Πώς το Facebook ετοιμάζεται να εισβάλει στο μυαλό μας

Μπροστά στις ασύλληπτες εφευρέσεις των «τρελών» επιστημόνων που δουλεύουν για λογαριασμό του, το αφεντικό του Facebook Μαρκ Ζούκερμπεργκ δεν έχει καιρό για χάσιμο. Οταν ετοιμάζει εφαρμογές που θα συνδέουν απευθείας το fb με τον εγκέφαλο του χρήστη, όταν θα έχει καταργηθεί η γλώσσα και θα ακούμε με το δέρμα, ποιος άραγε θα νοιάζεται για το φρικιαστικό βίντεο με τη δολοφονία ενός παππούλη στο Οχάιο...

Την Κυριακή του Πάσχα στο Κλίβελαντ του Οχάιο ένα ανύποπτο θύμα εκτελείται με μια σφαίρα ανάμεσα στα μάτια, σε δημόσιο χώρο, στο φως της ημέρας. Το βίντεο-ντοκουμέντο της δολοφονίας του μεταδίδεται, σχεδόν ζωντανά, μέσω Facebook επειδή έτσι το θέλησε ο δράστης. Χάρη στην επιλογή «Live Video», το φρικαλέο έγκλημα αναμεταδόθηκε μαζικά, καθώς παρέμεινε αναρτημένο και σε κοινή -παγκόσμια- θέα τόσο όσο χρειάστηκε ώστε να το παρακολουθήσει ολόκληρη η υφήλιος. 

Αμέσως ξεσηκώθηκε σάλος εναντίον του Facebook και των μηχανισμών ελέγχου του, οι οποίοι δεν αποκλείουν άμεσα την ανάρτηση υλικού τόσο αποτρόπαιου όσο μια εν ψυχρώ δολοφονία. Παρ’ όλα αυτά, το φονικό του Κλίβελαντ έγινε απλώς μια μικρή, αρκούντως πένθιμη βέβαια, παρένθεση στο διήμερο συνέδριο «F8» που διεξήχθη τη Δευτέρα και την Τρίτη στην άλλη πλευρά των ΗΠΑ, στο Σαν Χοσέ της Καλιφόρνιας. Το «F8» αφορούσε στο μέλλον του Facebook και ευρύτερα της διανθρώπινης επικοινωνίας. 

Το ανθρωποκυνηγητό που εξαπολύθηκε για τη σύλληψη του φονιά, ενός 37χρονου Αφροαμερικανού με θολωμένο βλέμμα και παραληρηματική ομιλία, άρχισε αμέσως μετά το έγκλημα. Η αναζήτηση του Στιβ Στίβενς στην περιοχή του Οχάιο, στις ανατολικές ΗΠΑ, συνέπεσε σχεδόν με τις εργασίες του συνεδρίου στη δυτική ακτή της χώρας. Και ενώ ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ο 32χρονος αυτοδημιούργητος μεγιστάνας και ιδρυτής του Μέσου καλωσόριζε τους συνέδρους στον θαυμαστό καινούριο κόσμο του, ο δολοφόνος αυτοκτονούσε μέσα στο αυτοκίνητό του. 

Η τόσο αλλόκοτη αλλά τυχαία αλληλουχία γεγονότων και ένα εντελώς αναίτιο φονικό λειτούργησαν ως θλιβερός προπομπός της ασύλληπτης τεχνολογικής επανάστασης που ήδη συντελείται, έστω και εμβρυακά προς το παρόν, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Και γι’ αυτό, πέρα από τα τυπικά, κανείς δεν ασχολήθηκε σοβαρά με το πώς θα ενισχυθούν τα μέτρα απόκρουσης βίαιου, αιματηρού ή γενικώς ακατάλληλου υλικού από το Facebook. Οι βασικοί εισηγητές στο συνέδριο και ιδιαίτερα η μυστηριώδης Ρεγκίνα Ντούγκαν δεν θα έχαναν την ώρα τους με τετριμμένα ή δυσοίωνα ζητήματα, καθώς ανυπομονούσαν να εξηγήσουν, π.χ., πώς σε λίγο καιρό θα πληκτρολογούμε με τη σκέψη, πώς δηλαδή το Facebook θα συνδέεται απευθείας με τον εγκέφαλό καθενός από τα δισεκατομμύρια χρήστες του. Και επίσης πώς η εφαρμοσμένη επιστήμη θα γκρεμίσει επιτέλους τον Πύργο της Βαβέλ, καθώς οι άνθρωποι θα μάθουμε να ακούμε με την επιδερμίδα μας. Οπότε, εφόσον θα ακούμε με το δέρμα και θα επικοινωνούμε με τη σκέψη, η γλώσσα, οι λέξεις όπως τις γνωρίσαμε από καταβολής του ανθρώπινου πολιτισμού έως σήμερα θα είναι απλώς ένα ξεπερασμένο εργαλείο. Στο μέλλον που ετοιμάζει το Facebook, όπου τα πάντα θα γίνονται μέσω εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας, κάποιος που μιλά, για παράδειγμα, στα κινέζικα θα γίνεται άμεσα αντιληπτός στα ελληνικά ή σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα. Κι αυτό μάλιστα θα συντελείται άμεσα. Αυτόματα. Χωρίς μετάφραση. Χωρίς λόγια. Στην προοπτική τέτοιων κοσμοϊστορικών αλλαγών, ποιος θα μπορούσε να νοιάζεται για το εάν ένας ψυχικά διαταραγμένος τύπος στο Οχάιο σκότωσε τον πρώτο υπερήλικα που έτυχε να βρεθεί στον δρόμο του και κατόπιν αυτοκτόνησε πριν καταβροχθίσει μια γενναία μερίδα junk food με πανέ φιλετίνια και τηγανιτές πατάτες; 

Ο ιδιοφυής Μαρκ Ζούκερμπεργκ, αφού συλλυπήθηκε από το βήμα του συνεδρίου την οικογένεια του νεκρού, παραδέχτηκε ότι «έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε και θα κάνουμε ό,τι μπορούμε προκειμένου να προλάβουμε τέτοιες τραγωδίες όπως αυτή του Κλίβελαντ». Στην ουσία όμως απλώς «ξεμπέρδεψε» με συνοπτικές διαδικασίες με τα πολύ σοβαρά ζητήματα ελέγχου που ανέκυψαν για άλλη μία φορά λόγω της ανάμειξης του Facebook στην προβολή μιας ειδεχθούς ανθρωποκτονίας. Το μυαλό του Ζούκερμπεργκ ήταν στις συγκλονιστικές ανακοινώσεις που θα έκαναν ο ίδιος και οι συνεργάτες του. Αλλωστε, αν σε μερικά χρόνια οι άνθρωποι θα ζουν κυρίως -αν όχι αποκλειστικά- μέσω Facebook, γιατί να μην πεθαίνουν επίσης μέσω Facebook; Γιατί να μην αξιοποιήσει κάποιος, οργισμένος ή απογοητευμένος, όπως ο φονιάς του Οχάιο, τις δυνατότητες της επαυξημένης πραγματικότητας και να καθαρίζει, εντελώς αναίμακτα, όσους του φαίνονται ενοχλητικοί, κακομούτσουνοι κ.λπ. σαν να ήταν φιγούρες του «Pokemon Go» που προβάλλονται όποτε και όπου θέλει εκείνος γύρω του; Τελικά, ίσως το καλύτερο μέτρο κατά της βίας στο Facebook είναι η ίδια η απίστευτη εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας στον τομέα της διασύνδεσης και της επικοινωνίας που έχει ήδη δρομολογηθεί από τον Ζούκερμπεργκ και την παρέα του.


Ανοιξε πληγές στο Facebook ο φόνος ενός ηλικιωμένου σε ζωντανή μετάδοση. Το βίντεο της δολοφονίας έμεινε αναρτημένο στο Facebook επί σχεδόν 1 ώρα και 45 λεπτά. O δολοφόνος (δεξιά) αυτοκτόνησε λίγο αργότερα

Ανοχύρωτο το fb

Ενα αρκετά παράδοξο στοιχείο που ήρθε στην επιφάνεια μέσα στη θύελλα παραπόνων για τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του Facebook είναι ότι κόντρα στη διαδεδομένη πεποίθηση, το Μέσο του Μαρκ Ζούκερμπεργκ δεν λειτουργεί σαν Μεγάλος Αδελφός. Μάλιστα, αυτός ο ρόλος μάλλον ενδιαφέρει ελάχιστα τον ιδρυτή του. Απολογούμενοι για το ότι το βίντεο της δολοφονίας έμεινε αναρτημένο επί σχεδόν 1 ώρα και 45 λεπτά, εκπρόσωποι του Facebook αποκάλυψαν πώς λειτουργεί το σύστημα ελέγχου. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το επίμαχο βίντεο απαγορεύτηκε και αποκλείστηκε από την πλατφόρμα εντός 22 λεπτών από τη στιγμή που υποβλήθηκε η πρώτη καταγγελία από κάποιον χρήστη. Το Facebook έχει θεσπίσει και εφαρμόζει αυστηρούς κανονισμούς σχετικά με το βίαιο ή καθ’ οιονδήποτε τρόπο ενοχλητικό περιεχόμενο. Κριτές του υλικού είναι χιλιάδες «υπεργολάβοι» που συνεργάζονται με τη μητέρα εταιρεία και είναι διασκορπισμένοι σε όλη την υφήλιο. Ωστόσο, ο έλεγχος του περιεχομένου που αναρτάται στην ενότητα «Live Video» είναι υπόθεση μιας μικρής ομάδας κάποιων που εργάζονται σε βάρδιες όλο το 24ωρο, από τη βάση τους, στην περιοχή του Σαν Φρανσίσκο. Ο όγκος, όμως, του υλικού είναι κολοσσιαίος και υπερβαίνει κατά πολύ τις ανθρώπινες δυνατότητες, δεδομένου ότι υπάρχει καταιγισμός από εκατομμύρια καταγγελίες για ακατάλληλο περιεχόμενο, οι οποίες συντάσσονται σε τουλάχιστον 40 γλώσσες. Η λύση θα ήταν η ανάπτυξη ενός λογισμικού, ενός ψηφιακού εργαλείου το οποίο θα λειτουργεί ως αυτόματος ανιχνευτής και λογοκριτής. Το Facebook λέει ότι εργάζεται -εδώ και καιρό μάλιστα- σε αυτό τον τομέα, αλλά το πρόβλημα είναι ότι καμία τεχνητή νοημοσύνη, όσο προηγμένη κι αν είναι, δεν μπορεί να αξιολογήσει αποτελεσματικά και δίκαια το τι είναι επικίνδυνο, αποτρόπαιο, προσβλητικό κ.λπ. ώστε να το αποκλείσει από το Live Video. Στην πράξη, δηλαδή, η αδιάκοπη διάδοση του Μέσου με το 1,9 δισεκατομμύριο χρήστες που ήδη είναι ενεργοί, αλλά χωρίς μια επαρκώς εξελιγμένη διαδικασία αυτόματης εξουδετέρωσης των «τοξικών» βίντεο, καθιστά ανοχύρωτη την πιο δημοφιλή πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης στον κόσμο.

Η «μάγισσα» Ρεγκίνα

Εάν η προτεραιότητα για το Facebook ήταν η περιφρούρηση της νομιμότητας, της ηθικής και αισθητικής τάξης, η δημόσια αιδώς κ.λπ. πιθανώς το έγκλημα στο Κλίβελαντ να άλλαζε άρδην τις προτεραιότητες του συνεδρίου «F8», έστω και την τελευταία στιγμή. Ωστόσο, όταν στη σκηνή ανέβηκε η Ρεγκίνα Ντούγκαν, ο φόνος σε ζωντανή μετάδοση και οτιδήποτε άλλο έμοιαζε να μην έχει την παραμικρή σημασία. Η Ντούγκαν είναι η επικεφαλής του περιβόητου Κτιρίου 8, μιας θυγατρικής του Facebook, η οποία λειτουργεί σαν εργαστήριο θαυμάτων. Η Ρεγκίνα, η οποία προηγουμένως εργαζόταν για λογαριασμό του αμερικανικού υπουργείου Αμυνας και κατόπιν για την Google, απ’ όπου την «έκλεψε» ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, έχει συγκεντρώσει περίπου 60 ιδιοφυΐες διαφόρων ειδικοτήτων και έχει αναλάβει να οδηγήσει το Facebook -και μέσω αυτού ολόκληρη την ανθρωπότητα- σε περιοχές της επιστήμης και της τεχνολογίας που μοιάζουν, ακόμη και σήμερα, αδιανόητες. Στην ομιλία της προσπάθησε να προϊδεάσει το κοινό, όσο πιο εκλαϊκευμένα και απλά γινόταν για την επόμενη μέρα του fb. Ανέφερε μεταξύ πολλών άλλων, συγκλονιστικών και απίστευτων, ότι «ο ανθρώπινος εγκέφαλος διαθέτει 86 δισεκατομμύρια νευρώνες που λειτουργούν σε ρυθμό 1.000 στροφών ανά λεπτό. Αυτό σημαίνει ότι το μυαλό μας επεξεργάζεται έναν όγκο δεδομένων ίσο με περίπου 40 ταινίες υψηλής ευκρίνειας ανά δευτερόλεπτο. Οταν μιλάμε, παράγουμε δεδομένα σε μέγεθος που δεν υπερβαίνει τα 40-60 bps, δηλαδή σε ρυθμό ενός μόντεμ dial-up της δεκαετίας του ’80. Αρα, έχουμε 40 HD ταινίες το δευτερόλεπτο, τις οποίες “ανεβάζουμε” μέσα από ένα πανάρχαιο μόντεμ. Τι θα γινόταν αν μπορούσατε να δακτυλογραφήσετε απευθείας από τον εγκέφαλό σας ένα SMS ή ένα email χωρίς να ακουμπήσετε το τηλέφωνο ή τον υπολογιστή σας; Ακούγεται απίθανο, αλλά είναι πολύ πιο κοντά μας από ό,τι φαντάζεστε», είπε η Ντούγκαν αφήνοντας εμβρόντητο το ακροατήριο του συνεδρίου F8. Ακολούθως περιέγραψε ένα «πνευματικό ποντίκι» υπολογιστή, το οποίο θα επέλεγε ποιες από όλες τις σκέψεις θα μεταδώσει -και όχι όλες- ειδάλλως οι κίνδυνοι ελέγχου του νου, χειραγώγησης κ.λπ. είναι εντελώς ανεξέλεγκτοι. Πιθανώς με τη μεσολάβηση μιας συσκευής, όπως τα «έξυπνα γυαλιά» (χωρίς να αποκλείεται η εμφύτευση μικροτσίπ στον εγκέφαλο), στο πλαίσιο ενός συστήματος διαρκούς αλληλεπίδρασης, ο χρήστης και το Facebook θα γίνονται κατ’ ουσίαν αξεχώριστοι. 
 
Υστερα από το πρώτο σοκ, η Ρεγκίνα Ντούγκαν συνέχισε να καταπλήσσει: «Γιατί να μην ακούμε μέσω της επιδερμίδας μας; Θα λύναμε το πρόβλημα των κωφάλαλων, καθώς η επικοινωνία θα γινόταν χωρίς την ηχητική ή οπτική μορφή των λέξεων. Εχουμε 2 τετραγωνικά μέτρα δέρματος στο σώμα μας, με ένα πολυσύνθετο δίκτυο αισθητήρων και νεύρων. Εμείς στο Κτίριο 8 έχουμε ήδη κατασκευάσει ένα τέτοιο σύστημα». Και, πραγματικά, στην οθόνη εμφανίστηκε το βίντεο δύο συνεργατών της, όπου ο ένας επέλεγε φράσεις στο τάμπλετ και εκείνη, φορώντας ένα γάντι που μετέδιδε πιέσεις στο δέρμα του αριστερού της χεριού διάβαζε και εκτελούσε τις εντολές. Η υπέρβαση της γλώσσας είναι ήδη γεγονός, συμβαίνει τώρα στο Κτίριο 8 του Facebook. «Περίπου 780 εκατομμύρια άνθρωποι σήμερα σε όλο τον κόσμο δεν μπορούν να γράψουν ή να διαβάσουν. Ομως με συστήματα όπως αυτά που περιέγραψα θα έχουν τη δυνατότητα να εκφράζουν ό,τι σκέφτονται ή νιώθουν». είπε η κλειδοκράτωρ του μέλλοντος (μας) και κατέληξε με μια φράση που, ιδιαίτερα υπό το φως του φονικού στο Κλίβελαντ, ακούστηκε ανατριχιαστική: «Πρέπει να τρομάζετε με κάτι κάθε μέρα. Μόνο έτσι θα φτάσουμε σε όσα υπέροχα και θαυμαστά μάς επιφυλάσσει το αύριο». 


Η Ρεγκίνα Ντούγκαν, επικεφαλής του περίφημου Κτιρίου 8, του εργαστηρίου θαυμάτων του Facebook, στο συνέδριο στο Σαν Χοσέ της Καλιφόρνιας, όπου ανακοίνωσε, μεταξύ άλλων, τη σύνδεση του fb με τον εγκέφαλο