονομασίας το 2018. Η ηγεσία και η καλή θέληση που επέδειξαν και οι δύο κυβερνήσεις σ' αυτό το ζήτημα είναι ενθαρρυντικές. Οι διαπραγματεύσεις θα είναι δύσκολες και οι δύο πλευρές θα πρέπει να κάνουν συμβιβασμούς, αλλά οι αρχικές διαβουλεύσεις, υπό τη διαμεσολάβηση του Ειδικού Απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών Μάθιου Νίμιτς, φαίνεται πως υπήρξαν εποικοδομητικές. Εξακολουθούμε να στηρίζουμε τη διαδικασία υπό τα Ηνωμένα Έθνη και παροτρύνουμε τις δύο χώρες να διαπραγματευτούν με καλή πίστη, με τη διαμεσολάβηση του Ειδικού Απεσταλμένου του ΟΗΕ κ. Νίμιτς.

Ερ.: Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής σας στη Σερβία είπατε ότι το Βελιγράδι δεν μπορεί να κάθεται σε δυο «καρέκλες». Τι είδους μήνυμα θέλατε να στείλετε στις σερβικές Αρχές;

Απ.: Στηρίζουμε τις προσπάθειες της Σερβίας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συμβουλή μας στη Σερβία (και σε άλλες χώρες που επιδιώκουν την ένταξη στην ΕΕ) είναι να καταστήσουν σαφές στα κράτη-μέλη της ΕΕ ότι είναι 100% προσηλωμένες στην ένταξη και όχι διχασμένες από τυχόν διλήμματα ή ανταγωνιστικά συμφέροντα. Δεν ζητάμε από τη Σερβία να επιδεινώσει τις σχέσεις της με τη Ρωσία ή κάποια άλλη χώρα. Ωστόσο, η Ρωσία επιδιώκει ένα όραμα για τα Βαλκάνια που είναι σαφώς διαφορετικό απ' αυτό της Ευρώπης (και το δικό μας). Η Σερβία θα πρέπει να επιδείξει και με έργα και με λόγια ότι στηρίζει το όραμα της ΕΕ και όχι της Ρωσίας. Ορισμένες ενέργειες στις οποίες προέβη η Σερβία, στηρίζοντας τις αποσταθεροποιητικές, επιθετικές θέσεις της Ρωσίας (συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης ψήφου κατά του ψηφίσματος των Ηνωμένων Εθνών για τη ρωσική κατοχή και την προσπάθεια προσάρτησης της Κριμαίας) δεν συνάδουν με την πολιτική της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι δεν συμβαδίζουν με τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες της ίδιας της Σερβίας. Οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι εταίροι τους στηρίζουν τη Σερβία όχι μόνο με λόγια, αλλά με βοήθεια, με το εμπόριο και τις επενδύσεις, που τη βοηθούν να πετύχει τον καθορισμένο στόχο της ένταξης στην ΕΕ. Αυτή η θέση δεν είναι καινούργια, ούτε και κάποιο απομεινάρι της παλαιάς αμερικανικής διοίκησης· είναι η παρούσα αμερικανική πολιτική. Και είναι το ίδιο μήνυμα που άκουσε και πάλι η Σερβία από τον Λευκό Οίκο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψης του Αντιπροέδρου και υπουργού Εξωτερικών (της σερβικής κυβέρνησης) κ. Ντάτσιτς.

Ερ.: Το Κόσοβο θα γιορτάσει, τον Φεβρουάριο του 2018, τη 10η επέτειο από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του. Ωστόσο, δεν αναγνωρίζεται ακόμη από έναν αριθμό χωρών και οι πολίτες του είναι μεταξύ των φτωχότερων στην Ευρώπη. Για πόσο καιρό μπορεί να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση;

Απ.: Το Κόσοβο έχει σημειώσει εντυπωσιακή πρόοδο από την ανεξαρτησία του σε ό,τι αφορά την οικοδόμηση δημοκρατικών, πολυεθνοτικών θεσμών. Είναι ξεκάθαρο ότι η χώρα έχει πολλή δουλειά ακόμη μπροστά της. Για μια τόσο νεαρή δημοκρατία, αυτό, φυσιολογικά, θα χρειαστεί μακρόχρονη και σκληρή δουλειά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίσουν να βοηθούν το Κόσοβο στην ενίσχυση της έννομης τάξης, την επέκταση της οικονομίας του και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Η κυβέρνηση του Κοσόβου θα πρέπει να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις σε αυτούς τους τομείς προκειμένου να ενισχύσει τους δημοκρατικούς θεσμούς και την οικονομική ανάπτυξη. Το Κόσοβο θα πρέπει επίσης να ανανεώσει τις προσπάθειες για εξομάλυνση των σχέσεων με τη Σερβία προκειμένου να σημειώσει πρόοδο στην ευρωατλαντική ενσωμάτωση και τελικώς να καταλάβει τη θέση που δικαιούται στη διεθνή σκηνή.

Ερ.: Είκοσι και πλέον χρόνια μετά τη Συμφωνία του Ντέιτον, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη μοιάζει να μην μπορεί να λύσει προβλήματα του παρελθόντος και ο εθνοτικός διχασμός παραμένει εμφανής στη χώρα. Υπάρχει κάτι περισσότερο που θα μπορούσε να κάνει η Δύση προκειμένου να βρει η χώρα αυτή τον βηματισμό της;

Απ.: Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να εργάζονται πλάι πλάι με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη στην προσπάθειά της για την οικοδόμηση ενός πιο ευήμερου και σταθερού μέλλοντος. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων είκοσι ετών, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο, αλλά, δυστυχώς, υστερεί σε σχέση με τους γείτονές της σε ό,τι αφορά την οικονομική ανάπτυξη, την έννομη τάξη και την ευρωατλαντική ενσωμάτωση. Το status quo συχνά ωφελεί διεφθαρμένους πολιτικούς. Αυτοί οι ίδιοι πολιτικοί χρησιμοποιούν διχαστική ρητορική για να υποδαυλίσουν εθνοτικές εντάσεις και να αποπροσανατολίσουν το κοινό, αντί να κάνουν τη σκληρή δουλειά της διακυβέρνησης (της χώρας). Η Δύση θα πρέπει να καταβάλει κάθε προσπάθεια προκειμένου να βοηθήσει τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη να επιλύσει τα βασικά πολιτικά και οικονομικά προβλήματα και να βρει συμβιβασμούς σε πιεστικά ζητήματα, όπως η εκλογική μεταρρύθμιση. Ομοίως, θα πρέπει να θέσουμε προ των ευθυνών τους τους διεφθαρμένους πολιτικούς, αντιμετωπίζοντας τα πελατειακά δίκτυα που τους κρατούν στην εξουσία και ενισχύοντας την έννομη τάξη.

Ερ.: Σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά ζητήματα, είναι υψηλής σημασίας για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή ο σχεδιαζόμενος σταθμός υγροποιημένου αερίου στην Αλεξανδρούπολη; Και ποια είναι η άποψή σας για τον Turkish Stream;

Απ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πιστεύουν ότι ο IGB και ο σχεδιαζόμενος τερματικός σταθμός LNG στην Αλεξανδρούπολη είναι κρίσιμης σημασίας σε ό,τι αφορά τις προσπάθειες της ΕΕ για διαφοροποίηση του ενεργειακού μείγματος με στόχο τη στήριξη της ενεργειακής της ασφάλειας. Έντεκα ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων πολλών στα Βαλκάνια, εξαρτώνται από έναν και μόνο προμηθευτή -τη Ρωσία- για τουλάχιστον το 75% των ετήσιων εισαγωγών τους σε αέριο. Πολλές απ' αυτές τις χώρες αναγνωρίζουν ότι η εξάρτησή τους αποτελεί εθνική απειλή ασφαλείας και εργάζονται για τη διαφοροποίηση των ειδών των καυσίμων, των πηγών προμηθειών και των διαδρομών διανομής.

Πέραν του υφιστάμενου τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στη Ρεβυθούσα, ο σχεδιαζόμενος τερματικός αγωγός LNG στην Αλεξανδρούπολη, θα πρόσφερε στην Ελλάδα πρόσθετη υποδομή εισαγωγής LNG και θα διευκόλυνε περαιτέρω τις εισαγωγές αερίου στη Νότια και Κεντρική Ευρώπη από οπουδήποτε στον κόσμο. Οι διασυνδετήριοι αγωγοί-κλειδιά, όπως ο Διασυνδετήριος Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB) και ο Διασυνδετήριος Βουλγαρίας-Σερβίας (IBS), θα επέτρεπαν στο αέριο που εισάγεται μέσω της Ρεβυθούσας ή της Αλεξανδρούπολης να φτάσει στις αγορές της Νότιας και Κεντρικής Ευρώπης, προσφέροντας ταυτόχρονα ασφάλεια (τροφοδοσίας) μέσω της διαφοροποίησης των (ενεργειακών) πηγών και οικονομική ευκαιρία για προμηθευτές και καταναλωτές.

Οι ΗΠΑ συμμερίζονται τις ανησυχίες της Ευρώπης ότι ένας δεύτερος "TurkStream" και ένας "Nord Stream 2" θα μείωνε την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και θα εμπέδωνε την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο για τις προσεχείς δεκαετίες. Ένας "Turkstream" πολλαπλών συνδέσεων (multi-line), σε συνδυασμό με τον "Nord Stream 2", θα έδινε στη "Gazprom" την τεχνική δυνατότητα να τερματίσει (ή να ελαχιστοποιήσει) τη διαμετακόμιση αερίου μέσω της Ουκρανίας μέχρι το 2019, οπότε λήγει η υφιστάμενη συμφωνία διαμετακόμΙσης αερίου με την Ουκρανία. Αυτό θα ζημίωνε την Ουκρανία, στερώντας της έσοδα ύψους άνω των 2 δισ. ευρώ από τη διαμετακόμιση και έναν σημαντικό σύνδεσμο με τη Δύση. Αυτό θα το έκανε δε χωρίς να προσθέσει επιπλέον νέες πηγές αερίου, ενώ θα απειλούσε τη βιωσιμότητα των εναλλακτικών οδεύσεων προμήθειας (αερίου).