Σιμωνιακά: Ένα μεγάλο εκκλησιαστικό σκάνδαλο (1875)

Ένα μεγάλο εκκλησιαστικό σκάνδαλο που συγκλόνισε την κοινή γνώμη στη χώρα μας, στα τέλη του 1875 και τις αρχές του 1876, ήταν "Τα Σιμωνιακά".

Αποκαλύφθηκε ότι δύο υπουργοί της κυβέρνησης Βούλγαρη που είχε παραιτηθεί τον Απρίλιο του 1875, είχαν δωροδοκηθεί για να επηρεάσουν την Ιερά Σύνοδο στην εκλογή τριών επισκόπων.



Πώς προέκυψε η λέξη "Σιμωνιακά", με την οποία έμεινε αυτό το σκάνδαλο στην ιστορία; Σιμωνία είναι η κατόπιν παροχής χρηματικού ανταλλάγματος άσκηση της εκκλησιαστικής εξουσίας από κληρικό.

Η λέξη "σιμωνία", προέρχεται από τον Σίμωνα τον Μάγο ο οποίος επιδίωξε να εξαγοράσει τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, προσφέροντας χρήματα στον απόστολο Πέτρο, ο οποίος αποδοκίμασε τη συμπεριφορά του.

Ο Δ. Βούλγαρης – Η δωροδοκία των υπουργών

Ο Δημήτρης Βούλγαρης (1801 – 1877), γεννημένος στη Ύδρα, κυριάρχησε στην πολιτική ζωή της χώρας μας από το 1855 ως το 1875. Σχημάτισε οχτώ φορές κυβέρνηση, σε μια περίοδο που χαρακτηρίστηκε από απολυταρχικές μεθόδους, δολοπλοκίες, εκδιώξεις πολιτικών φίλων και συμμάχων, οικονομικά και πολιτικά σκάνδαλα.

Εκπροσωπεί περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο τα πολιτικά ήθη που κυριάρχησαν στην Ελλάδα ως την εποχή του Χαρίλαου Τρικούπη.



Δημήτρης Βούλγαρης

Ο Βούλγαρης, φορούσε την παραδοσιακή στολή της Ύδρας, τον γνωστό τζουμπέ και έμεινε στην ιστορία με αυτό το παρατσούκλι (τζουμπές)! Σκαιός, πεισματάρης, απολυταρχικός και δικτατορικός, εμπνευστής και εκτελεστής παρασκηνιακών συναλλαγών και του φαυλοκρατικού παραμερισμού των εμποδίων για την κομματική επικράτηση.

Χαρακτηριστική είναι η φράση που συνήθιζε να λέει:

"Έτσι, θέλω, έτσι κάνω"…

Η τελευταία κυβέρνηση Βούλγαρη, σχηματίστηκε στις 9 Φεβρουαρίου 1874. Στις 27 Απριλίου 1875, μέσα σε μια δίνη σκανδάλων, τερμάτισε τον βίο της.

Ο Δ. Βούλγαρης το 1875, επιχείρησε να εξασφαλίσει απαρτία στη Βουλή με πλαστογραφία και απάτη.

Το σκάνδαλο αυτό, γνωστό ως "στηλιτικά", είχε σαν αποτέλεσμα να παραπεμφθεί σε δίκη ολόκληρη η κυβέρνηση Βούλγαρη. Ο ίδιος δεν καταδικάστηκε, ωστόσο αποσύρθηκε από την πολιτική και δύο χρόνια αργότερα (1877) πέθανε.



Αβέρκιος Λαμπίρης

Δεν ήταν όμως το μοναδικό σκάνδαλο της τελευταίας κυβέρνησης Δ. Βούλγαρη αυτό. Εκείνη την εποχή είχαν μείνει κενές οι θέσεις των μητροπολιτών Μεσσηνίας, Κεφαλληνίας και Πατρών και Ηλείας. Ο τότε Υπουργός Εκκλησιαστικών Ιωάννης Βαλασσόπουλος, μαζί με τον Υπουργό Δικαιοσύνης και γαμπρό του Βούλγαρη Βασίλειο Νικολόπουλο, δωροδοκήθηκαν από υποψήφιους μητροπολίτες για να πιέσουν την Ιερά Σύνοδο να τους εκλέξει στις χηρεύουσες Μητροπόλεις. Δεν εισέπραξαν μόνο μεγάλα χρηματικά ποσά, αλλά και άλλα δώρα, όπως μετοχές και κοσμήματα.

Το σκάνδαλο αποκαλύφθηκε γρήγορα και η κυβέρνηση Τρικούπη που διαδέχθηκε την κυβέρνηση Βούλγαρη, έδωσε εντολή να διεξαχθούν ανακρίσεις για να ξεκαθαρίσει η υπόθεση.

Προκλήθηκε σάλος στην κοινή γνώμη, η Εκκλησία και ο Αρχιεπίσκοπος λοιδορήθηκαν και τελικά η Βουλή παρέπεμψε στο ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο τους Βαλασσόπουλο και Νικολόπουλο, τους τρεις Μητροπολίτες, αλλά και τους ιδιώτες Δ. Χαριτάκη, Ν. Πετρή και τον ειρηνοδίκη Π. Οικονομόπουλο, που είχαν μεσολαβήσει για να δοθούν τα χρήματα.




Η δίκη των Υπουργών και των Μητροπολιτών

Στο μεταξύ, πρωθυπουργός είχε αναλάβει ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος. Η δίκη των υπευθύνων για το σκάνδαλο ξεκίνησε στις 26 Ιανουαρίου 1876 και ολοκληρώθηκε στις 31 Μαρτίου του ίδιου έτους.

Πρόεδρος του δικαστηρίου ήταν ο Δ. Βάλβης, ως πρόεδρος του Άρειου Πάγου, ενώ κατήγοροι βουλευτές ορίστηκαν οι Κωνσταντίνος Λοβάρδος και Τιμολέων Φιλήμων.



Δημήτριος Βάλβης

Συνολικά 109 μάρτυρες κατέθεσαν στη δίκη που διεξαγόταν στην, κατάμεστη καθημερινά από κόσμο, αίθουσα της Παλιάς Βουλής. Οι Νικολόπουλος και Βαλασσόπουλος αλληλοκατηγορούνταν. Τελικά, έφτασαν στο σημείο να… παίξουν ξύλο μέσα στο δικαστήριο.

Τόσο από τις αρχικές ανακρίσεις, όσο και από την ακροαματική διαδικασία, προέκυψαν απίστευτες λεπτομέρειες.

Εκτός από τους κατηγορούμενους μητροπολίτες και άλλοι (!) είχαν δωροδοκήσει τους υπουργούς, με λιγότερα όμως χρήματα. Έτσι οι κατηγορούμενοι μητροπολίτες Μεσσηνίας Αργυριάδης, Πατρών Λαμπίρης και Κεφαλληνίας Κομποθέκρας πλειοδότησαν!

Ο επίσκοπος Αργολίδας Τερζόπουλος, έδωσε στον Βαλασσόπουλο 42.000 δραχμές (ασύλληπτο για την εποχή εκείνο ποσό), για να διατηρήσει την έδρα του.



Ο επίσκοπος Κομποθέκρας, έδωσε στον Βαλασσόπουλο 10.000 δραχμές για να πάρει την έδρα και άλλες 8.000 δραχμές για να υπογράψει το διάταγμα!

Άλλος επίσκοπος κατήγγειλε ότι έδωσε ένα ζευγάρι ενώτια (σκουλαρίκια) και μια χρυσή καρφίτσα!

Ο διευθυντής της Ιερατικής Σχολής Χαλκίδας Βαρθολομαίος Γεωργιάδης, έδωσε 9.000 δραχμές σε μεσάζοντα για να "μιλήσει" στον υπουργό!


Η ετυμηγορία του δικαστηρίου – Οι καταδίκες των κατηγορουμένων

Το δικαστήριο εξέδωσε την απόφασή του στις 31 Μαρτίου 1876. Όλοι οι κατηγορούμενοι, εκτός από έναν, καταδικάστηκαν.

Ο Ι. Βαλασσόπουλος σε ποινή φυλάκισης ενός έτους, τριετή στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων και καταβολή του ποσού των 56.200 δραχμών, υπέρ του Πτωχοκομείου

Ο Β. Νικολόπουλος, ως συναυτουργός, τιμωρήθηκε σε φυλάκιση δέκα μηνών.



Βασίλειος Νικολόπουλος

Οι επίσκοποι τιμωρήθηκαν με την καταβολή ποσού 92.400 δραχμών, διπλασίου από εκείνο που είχαν δώσει στους υπουργούς. Μάλιστα φυλακίστηκαν, μέχρι να βρουν τα χρήματα αυτά και να τα καταβάλουν.

Η Ιερά Σύνοδος, αποφάσισε στις 18 Απριλίου 1876, ότι δεν θεωρούσε σιμωνία τις ενέργειες των μητροπολιτών, αλλά τους έθεσε σε τριετή αργία από κάθε ιεροπραξία.

Ο τότε Βασιλικός Επίτροπος (Εισαγγελέας) στη Σύνοδο, Νικόλαος Δαμαλάς, καθηγητής Θεολογίας δεν υπέγραψε την απόφαση αυτή.

Το Υπουργείο Εκκλησιαστικών όμως, έθεσε ξανά το θέμα στην Ιερά Σύνοδο, η οποία στις 18 Οκτωβρίου 1877, ανέθεσε στον επίσκοπο Φωκίδας να προτρέψει τους τρεις μητροπολίτες να υποβάλουν τις παραιτήσεις τους. Τελικά "οικεία βουλήσει και προαιρέσει προς κατάπαυσιν των σκανδάλων μεταξύ της Εκκλησίας και της Πολιτείας", παραιτήθηκαν στις 18 Νοεμβρίου 1877.

 Έτσι έληξαν τα "Σιμωνιακά" που συγκλόνισαν την Ελλάδα, 140 χρόνια περίπου πριν και "οδήγησαν" για πρώτη φορά υπουργούς στο Ειδικό Δικαστήριο.