Σοβαρά λάθη κατά τη χρήση φακών επαφής κάνουν οι περισσότεροι έφηβοι, με συνέπεια να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν σοβαρές μολύνσεις στα μάτια τους, προειδοποιούν οι ειδικοί.
Νέα έρευνα, σε χρήστες ηλικίας 12 έως 17 ετών, αποκαλύπτει ότι το 85% υιοθετούν τουλάχιστον μία ριψοκίνδυνη συμπεριφορά που απειλεί την όρασή τους, όπως το να κοιμούνται λίγες ή πολλές ώρες δίχως να έχουν βγάλει τους φακούς τους ή το να ξαναχρησιμοποιούν τα διαλύματα καθαρισμού και να ξεβγάζουν τους φακούς με σάλιο ή με νερό βρύσης.
Πολλοί, εξάλλου, δεν αντικαθιστούν τους φακούς όσο συχνά πρέπει, ενώ άλλοι αλλάζουν πολύ σπάνια τις θήκες φύλαξης, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύουν στο επιστημονικό περιοδικό Morbidity and Mortality Weekly Report τα ομοσπονδιακά Κέντρα Ελέγχου & Πρόληψης Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ.
«Τα λάθη κατά τη χρήση των φακών επαφής είναι παγκόσμιο φαινόμενο και συχνά βλέπουμε ασθενείς με σοβαρές μολύνσεις των ματιών εξαιτίας τους» λέει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School.
«Σχεδόν κάθε μήνα εξάλλου βλέπουμε ασθενείς που φορούν διπλό φακό επαφής, γιατί έχουν ξεχάσει να βγάλουν τον πρώτο και δεν το έχουν αντιληφθεί. Οι φακοί επαφής όμως δεν είναι αξεσουάρ μόδας αλλά ιατρικές συσκευές, και αν οι χρήστες τους δεν ακολουθούν ορισμένους κανόνες τα μάτια τους μπορεί να υποστούν σοβαρές βλάβες».
Το μεγαλύτερο λάθος είναι ότι κοιμούνται φορώντας τους φακούς (ακόμα κι αν πρόκειται για φακούς τύπου day and night), γιατί αυτό αυξάνει τον κίνδυνο φλεγμονής στον κερατοειδή εξαιτίας της ελλιπούς οξυγόνωσής του. Πολύ πιο σοβαρά θα είναι τα πράγματα αν μολυνθεί ο κερατοειδής από μικρόβια που είτε υπάρχουν στον φακό είτε ζουν στην επιφάνεια των ματιών. Σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής έχει βακτηριακή κερατίτιδα, που μπορεί να συμβεί ακόμα και έπειτα από λίγες ώρες ύπνου με τους φακούς.
Ωστόσο βακτηριακή κερατίτιδα μπορεί να προκληθεί και από άλλες κακές συνήθειες, όπως η μη τήρηση των κανόνων υγιεινής ή/και η ελλιπής συντήρηση των φακών. Επιπλέον, όσο μεγαλύτερη διάρκεια ζωής έχουν οι φακοί επαφής, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες βακτηριακής κερατίτιδας, με τον μικρότερο κίνδυνο να αφορά τους ημερήσιους φακούς επαφής (εφ' όσον βέβαια οι χρήστες τους αλλάζουν καθημερινά) και τον μέγιστο κίνδυνο να αφορά τους ετήσιους, κατά τον Δρ. Κανελλόπουλο.
Η κερατίτιδα δεν είναι σπάνια. Υπολογίζεται ότι 1 στους 1.000 χρήστες φακών επαφής εκδηλώνουν ανά δεκαετία σοβαρή μόλυνση στον κερατοειδή.
«Η βακτηριακή κερατίτιδα χρειάζεται άμεσο έλεγχο και αντιμετώπιση από τον οφθαλμίατρο γιατί μπορεί να έχει επιπλοκές που φθάνουν μέχρι την ανάγκη για μεταμόσχευση κερατοειδούς», τονίζει ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Στην πραγματικότητα, η παλαιότερη μόλυνση με βακτήριο από χρήση φακών επαφής αποτελεί μία από τις σημαντικές ενδείξεις για μεταμόσχευση κερατοειδή στη χώρα μας».
Ένας άλλος πιθανός κίνδυνος είναι τα χημικά εγκαύματα στον κερατοειδή, που οφείλονται στο ξέπλυμα των φακών με λάθος διαλύματα πριν από τη χρήση τους.
Πολύ σημαντικό λάθος είναι όμως και το να φορούν φακούς επαφής άνθρωποι στους οποίους αντενδείκνυνται. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν όσοι παθαίνουν συχνές επιπεφυκίτιδες ή έχουν σοβαρές αλλεργίες, τα άτομα με έντονη και ανθεκτική ξηροφθαλμία, οι εργαζόμενοι σε χώρους γεμάτους σκόνη ή μικροσωματίδια, αλλά και όσοι δεν έχουν τη δυνατότητα να είναι τακτικοί και επιμελείς με τη χρήση, την αποθήκευση και τον καθαρισμό τους (επειδή, π.χ., δουλεύουν ή διαβάζουν πάρα πολλές ώρες καθημερινά).
Συμβουλές προστασίας
Για να προστατευθούν οι έφηβοι και γενικότερα όσοι χρησιμοποιούν φακούς επαφής, ο Δρ. Κανελλόπουλος συνιστά τα εξής:
* Να τηρείτε σχολαστικά τους κανόνες υγιεινής. Αυτό σημαίνει ότι θα χειρίζεστε τα υγρά, τις θήκες και τους φακούς με καθαρά χέρια, και ότι θα καθαρίζετε, θα ξεβγάζετε και θα απολυμαίνετε τους φακούς με βάση τις οδηγίες και τα προϊόντα που συνιστούν ο κατασκευαστής και ο οφθαλμίατρός σας και όχι με σάλιο, νερό ή φυσιολογικό ορό.
* Να αντικαθιστάτε το υγρό στη θήκη φύλαξης των φακών σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή και όχι να το αναπληρώνετε, όπως συνηθίζουν να κάνουν όσοι βιάζονται.
* Να απολυμαίνετε συχνά τις θήκες των φακών επαφής και να τις αντικαθιστάτε το αργότερο μία φορά το τρίμηνο (το ιδανικό είναι κάθε μήνα). Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Ophthalmology έδειξε ότι πως η αλλαγή της θήκης κάθε 6 μήνες αυξάνει κατά σχεδόν 5,5 φορές τον κίνδυνο μόλυνσης των ματιών.
* Να φοράτε του φακούς λίγες ώρες κάθε μέρα. Να χρησιμοποιείτε τα διορθωτικά γυαλιά σας για τουλάχιστον ένα οκτάωρο την ημέρα και να αφήνετε μία ημέρα την εβδομάδα κατά την οποία δεν θα φοράτε καθόλου φακούς επαφής.
* Μην κοιμάστε ποτέ, ούτε για λίγη ώρα, φορώντας τους φακούς σας. Η ίδια μελέτη του περιοδικού Ophthalmology έδειξε ότι ο ύπνος με τους φακούς αυξάνει κατά 6,5 φορές τον κίνδυνο μόλυνσης των ματιών.
* Να αγοράζετε υγρά φακών επαφής σε μικρές συσκευασίες, για να τις αλλάζετε συχνά.
* Μην φοράτε φακούς επαφής με ερεθισμένα μάτια, ούτε τους φακούς άλλων ατόμων.
* Ειδικά τα κορίτσια και όσοι χρησιμοποιούν μέικ απ, πρέπει να βάφονται αφού φορέσουν τους φακούς επαφής και να αφαιρούν το μέικ απ μετά την αφαίρεση των φακών.
* Να πηγαίνετε τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο στον οφθαλμίατρο για προληπτικό έλεγχο των ματιών.
* Πηγαίνετε αμέσως στον οφθαλμίατρο, αν εκδηλώσετε οποιοδήποτε επίμονο ενόχλημα στα μάτια, όπως κοκκίνισμα, πόνο, φαγούρα, ευαισθησία στο φως κ.λπ.
