Με drones, Τwitter και applications η πολιορκία της Μοσούλης

Η πτώση της Μοσούλης, του τελευταίου προπυργίου των Τζιχαντιστών στο Ιράκ, μοιάζει προδιαγεγραμμένη. Με πρώτη ματιά είναι ζήτημα εβδομάδων -αν όχι ημερών- να καμφθεί η αντίσταση των περίπου 5.000 Τζιχαντιστών που είναι οχυρωμένοι σε αυτήν τη μισοερειπωμένη πια πόλη. Ο συσχετισμός γέρνει συντριπτικά υπέρ των συμμαχικών δυνάμεων οι οποίες αποπειρώνται να ανακαταλάβουν τη Μοσούλη από τους μαχητές του ISIS.

Και επ’ αυτού δεν είναι απαραίτητο να γίνει αναφορά σε αριθμό στρατιωτών ή όγκο και είδος υλικών μέσων. Στον πόλεμο της Μοσούλης εφαρμόζονται μέθοδοι που έως πριν από ελάχιστο διάστημα θα έμοιαζαν βγαλμένες από ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Σε σχέση με τις ψηφιακές εφαρμογές (applications) και τη διαχείριση των big data (επεξεργασία ασύλληπτων ποσοτήτων δεδομένων σε πραγματικό χρόνο μέσω υπολογιστών), η χρήση π.χ. των drones, δηλαδή των μη επανδρωμένων αεροσκαφών-δολοφόνων, δεν προκαλεί σχεδόν καμία εντύπωση.


Πλέον η υπεροπλία της Δύσης μετράται μάλλον σε Gigahertz παρά σε καθαρή δύναμη κρούσης των οπλικών συστημάτων. Είναι λοιπόν πολύ πιθανόν ότι η ήττα των Τζιχαντιστών δεν θα επέλθει μόνο από τους «έξυπνους» πυραύλους, τις βόμβες με αυτόματη διόρθωση πορείας, λέιζερ κ.λπ. και τα ελικόπτερα Apache. Οταν οι Αμερικανοί αντίπαλοί τους κινούνται βάσει οδηγιών από εφαρμογές που «διαβάζουν» τον χώρο και προειδοποιούν για νάρκες, αυτοσχέδια εκρηκτικά κ.ο.κ., συνδυάζουν στοιχεία από 550 διαφορετικές πηγές ταυτόχρονα, προβλέπουν την ισχύ και το βεληνεκές της ενδεχόμενης έκρηξης από αθέατες νάρκες, οι Τζιχαντιστές μοιάζουν καθηλωμένοι σε πρωτόγονα πολεμικά μέσα. Και ίσως γι’ αυτό ακριβώς να στοιχειώνει ξανά τις ΗΠΑ ο εφιάλτης του Βιετνάμ, όπου η υπερδύναμη απέτυχε να καθυποτάξει έναν λαό που, τηρουμένων των αναλογιών, πολεμούσε με σφεντόνες.

Επίθεση με Gigahertz

Drones: Τα γνωστά πλέον μη επανδρωμένα αεροσκάφη-δολοφόνοι έχουν ήδη πάρει θέση μάχης 



Rafale: Αεροσκάφη της γαλλικής αεροπορίας, ιδίως με τους «έξυπνους» πυραύλους τύπου Scalp, που έχουν ήδη χτυπήσει στρατηγικούς στόχους στη Μοσούλη, όπως μια μονάδα παραγωγής αυτοσχέδιων εκρηκτικών που είχαν εγκαταστήσει οι Τζιχαντιστές



Hellfire: Πύραυλοι αέρος-εδάφους εφοδιασμένοι με σύστημα ακτίνων λέιζερ για τον εντοπισμό στόχων



Τα emojis, που βρίσκονται στην κάτω πλευρά της εικόνας και με τα οποία αμέτρητοι χρήστες του Twitter, του Facebook και του live streaming εκφράζουν τα συναισθήματά τους για τον πόλεμο στη Μοσούλη, είναι απείρως περισσότερα από τα likes, γεγονός που δεν είναι καθόλου αμελητέο, καθώς εκτιμάται ως θρίαμβος εις βάρος του ISIS 

Δεκαπλάσια δύναμη από τους Τζιχαντιστές

Ως προς τον στρατό ξηράς και μόνο σε επίπεδο πλήθους στρατιωτών, οι σύμμαχοι αναπτύσσουν στην περιοχή της Μοσούλης δεκαπλάσια δύναμη από τους Τζιχαντιστές -παρόλο που το υπουργείο Αμυνας των ΗΠΑ ισχυρίζεται ότι οι Αμερικανοί στρατιώτες βρίσκονται στο πεδίο της μάχης αυστηρά και μόνο «με συμβουλευτικό ρόλο». Πάντως, με την υποστήριξη της Δύσης, τα ιρακινά και κουρδικά στρατεύματα περικυκλώνουν ώρα με την ώρα τους μαχητές τού ISIS προελαύνοντας προς τη Μοσούλη από τουλάχιστον τρεις διευθύνσεις - αποφεύγοντας εύλογα το βόρειο σύνορο του Ιράκ με την Τουρκία και το δυτικό με τη Συρία για το χερσαίο σκέλος της επιχείρησης. Η στρατηγική των συμμάχων είναι να κάνουν κεφαλοκλείδωμα στους πολιορκημένους με μια τεράστια ημικυκλική γραμμή πίεσης από Βορρά και ταυτόχρονα από ανατολικά και νότια. Μια ολόκληρη συστοιχία 27 χωριών προβλέπεται να απελευθερωθεί σταδιακά σε ακτίνα μερικών χιλιομέτρων από τη Μοσούλη. Πρόκειται για οικισμούς που από το 2014 βρίσκονται υπό τον ζυγό του ISIS και απλώνονται σε μια γραμμή εκατοντάδων χιλιομέτρων, από το φράγμα στα βόρεια της Μοσούλης, την Μπασίκα και την Μπαράκα στα ανατολικά έως τον ποταμό Ζαμπ, στη συμβολή με τον Τίγρη, φτάνοντας έως και την αεροπορική βάση της Καγιάρα στα νότια της πολιορκούμενης πόλης. Με αυτό τον τρόπο οι σύμμαχοι επιδιώκουν να αποκόψουν τη Μοσούλη και να εξαντλήσουν τα αποθέματα, υλικά και ανθρώπινα, των πολεμιστών του ISIS, οδηγώντας τους σε μια ταπεινωτική ήττα. Αυτό θα σημαίνει παράδοση της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης του Ιράκ (μετά την πρωτεύουσα Βαγδάτη), με ή χωρίς την εξόντωση των Τζιχαντιστών μέχρις ενός. Γενικότερα, εάν η κρίσιμη μάχη της Μοσούλης κερδηθεί, τότε πιθανώς το τέλος του ISIS, με την έννοια ενός αυτόνομου κράτους, έστω και εν τω γίγνεσθαι διά της βίας, να φαντάζει σαν μια πραγματική πιθανότητα. Ούτως ή άλλως, η εδαφική «επικράτεια» των Τζιχαντιστών βρίσκεται σε φάση ταχείας συρρίκνωσης το τελευταίο διάστημα.

Καθένα από τα κράτη της πολυεθνικής πολεμικής συμμαχίας έχει τη δική του ατζέντα για την επόμενη μέρα, δηλαδή τη διάδοχη κατάσταση αφότου ανακαταληφθεί η Μοσούλη. Παρ’ όλα αυτά, επί του παρόντος όλοι εκτελούν πιστά το σχέδιο που έχει εκπονηθεί εδώ και μήνες, με τους Ιρακινούς να χτυπούν κυρίως από τα νότια-νοτιοανατολικά και τους Κούρδους από τα βορειοανατολικά. Οι Δυτικοί σύμμαχοι καλύπτουν κυρίως από αέρος την επιχείρηση, καθοδηγώντας τις επίγειες δυνάμεις με ακριβείς πληροφορίες για τις κινήσεις των Τζιχαντιστών και αξιοποιώντας τις ψηφιακές και δορυφορικές μεθόδους κατασκοπείας. 

Το ISIS αμύνεται σθεναρά και με κάθε μέσον, γεγονός που υποχρεώνει τους στρατιωτικούς επικεφαλής να προειδοποιούν ότι «πρόκειται για έναν απρόβλεπτο και ύπουλο εχθρό. Η επιχείρηση απελευθέρωσης της Μοσούλης μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες ή ακόμη και μήνες». Χαρακτηριστικά, την Παρασκευή το ISIS επιχείρησε αντιπερισπασμό, ανοίγοντας ένα δεύτερο μέτωπο στην πόλη Κιρκούκ, 175 χλμ. νοτιοανατολικά της Μοσούλης. Το Κιρκούκ τελεί υπό τον έλεγχο των Κούρδων Πεσμεργκά. Από την επίθεση του ISIS έπεσαν νεκροί 18 άνθρωποι, άντρες της ασφάλειας και άμαχοι. Και στο κυρίως πεδίο της μάχης, όμως, οι συγκρούσεις στα χωριά περιφερειακά της Μοσούλης είναι σκληρές, αλλά η υπεροπλία των συμμάχων σαφής και οι απώλειες των Τζιχαντιστών βαριές. Τα επίσημα ανακοινωθέντα κατά κανόνα καλύπτουν λεπτομερώς τις υλικές ζημίες που υφίσταται το ISIS, αποφεύγοντας τις αναφορές σε ανθρώπινα θύματα, είναι βέβαιο όμως ότι υπάρχουν πολλά τέτοια στις τάξεις των Τζιχαντιστών. Για παράδειγμα, το βρετανικό υπουργείο Αμυνας -το οποίο μάλλον έχει λιγότερες αναστολές από το ομόλογο αμερικανικό- ανακοίνωσε ότι την Τρίτη 18 Οκτωβρίου, δηλαδή τη δεύτερη μέρα της πολιορκίας της Μοσούλης, πύραυλοι αέρος-εδάφους Hellfire εφοδιασμένοι με σύστημα ακτίνων λέιζερ για τον εντοπισμό στόχων εξόντωσαν ομάδες Τζιχαντιστών ενόσω αντάλλασσαν πυρά με Ιρακινούς στρατιώτες. Και, φυσικά, υπάρχει πάντα η πιο «κινηματογραφική» διάσταση, με τους μεμονωμένους ελεύθερους σκοπευτές που εκτελούν εξ απροόπτου τους Τζιχαντιστές. Ο «αόρατος» sniper που δρα μέσα στην ίδια τη Μοσούλη έχει γίνει κιόλας θρυλική φιγούρα και οπωσδήποτε ήρωας για τους εγκλωβισμένους ντόπιους, οι οποίοι παίρνουν θάρρος να αντισταθούν στους κατακτητές, θα έλεγε κανείς, μέσα από τη διόπτρα του όπλου του και τις ατάραχες βολές του.

Λαβύρινθος με λαγούμια

Οπως και να ’χει, όμως, καθώς εξαναγκάζονται σε οπισθοχώρηση, οι Τζιχαντιστές παραμένουν θανάσιμα επικίνδυνοι λόγω των δολιοφθορών και των εκδικητικών ενεργειών στις οποίες προβαίνουν. Εξυπακούεται ότι επιμένουν, ακόμη και στο καθαυτό πεδίο της μάχης, στην προσφιλή τακτική τους με την αποστολή βομβιστών αυτοκτονίας προς τον εχθρό. Ομως, οχήματα φορτωμένα με εκρηκτικά μέχρι στιγμής φαίνεται πως αναχαιτίζονται αμέσως από τις συμμαχικές δυνάμεις, οπότε αυτή η απειλή έχει εξουδετερωθεί. Επιπλέον, το μεγάλο πλεονέκτημα των συμμάχων είναι το ασύγκριτα προηγμένο οπλοστάσιο που Αμερικανοί, Βρετανοί, Γάλλοι κ.λπ. αλλά και κατ’ επέκταση οι Ιρακινοί και Κούρδοι Πεσμεργκά έχουν στη διάθεσή τους. Τηλεκατευθυνόμενοι πύραυλοι και βόμβες, τηλεκατευθυνόμενα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones), πυρηνικά αεροπλανοφόρα, όπλα συντονισμένα με τις τελευταίες εξελίξεις στην ηλεκτρονική και δορυφορική τεχνολογία: η διαφορά με τα άρματα μάχης, τα πυραυλικά συστήματα ή και απλώς τα πολυβόλα και τα Καλάσνικοφ του ISIS είναι απλώς χαοτική. Ενδεικτική της απόστασης που χωρίζει τους αντιπάλους είναι η αναφορά των Δυτικών στρατηγών σε «drones εμπορίου» που χρησιμοποιούν οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους. Ωστόσο, είναι δεδομένο ότι οι Τζιχαντιστές δεν διστάζουν να θυσιάσουν ή να θυσιαστούν, έχοντας ως υπέρτατο στόχο την εξολόθρευση των απίστων. Δεν αναγνωρίζουν απολύτως καμία από τις διεθνείς συνθήκες για το τι επιτρέπεται και τι όχι σε έναν πόλεμο. Συνεπώς, ο διάχυτος φόβος ότι ως έσχατο μέσο άμυνας το ISIS θα καταφύγει στη χρήση χημικών είναι απολύτως βάσιμος. Εκτός αυτού, όμως, οι Τζιχαντιστές έχουν ναρκοθετήσει σε πολύ μεγάλη έκταση τη Μοσούλη, ενώ έχουν δημιουργήσει και ένα δαιδαλώδες δίκτυο σηράγγων, σκάβοντας υπόγειες στοές στις οποίες μόνο οι ίδιοι γνωρίζουν πώς να προσανατολιστούν και πώς να διαφύγουν. Στις ανακατειλημμένες περιοχές, οι αυτοψίες στα τούνελ των Τζιχαντιστών προκαλούν δέος, διότι δεν είναι μόνο το δίκτυο των σηράγγων αλλά και το μέγεθός τους, οι αναλογικά τεράστιες εσωτερικές τους διαστάσεις που εκπλήσσουν: σαν να κατασκευάστηκαν για ανθρώπους που μετακινούνται καθημερινά και συνεχώς σε αυτές, όχι μόνο όταν διατρέχουν κίνδυνο.

Αγωνία για 1 εκατομμύριο πρόσφυγες

Θεωρητικά η Μοσούλη είναι μια πόλη 1,5 εκατομμυρίου κατοίκων. Στην πράξη όμως μεγάλο μέρος αυτού του πληθυσμού εγκαταλείπει εσπευσμένα και μαζικά την περιοχή υπό τον άμεσο κίνδυνο των γνωστών θηριωδιών τις οποίες διαπράττουν ανενδοίαστα οι Τζιχαντιστές. Οι κάτοικοι της Μοσούλης αποτελούν από μόνοι τους μια ανθρωπιστική κρίση. Απειλούνται από τους κατακτητές του ISIS οι οποίοι τους χρησιμοποιούν κατά χιλιάδες σαν ανθρώπινη ασπίδα προκειμένου να ανακόψουν τις επιθέσεις των συμμάχων. Ταυτόχρονα όμως οι άμαχοι βρίσκονται ούτως ή άλλως στο επίκεντρο διασταυρούμενων πυρών και μπορούν να μετατραπούν σε παράπλευρες απώλειες ανά πάσα στιγμή, θύματα ακόμη και του στρατού που μάχεται για την απελευθέρωσή τους. Η πιο απαισιόδοξη εκτίμηση εκ μέρους του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών αναφέρεται σε ένα κολοσσιαίου μεγέθους κύμα προσφύγων, το οποίο μπορεί να αγγίξει ακόμη και το 1 εκατομμύριο ψυχές.

Οσο και αν φαίνεται παράδοξο, μια άλλη σημαντική παράμετρος της επιχείρησης απελευθέρωσης της Μοσούλης είναι ο πόλεμος που διεξάγεται μέσω Διαδικτύου. Ακριβώς όπως λειτουργούν όταν ανοίγουν πραγματικά λαγούμια, οι Τζιχαντιστές έχουν αποδείξει ότι γνωρίζουν άριστα πώς να αξιοποιούν στο έπακρο τις δυνατότητες που παρέχουν τα social media για τον προσηλυτισμό, τη στρατολόγηση και τη διάδοση των αποτρόπαιων πράξεών τους ανά την υφήλιο. Φροντίζοντας να υπάρχει ζωντανή μετάδοση των πολεμικών επιχειρήσεων μέσω live streaming (έστω και χωρίς τις αιματοβαμμένες βαρβαρότητες του ISIS), η Δύση αντεπιτίθεται και σε αυτό το μέτωπο. Τα εικονίδια (emojis) που βρίσκονται στην κάτω πλευρά της εικόνας και με τα οποία αμέτρητοι χρήστες του Ιντερνετ εκφράζουν τα συναισθήματά τους για τον πόλεμο στη Μοσούλη εκτιμώνται από ορισμένους ως θρίαμβος που κατήγαγαν οι σύμμαχοι εις βάρος του ISIS. Τα θλιμμένα ή οργισμένα emoji είναι απείρως περισσότερα από τα likes, γεγονός που δεν είναι καθόλου αμελητέο. 

Drones και αεροπλανοφόρα

Μολονότι οι μάχες στην περιοχή επί της ουσίας δεν έχουν σταματήσει από το 2014 όταν το ISIS κατέλαβε χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία την πόλη, το σφυροκόπημα των συμμάχων στη Μοσούλη για την τελική της ανακατάληψη ξεκίνησε σε πλήρη ένταση στις 17 Οκτωβρίου. Το γενικό πρόσταγμα της επιχείρησης έχουν οι ιρακινές ένοπλες δυνάμεις, με κεντρική αιχμή τάγματα κομάντο που έχουν εκπαιδευτεί στις σύγχρονες τεχνικές του -ορθόδοξου και μη- πολέμου από Αμερικανούς ειδικούς. Σε ό,τι αφορά τον συμβατικό πόλεμο των επί ξηράς συγκρούσεων, μαζί με τους Ιρακινούς μάχονται κατά του ISIS οι Κούρδοι Πεσμεργκά. 

Ωστόσο, λόγω του τεράστιου χάσματος στην πολεμική τεχνολογία και τα εξελιγμένα μέσα που διαθέτει, τη διαφορά στην πολιορκία της Μοσούλης και την εξολόθρευση των Τζιχαντιστών κάνει ο στρατός της δυτικής συμμαχίας. Υπό τον συντονισμό των Αμερικανών, συνολικά 19 κράτη συμμετέχουν στην επιχείρηση «Inherent Resolve» («Εκ των ένδον αποφασιστική επίλυση»), μολονότι πρακτικά στην πολιορκία της Μοσούλης παίρνουν μέρος στρατιωτικές δυνάμεις από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Δανία, την Αυστραλία, τον Καναδά και την Ιορδανία. Τα αεροπλανοφόρα ΗΠΑ και Γαλλίας, πάντως, έχουν μεταφέρει στη Μέση Ανατολή την αιχμή της σύγχρονης αεροπορικής πολεμικής τεχνολογίας. Τα κολοσσιαία «Ντουάιτ Ντ. Αϊζενχάουερ» και «Σαρλ ντε Γκολ» (το αμερικανικό και γαλλικό αεροπλανοφόρο αντίστοιχα) λειτουργούν εμμέσως ως μέσα επίδειξης αεροπορικής υπεροχής. Τα F/A-18F Super Hornet του στρατού των ΗΠΑ θεωρούνται σήμερα τα κορυφαία μαχητικά αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας, με απεριόριστες δυνατότητες και εξαιρετική αποτελεσματικότητα, είτε στην αερομαχία, είτε στην πλήξη στόχων επί εδάφους με τις βόμβες που μπορούν να μεταφέρουν. Αντίστοιχα είναι και τα Rafale της γαλλικής αεροπορίας, ιδιαίτερα με τους «έξυπνους» πυραύλους τύπου SCALP που έχουν ήδη χτυπήσει στρατηγικούς στόχους στη Μοσούλη, όπως π.χ. μια μονάδα παραγωγής αυτοσχέδιων εκρηκτικών που είχαν εγκαταστήσει οι Τζιχαντιστές. Οι SCALP προγραμματίζονται στην αρχή κάθε αποστολής και μέσω δεδομένων από πολλαπλά συστήματα αυτόματης πλοήγησης έχουν τη δυνατότητα να διορθώσουν την πορεία τους προς τον δεδομένο στόχο. Συγκρίνουν τις δορυφορικές εικόνες που έχουν αποθηκευτεί στην ηλεκτρονική τους μνήμη με εκείνες που καταγράφονται από τους υπέρυθρους αισθητήρες. Κατ’ αυτό τον τρόπο η πιθανότητα αστοχίας των SCALP είναι απειροελάχιστη. 

Από τη δική τους πλευρά οι Βρετανοί συμμετέχουν στην πολυεθνική επιχείρηση ανάκτησης της Μοσούλης με τα παλιά καλά μαχητικά τους, τα θρυλικά Tornado, αλλά και τα Typhoon, τα οποία κατά την κατασκευάστρια εταιρεία, τη Eurofighter, είναι «τα πιο εξελιγμένα μαχητικά αεροσκάφη του κόσμου». Με τηλεκατευθυνόμενους πυραύλους διαφόρων τύπων της σειράς Paveway πλήττουν κινητούς και ακίνητους στόχους στα εδάφη της Μοσούλης, αν και ιδιαίτερο βάρος δίνεται στη χρήση των μη επανδρωμένων Reaper. Τα drones της Βρετανικής Αεροπορίας (RAF) είναι τόσο αποτελεσματικά ώστε αποτελούν έναν τρομακτικό εφιάλτη - και όχι μόνο για τους Τζιχαντιστές. Τα drones προκαλούν έντονες αντιπαραθέσεις μεταξύ των Βρετανών πολιτικών, ορισμένοι εκ των οποίων αμφισβητούν ότι η χρήση τους εναντίον ανθρώπινων στόχων είναι θεμιτή.

Ομως, όποια και εάν είναι τα μέσα, η πολιορκία της Μοσούλης προβλέπεται ότι θα μείνει στην ιστορία του αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους. Και όχι μόνο επειδή είναι η πιο σοβαρή πολεμική σύγκρουση από την εισβολή των Αμερικανών στο Ιράκ το 2003. Αλλά και επειδή το «κίνημα» των Τζιχαντιστών δεν θα είναι πια το ίδιο χωρίς τη μαύρη σημαία του φανατισμού να δεσπόζει στη Μοσούλη.