Οι «Ρομπέν των ταινιών» τρομάζουν το Χόλιγουντ

Στο ψηφιακό σύμπαν η ιστορία του Δαυίδ και του Γολιάθ είναι επαναλαμβανόμενη. Αρκεί ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής, καλές γνώσεις προγραμματισμού, μια σύνδεση στο Διαδίκτυο και γερές δόσεις επιμονής για να κάνεις σχεδόν τα πάντα. Από τότε που ο πλανήτης έγινε μια γειτονιά μέσω του Ιντερνετ, ξανά και ξανά ανήσυχοι πιτσιρικάδες έφεραν σε δύσκολη θέση πολυεθνικές, οργανισμούς και κυβερνήσεις, διεισδύοντας ακόμα και σε καλά προστατευμένα υπολογιστικά συστήματα - έστω και αν αυτό συμβαίνει συνήθως υπό το βλέμμα του όποιου μεγάλου αδερφού...

Αυτή, βέβαια, είναι η μία, ωραιοποιημένη πλευρά του λόφου. Στην άλλη, σήμερα πια, βρίσκονται καλά οργανωμένες ομάδες χάκερ. Τις περισσότερες φορές εντοπίζονται σε χώρες με χαλαρό νομοθετικό πλαίσιο γύρω από τα ηλεκτρονικά εγκλήματα. Λειτουργούν με εταιρική δομή και φιλοσοφία, στρατολογούν ικανούς προγραμματιστές, αναλαμβάνουν δουλειές για λογαριασμό τρίτων με έμφαση στη βιομηχανική κατασκοπεία, μοιράζουν μπόνους και διαθέτουν online προς πώληση έτοιμα εργαλεία. Με αυτά ο καθένας μπορεί να περάσει στη σκοτεινή πλευρά, αν πρώτα έχει φροντίσει για τη διαδικτυακή του ανωνυμία - κάτι όχι τόσο εύκολο και απλό όσο ακούγεται.

Κάπως έτσι, μέχρι σήμερα κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ποιοι κρύβονται πίσω από την ομάδα που τον τελευταίο καιρό έχει προκαλέσει πανικό στο Χόλιγουντ. Λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα αναζήτησης στο Google, πρόκειται για μια παρέα προγραμματιστών από το Μπουένος Αϊρες της Αργεντινής, οι οποίοι δημιούργησαν μια πλατφόρμα ανταλλαγής και ταυτόχρονης προβολής αρχείων βίντεο. Πήραν δηλαδή την ήδη γνωστή από τη δεκαετία του ’90 ιδέα μοιράσματος από χρήστη σε χρήστη αρχείων κάθε είδους και την εξέλιξαν σε μια δωρεάν και βέβαια καθ’ όλα παράνομη υπηρεσία παροχής κινηματογραφικού περιεχομένου.

Με τάξη και υψηλή ανάλυση

Χιλιάδες ταινίες, τα τελευταία blockbusters του Χόλιγουντ, ακόμα και πριν από την προβολή τους στις κινηματογραφικές αίθουσες (όταν οι κόπιες που προορίζονται για ανθρώπους των στούντιο γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης), είναι εκεί, διαθέσιμες online. Πρόσφατα άρχισαν να προστίθενται και πασίγνωστες τηλεοπτικές σειρές, πολλές από τις οποίες καθηλώνουν δεκάδες εκατομμύρια θεατές σε ολόκληρο τον κόσμο. Ταξινομημένες ανά είδος και με δυνατότητα αναζήτησης, με σύντομη περιγραφή και βαθμολογία από το IMDb, είναι άμεσα προσβάσιμες μέσω διακομιστών που υποστηρίζουν την ανταλλαγή αρχείων με τη χρήση του πρωτοκόλλου bittorrent. 

Το περιβάλλον θυμίζει αυτό των δημοφιλών υπηρεσιών online παροχής τηλεοπτικού περιεχομένου, όπως το Netflix, στο οποίο πάντως δεν επιτρέπεται η απευθείας πρόσβαση από την Ελλάδα. Σε αντίθεση, μάλιστα, με ό,τι γνώριζαν μέχρι πρότινος όσοι ενδίδουν στον πειρασμό του παράνομου κατεβάσματος, δεν χρειάζεται να περιμένουν για να ολοκληρωθεί η λήψη ενός αρχείου μέσω torrents. Η ταινία -ακόμα και σε υψηλή ανάλυση- ξεκινά να προβάλλεται συνήθως μέσα σε δευτερόλεπτα, όσο ο εκάστοτε χρήστης παραμένει συνδεδεμένος και κατεβάζει κομμάτι-κομμάτι το σχετικό αρχείο. Οπως συμβαίνει και με άλλες εφαρμογές αναπαραγωγής βίντεο, είναι δυνατή η άμεση προσθήκη υποτίτλων σε διάφορες γλώσσες, αρκεί κάποιος ανώνυμος αλτρουιστής να έχει κάνει τον κόπο της μετάφρασης, έστω και εξ ακοής...

Το Popcorn Time -έτσι ονόμασαν την εφαρμογή ανοιχτού κώδικα οι άγνωστοι δημιουργοί της- έγινε εν μια νυκτί ο χειρότερος εφιάλτης του Χόλιγουντ. Και όπως συμβαίνει με καθετί παράνομο, που απολαμβάνει όμως της σιωπηρής αποδοχής της πλειοψηφίας, εξελίχθηκε σε Λερναία Υδρα: ένα κεφάλι κόβεις, δύο ξεπετάγονται στη θέση του.

Ονομάστηκε το «πειρατικό Netflix». Η «Washington Post» το περιέγραψε ως «μια προσπάθεια να γίνει πιο προσιτό το πρόχειρο οικοσύστημα των torrents, αποκτώντας μια καθαρή και μοντέρνα εμφάνιση, με ένα εύκολο στη χρήση περιβάλλον». Η εφαρμογή σύντομα απέκτησε και λογότυπο-μασκότ (όλα είναι θέμα μάρκετινγκ), που με δημοκρατικές διαδικασίες, δηλαδή ύστερα από διαδικτυακή ψηφοφορία, πήρε το παρατσούκλι «Pochoclín», όπως προφέρεται το ποπκόρν σε κάποια αργεντίνικη διάλεκτο.

Ξαφνικά, στα μέσα Μαρτίου, οι ανώνυμοι δημιουργοί του Popcorn Time αποφάσισαν να αποσύρουν το λογισμικό και η εφαρμογή έπαψε να ανταποκρίνεται. Πολλοί θεώρησαν ότι ήταν μια φυσιολογική εξέλιξη από τη στιγμή που μια πλατφόρμα σαν και αυτή άνοιγε μια για πάντα το Κουτί της Πανδώρας για το Χόλιγουντ και προσέφερε ένα ιλουστρασιόν περίβλημα στο ήδη οξύ πρόβλημα της πειρατείας.

«Το Popcorn Time τερματίζεται. Οχι επειδή ξεμείναμε από ενέργεια, προσήλωση στον στόχο ή συμμάχους. Αλλά γιατί πρέπει να προχωρήσουμε στη ζωή μας», ανέφεραν σε μήνυμά τους οι δημιουργοί του. «Το πείραμά μας προκάλεσε ατελείωτες συζητήσεις γύρω από την πειρατεία και τα πνευματικά δικαιώματα. Μας έφερε αντιμέτωπους με νομικές απειλές, οι οποίες μας κάνουν να νιώθουμε ότι είμαστε σε κίνδυνο αν συνεχίσουμε να ασχολούμαστε με αυτό που αγαπάμε. Και αυτή δεν είναι μια μάχη που θέλουμε να δώσουμε», διευκρίνισαν τα μέλη της ομάδας από την Αργεντινή. Υποστήριξαν ότι το πρόβλημα της πειρατείας δεν αφορά το κοινό, αλλά τη βιομηχανία του θεάματος, η οποία αντιμετωπίζει την καινοτομία ως απειλή για την παλιακή συνταγή εκμετάλλευσης των δικαιωμάτων.

Θεαματική επιστροφή

Και εκεί που όλοι πίστεψαν ότι το Popcorn Time είναι νεκρό, δεν πέρασε παρά μόλις ένα 24ωρο και μια νέα, άγνωστη ομάδα εμφανίστηκε, διακηρύσσοντας ότι θα συνεχίσει να υποστηρίζει και να εξελίσσει την εφαρμογή, αξιοποιώντας τον κώδικα που οι εμπνευστές της είχαν διαθέσει ελεύθερα. Νέες παραλλαγές της αρχικής εφαρμογής εμφανίστηκαν και η κατάσταση πήρε διαστάσεις διαδικτυακού τσουνάμι. Κανείς πλέον δεν φαίνεται να είναι σε θέση να σταματήσει αυτό που ξεκίνησε. 

Προτού το αποκηρύξουν δημόσια, οι δημιουργοί του είχαν ανεβάσει τον κώδικα της εφαρμογής στην πλατφόρμα GitHub, μια web-based δεξαμενή-υπηρεσία φιλοξενίας προγραμμάτων ανοιχτού κώδικα, όπου έχει πρόσβαση ο καθένας. Η ζημιά είχε γίνει και φαντάζει ανυπολόγιστη για τα στούντιο. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει πόσοι αντέγραψαν τον κώδικα του Popcorn Time. Το σίγουρο είναι ότι πολλοί συνεχίζουν να τον εξελίσσουν, προσθέτοντας λειτουργίες και εξαλείφοντας bugs, όπως συμβαίνει συνήθως με πολλά από τα προγράμματα και τα λειτουργικά συστήματα (βλ. εκδόσεις του Linux) που αναπτύσσονται ελεύθερα από κοινότητες προγραμματιστών.

Ακόμα και όταν αρκετοί χρήστες της εφαρμογής (προερχόμενοι κυρίως από τη Γερμανία) έλαβαν προειδοποιήσεις από τηλεπικοινωνιακούς παρόχους, αναφορικά με το παράνομο του πράγματος -οι ISPs καταγράφουν την κίνηση δεδομένων και από πού προέρχεται-, η ομάδα εξέλιξης της έκδοσης Time4Popcorn προσέθεσε επιλογή κρυπτογράφησης και ενσωμάτωσε νέες δυνατότητες ώστε να μην είναι τόσο εύκολος ο εντοπισμός όσων παρακολουθούν ταινίες μέσω του πειρατικού Netflix.

Φόβοι για κακόβουλο λογισμικό

Η εφαρμογή είναι πλέον διαθέσιμη για τα περισσότερα γνωστά λειτουργικά συστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και φορητών συσκευών: Linux, Mac OS X, Windows και Android, ενώ η iOS έκδοση για τα iPhone και iPad της Apple βρίσκεται στα σκαριά - για εκείνους που είναι βέβαια διατεθειμένοι να πειράξουν το λειτουργικό της συσκευής τους. Mία από τις πολλές beta εκδόσεις του Popcorn Time υποστηρίζει ακόμη και τη μετάδοση μέσω του Chromecast, του πρόσθετου εξαρτήματος (dongle) της Google, που συνδέεται στην HDMI θύρα οποιασδήποτε τηλεόρασης, κάνοντας δυνατή την ασύρματη μεταφορά περιεχομένου από το PC, το smartphone ή το tablet. Επίσης, «μιλάει» με το αντίστοιχο Apple TV.

Βέβαια, όταν κάποιος αναφέρεται σε εφαρμογές και προγράμματα ανοιχτού κώδικα, τα οποία αναπτύσσονται από ανώνυμες ομάδες, ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι στο παρασκήνιο της προφανούς λειτουργίας τους δεν κρύβεται και κάποιου είδους κακόβουλο λογισμικό (malware). Εξάλλου, τόσο στην περίπτωση του Popcorn Time όσο και με άλλες εφαρμογές «αγνώστου προελεύσεως», ο χρήστης θα πρέπει να παρακάμψει την προειδοποίηση του λειτουργικού συστήματος και να δεχτεί την εγκατάσταση από μια πιστοποιημένη πηγή, αφήνοντας ουσιαστικά εκτεθειμένο τον υπολογιστή του. Τις τελευταίες εβδομάδες πληθαίνουν οι αναφορές ότι πίσω από διάφορες εκδόσεις του Popcorn Time κρύβεται κακόβουλο λογισμικό, ακόμα και εξόρυξης Bitcoins, χρησιμοποιώντας την επεξεργαστική ισχύ του ηλεκτρονικού υπολογιστή προς όφελος τρίτων, για την παραγωγή ψηφιακών νομισμάτων. Σε όλα αυτά άλλοι απαντούν πως δεν πρόκειται παρά για μια εκστρατεία αποθάρρυνσης και εκφοβισμού όσο το δυνατόν περισσότερων χρηστών, αφού τα στούντιο δεν βρίσκουν άλλον τρόπο άμεσης αντίδρασης.

Το σίγουρο είναι ότι, για την ώρα, τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να έχουν εξελιχθεί χειρότερα για την κινηματογραφική βιομηχανία. Βλέπει εκατομμύρια να χάνονται, μαζί με τα Terabytes των δεδομένων που ρέουν σε υψηλές ταχύτητες στις ψηφιακές λεωφόρους του Internet. Κάποιοι αποφάσισαν να υποδυθούν τον Ρομπέν των Δασών υπέρ των εθισμένων στο παράνομο κατέβασμα περιεχομένου χρηστών, ενώ το Χόλιγουντ αναζητά επειγόντως ένα μαγικό φίλτρο. Υπάρχουν ωστόσο και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι ακραία φαινόμενα όπως αυτό δίνουν ισχυρό πάτημα σε όσους επιδιώκουν τελικά τον στενότερο έλεγχο της πρόσβασης όλων μας στο Διαδίκτυο.