26 Ιουλίου 1963: Το πολύνεκρο ναυάγιο στη λίμνη Αμβρακία

Μία από τις πολλές λίμνες που υπάρχουν στην Αιτωλοακαρνανία είναι η Αμβρακία. Στην αρχαιότητα, ήταν γνωστή ως Λιμναία. Βρίσκεται Βορειοδυτικά της πόλης του Αγρινίου, στο βύθισμα μεταξύ των Ακαρνανικών Ορέων και του όρους Θύαμος. Έχει έκταση 14,47 τ.χλμ. και το μέγιστο βάθος της φτάνει τα 40 μέτρα. Παρουσιάζει διακυμάνσεις στη στάθμη της που οφείλονται στον καρστικό χαρακτήρα της, στην εξάτμιση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και στην υπεράντληση υδάτων για άρδευση.
 
Σίγουρα πολλές και πολλοί από τους αναγνώστες μας έχουν περάσει από τη λίμνη, καθώς πάνω απ' αυτή περνά η "εθνική οδός" (σκόπιμα σε εισαγωγικά) Αντιρρίου - Ιωαννίνων, λίγο πριν "περάσει" μέσα από την Αμφιλοχία.

Στενά συνδεδεμένος με την Αμβρακία, είναι ο οικισμός Στάνος, που είναι χτισμένος στις όχθες της. Φυσικό είναι, τα κτήματα των κατοίκων του χωριού να αρδεύονται από τα νερά της λίμνης. Ωστόσο, το γεγονός ότι τα 3/4 των κτημάτων βρίσκονταν στην απέναντι όχθη της Αμβρακίας, υποχρέωνε τους κατοίκους του Στάνου να μεταβαίνουν σ' αυτά με βάρκες αμφίβολης ασφάλειας. Στην απέναντι πλευρά της λίμνης (στη δεξιά πλευρά της εθνικής οδού), βρίσκεται το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, γεγονός που όπως θα δούμε, ήταν καθοριστικό για το πολύνεκρο ναυάγιο για το οποίο θα γράψουμε σήμερα.

Οι κάτοικοι του Στάνου, ήδη από το 1938, είχαν θέσει στους αρμόδιους αιτήματα για αποξήρανση της λίμνης προκειμένου να μεταβαίνουν με ασφάλεια στα χωράφια τους. Δεν εισακούστηκαν όμως. Το ίδιο έγινε και μετά τον πόλεμο, όπου επικρατούσε στους κυβερνώντες η λογική "τώρα φτιάχνουμε (τεχνητές) λίμνες, δεν αποξηραίνουμε τις υπάρχουσες…".
Από τις 3 π.μ. της 26ης Ιουλίου 1963, οι κάτοικοι του Στάνου ξεκίνησαν να μεταβαίνουν με βάρκες στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής για να προσκυνήσουν και να παρακολουθήσουν τη Θεία Λειτουργία. Στις 4.20 π.μ. ξεκίνησε το μοιραίο δρομολόγιο της βενζινοκίνητης βάρκας των αδελφών Χρήστου και Μάρκου Παληούρα, 25 και 22 ετών αντίστοιχα. Ήταν το τρίτο που εκτελούσαν εκείνο το μοιραίο βράδυ. Στη βάρκα, υπήρχαν 39 επιβάτες, πολλοί από τους οποίους ήταν συγγενείς των ιδιοκτητών της. Πιθανότατα, υπήρχε υπερφόρτωση, καθώς δεν μπορούσε να μεταφέρει περισσότερα από 20 άτομα…

Όταν η βάρκα έφτασε στο μισό της διαδρομής και απείχε περίπου 500 μέτρα από την ακτή, φαίνεται ότι μπήκαν νερά και όσοι βρίσκονταν στην αριστερή πλευρά πανικοβλήθηκαν και μετακινήθηκαν προς τη δεξιά. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την ανατροπή της λέμβου. 39 άτομα βρέθηκαν ξαφνικά μέσα στο σκοτάδι, στα νερά της λίμνης, μην γνωρίζοντας κολύμπι. Κραυγές απόγνωσης και εκκλήσεις για βοήθεια ακούγονταν… Τη μοιραία βάρκα ακολουθούσε άλλη, ο ιδιοκτήτης της οποίας επέστρεψε όσο πιο γρήγορα μπορούσε στην ακτή για να αποβιβάσει όσους βρίσκονταν στη δική του λέμβο και πήγε ξανά στον τόπο της τραγωδίας. Κατάφερε να σώσει 13 άτομα. Δυστυχώς, 26 άτομα, παιδιά και νέοι άνθρωποι, ηλικίας από 8-42 ετών, έχασαν τη ζωή τους, καθώς βρέθηκαν στον βυθό της Αμβρακίας (σ' εκείνο το σημείο, το βάθος των νερών είναι περίπου 8 μέτρα). Βλέπετε, το γλυκό νερό της λίμνης τράβηξε προς τα κάτω τα άτυχα θύματα…

Οι σκηνές που ακολούθησαν, με την επιστροφή της βάρκας με τους διασωθέντες στον Στάνο ήταν τραγικές. Χαρακτηριστικότερο, ίσως, όλων, είναι το γεγονός ότι τέσσερις γυναίκες έπαθαν καρδιακή προσβολή, χωρίς ευτυχώς περαιτέρω συνέπειες. Οι 250 προσκυνητές που είχαν ήδη περάσει στην απέναντι όχθη και παρακολουθούσαν τη Θεία λειτουργία στην Αγία Παρασκευή, έμαθαν συγκλονισμένοι τα τραγικά νέα και, ξημερώματα, επέστρεψαν στο χωριό. Άλλωστε, σ' έναν οικισμό όπως ο Στάνος (στην απογραφή του 1961 είχε 1.690 κατοίκους), όλοι λίγο πολύ, είναι μεταξύ τους συγγενείς και φίλοι. Άλλη τραγική και μάλλον πρωτόγνωρη εικόνα, ήταν η παρουσία μαυροφορεμένων γυναικών κατά μήκος της Εθνικής Οδού, από το Αγρίνιο ως την Αμφιλοχία, που ζητούσαν από διερχόμενα αυτοκίνητα να τους μεταφέρουν στον Στάνο, καθώς ανάμεσα στα θύματα βρίσκονταν δικοί τους άνθρωποι.

Με το πρώτο φως της ημέρας, άρχισε μια άλλη μακάβρια διαδικασία. Η ανάσυρση των σορών των θυμάτων από τα βάθη της λίμνης. Τελικά, αυτή έγινε με άγκιστρα… Μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε στο 1963, όχι στο 2016… Η (τότε) Χωροφυλακή, μετά την ανάκριση, παρέπεμψε στον Εισαγγελέα τους αδελφούς Παληούρα, με την κατηγορία της ανθρωποκτονίας εξ αμελείας.
Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι οι κάτοικοι του Στάνου, περιέβαλαν με συμπάθεια τους δύο νεαρούς λεμβούχους, καθώς δεν τους θεωρούσαν υπεύθυνους της τραγωδίας. Οι κηδείες των θυμάτων έγιναν σε κλίμα ανείπωτης θλίψης και σπαραγμού. Στον Στάνο έφτασαν 2 γιατροί για να προσφέρουν βοήθεια σε όσους τη χρειάζονταν.

Από το ναυάγιο, ξεκληρίστηκαν ακόμα και ολόκληρες οικογένειες…

Σήμερα, υπάρχει δρόμος που συνδέει τον Στάνο με την Αγία Παρασκευή και ένα μνημείο που φτιάχτηκε εκεί, θυμίζει το τραγικό ναυάγιο του 1963 και τους νέους ανθρώπους που χάθηκαν για πάντα στον βυθό της Αμβρακίας.

Πρόκειται, πιθανότατα, για το πλέον πολύνεκρο ναυάγιο σε ελληνική λίμνη, τα τελευταία 100 και πλέον χρόνια…