Πριν από περίπου 65 χρόνια ο Γάλλος οικονομολόγος και εις εκ των ιδρυτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο Ζαν Μονέ, είχε δηλώσει ότι «οι άνθρωποι δεν δέχονται την αλλαγή παρά μόνο όταν υπάρχει ανάγκη και δεν βλέπουν την ανάγκη παρά μόνο όταν υπάρχει κρίση».
Δύο ημέρες πριν το πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία, οι ψηφοφόροι φαίνεται να δημιουργούν την κρίση, βλέποντας την ανάγκη. Η ρήση του Ζαν – Μονέ δεν αρκεί για να περιγράψει την πιο σουρεαλιστική προεκλογική περίοδο της πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας, ούτε να εξηγήσει ακριβώς την πρόθεση ψήφου των πολιτών μιας χώρας η οποία μοιάζει να βρίσκεται σε «πόλεμο» με τον εαυτό της.
Δέκα ανθυποψήφιοι εκ των οποίων μόνο τέσσερις διεκδικούν το απαραίτητο ποσοστό των ψήφων για να περάσουν στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, στις 7 Μαΐου. Ένας ακροαριστερός. Μία ακροδεξιά. Και δύο που τοποθετούνται από την κεντροδεξιά μέχρι το κέντρο. Δύο εξ αυτών κατηγορούνται για εμπλοκή σε σκάνδαλα εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ. Τρεις χρησιμοποιούν αντιευρωπαϊκή και φιλορωσική ρητορική. Ένας υποψήφιος για την προεδρία της Γαλλίας δεν έχει εκλεγεί ποτέ σε κανένα δημόσιο αξίωμα. Και κανείς τους δεν συγκεντρώνει, τουλάχιστον στις δημοσκοπήσεις, περισσότερο από 25%.
Ζαν – Λικ Μελανσόν. Μαρίν Λεπέν. Φρανσουά Φιγιόν. Εμανουέλ Μακρόν. Την Κυριακή 23 Απριλίου το ζευγάρι που θα περάσει στον «τελικό», θα κρίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό, όχι απλώς το μέλλον της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης, αλλά και το μέλλον της ίδιας της Ε.Ε. Βρυξέλλες, Βερολίνο και Ρώμη κρατούν την αναπνοή τους.
Το πολιτικό πλαίσιο πριν τις εκλογές
Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης αντιμετωπίζει υπαρξιακή κρίση. Η ανάπτυξη είναι ασθενική, η ανεργία παραμένει στο 10%, ενώ η ανεργία των νέων αγγίζει το 20%. Οι μεταρρυθμίσεις που είχε υποσχεθεί ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ για την τόνωση της απασχόλησης και της ανάπτυξης ήταν – στην καλύτερη περίπτωση – ανεπαρκείς.
Ο πρόεδρος Ολάντ αναφέρεται ήδη από μεγάλη μερίδα γαλλικών ΜΜΕ ως «ο χειρότερος πρόεδρος της πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας». Οι τρομοκρατικές επιθέσεις και το ζήτημα της μετανάστευσης, αν και δεν συνδέονται στην πράξη, καθώς σχεδόν το σύνολο των δραστών, τόσο σε Βρυξέλλες και Βερολίνο, όσο και στο Παρίσι ήταν πολίτες της Ε.Ε., βρίσκεται πολύ ψηλά στην ατζέντα.
Στην γαλλική επαρχία -κυρίως στις αγροτικές περιοχές- οι δημοσκόποι καταγράφουν πρώην ψηφοφόρους της αριστεράς να στρέφονται στην Μαρίν Λεπέν και συντηρητικούς ψηφοφόρους να σκέφτονται τον Ζαν – Λικ Μελανσόν. Η ψήφος διαμαρτυρίας και η αποχή των ψηφοφόρων, η οποία προς το παρόν αγγίζει το 28% , εκτιμάται ότι θα καταστούν οι δύο βασικοί παράγοντες που θα κρίνουν το αποτέλεσμα.
Οι τέσσερις ανθυποψήφιοι
Ζαν-Λικ Μελανσόν
Ο υποψήφιος της γαλλικής Αριστεράς Ζαν – Λικ Μελανσόν έχει οργανώσει την πιο «σύγχρονη» προεκλογική περίοδο. Χρησιμοποιώντας την τεχνολογία έχει καταφέρει να εμφανιστεί «ταυτόχρονα» σε διαφορετικές προεκλογικές συγκεντρώσεις, μέσω ολογράμματος, ενώ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας έδωσε μεγάλη έμφαση στα κοινωνικά δίκτυα. Ο κ. Μελανσόν είδε τις τελευταίες ημέρες τη δημοτικότητά του να εκτοξεύεται και να αγγίζει το 19,5%. Ο κ. Μελανσόν στοχεύει στην ψήφο διαμαρτυρίας των Γάλλων πολιτών. Υπόσχεται να αυξήσει τη φορολογία σε όσους κερδίσουν περισσότερα από 400.000 ευρώ τον χρόνο, σε τεράστιο ποσοστό και αναφέρεται σε μια συνεργασία της Γαλλίας με την Κούβα και τη Βενεζουέλα, κατηγορώντας παράλληλα την Ευρωπαϊκή Ένωση ως «μια γερμανική Ένωση». Ο υποψήφιος της αριστεράς με το κόμμα «La France insoumise», σύμβολο του οποίου είναι το ελληνικό γράμμα «φ» και πρώην «σύντροφος» του πρωθυπουργού της Ελλάδος Αλέξη Τσίπρα, τον οποίον χρησιμοποίησε ως παράδειγμα προς αποφυγή, έχει λάβει την υποστήριξη του ισπανικού κόμματος «Podemos», αλλά και της Αμερικανίδας ηθοποιού Πάμελα Άντερσον (!).
Μαρίν Λεπέν
Η υποψήφια του Εθνικού Μετώπου Μαρίν Λεπέν χρησιμοποιεί, παρόμοια ρητορική με αυτήν του κ. Μελανσόν, προτείνοντας την επιστροφή της Γαλλίας -μέσω της εθνικής απομόνωσης- σε ένα εξιδανικευμένο παρελθόν. Αυστηρότεροι έλεγχοι των συνόρων, ποσοστώσεις στο ζήτημα υποδοχής αιτούντων άσυλο. Προτείνει τον οικονομικό προστατευτισμό και τη στενότερη σχέση της Γαλλίας με τη Ρωσία, παρά με την Ευρωπαϊκή Ένωση ή το ΝΑΤΟ. Η υποψήφια της ακροδεξιάς φαίνεται, προς το παρόν, η μόνη εκ των ανθυποψηφίων η οποία θα καταφέρει να περάσει στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις της δίνουν ένα ποσοστό που αγγίζει το 23% . Σε περίπτωση που η αποχή στις εκλογές αγγίξει υψηλό – για τα γαλλικά δεδομένα- επίπεδο η κυρία Λεπέν θα είναι η άμεσα κερδισμένη, καθώς διαθέτει την ποιο ισχυρή και συμπαγή εκλογική βάση.
Παρόλο που η κυρία Λεπέν κατηγορείται ότι διασπάθισε χρήματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου- ποσόν 300.000 ευρώ- τα οποία χρησιμοποίησε για να πληρώσει στελέχη του Εθνικού Μετώπου και όχι συνεργάτες της στις Βρυξέλλες και στο Στρασβούργο όπως όφειλε ως Ευρωβουλευτής, έχει επιλέξει την πιο σκληρή αντιευρωπαϊκή ρητορική, ζητώντας την διενέργεια δημοψηφίσματος για την έξοδο της Γαλλίας από την ευρωζώνη, ενώ σε προεκλογική της ομιλία την περασμένη εβδομάδα αναφέρθηκε στην Ελλάδα, χρησιμοποιώντας την, επίσης, ως παράδειγμα προς αποφυγή, λέγοντας χαρακτηριστικά. «Το 2017 οι Έλληνες πληρώνονται με κουπόνια. Αυτή είναι η Ε.Ε».
Φρανσουά Φιγιόν
Τον Νοέμβριο του 2016, όταν ανακοινώθηκε η υποψηφιότητά του με τους Ρεπουμπλικάνους, ο Φρανσουά Φιγιόν θεωρούνταν το απόλυτο φαβορί για την προεδρία της πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας, Οι δεξιοί ψηφοφόροι της Γαλλίας, πέντε χρόνια μετά την εκλογή του Σοσιαλιστή Φρανσουά Ολάντ και την ήττα του Νικολά Σαρκοζί, περίμεναν να πάρουν την εκδίκησή τους, σε μια εκλογική διαδικασία που έμοιαζε με «περίπατο».
Το οικονομικό πρόγραμμα του Φιγιόν περιλαμβάνει μια «θεραπεία σοκ» για την αγορά εργασίας και τις δημόσιες δαπάνες με σκοπό να επαναφέρει την ανάπτυξη στη χώρα. Περικοπή των δημοσίων δαπανών κατά 100 δισ. ευρώ. Μείωση των δημοσίων υπαλλήλων κατά 500.000. Έναν νέο «κοινωνικό συμβόλαιο» το οποίο, σύμφωνα με τον ίδιο, θα εκτοξεύσει την γαλλική οικονομία.
Τα προβλήματα για τον κ. Φιγιόν ξεκίνησαν όταν οι μειώσεις στις δημόσιες δαπάνες που προτείνει, φάνηκε να αφορούν σε όλους τους υπόλοιπους πλην του ιδίου και της οικογένειάς του.
Ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών ενεπλάκη σε μια υπόθεση διασπάθισης δημοσίου χρήματος – 900.000 ευρώ-. Ποσόν το οποίο έδωσε στην σύζυγό του και τα παιδιά της ως αμοιβή για μια εργασία άνευ αντικειμένου. Εκτός αυτού, η γαλλική εφημερίδα Journal du Dimanche, αποκάλυψε ότι ένας ανώνυμος «φίλος» του κ. Φιγιόν υπέγραψε μια επιταγή 13.000 ευρώ για δύο χειροποίητα κοστούμια από μια πανάκριβη μπουτίκ στο Saint-Germain-des-Prés, τα οποία προσέφερε στον υποψήφιο της δεξιάς. Η απάντηση του κ. Φιγιόν στην αποκάλυψη της εφημερίδας «et alors?» (και λοιπόν;), έχει ήδη γραφτεί στην πολιτική ιστορία της Γαλλίας προκαλώντας οργή ανάμεσα και στους ψηφοφόρους του. Με τη δημοτικότητά του να βρίσκεται στο 19,5%, ο κ. Φιγιόν κατηγορεί τα Μέσα Ενημέρωσης, φτάνοντας στο σημείο να ακυρώσει προγραμματισμένη συνέντευξη με την εφημερίδα «Le Monde» καθώς δεν του άρεσαν οι ερωτήσεις. Παρά ταύτα διατηρεί ακόμα κάποιες ελπίδες να περάσει στο δεύτερο γύρο, καθώς μετά την Μαρίν Λεπέν, έχει την πλέον συμπαγή εκλογική βάση. Τους λεγόμενους «Fillionistes».
Εμανουέλ Μακρόν
Η απάντηση στην ερώτηση «ποιο κόμμα υποστηρίζει τον Εμανουέλ Μακρόν», είναι «κανένα». Διότι ο πρώην υπουργός Οικονομίας στην κυβέρνηση του Φρανσουά Ολάντ, δημιούργησε το δικό του. «En Marche!». Το απόλυτο αουτσάιντερ της γαλλικής πολιτικής σκηνής εμφανίζεται να προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις των τελευταίων εβδομάδων.
Είναι ο μοναδικός ανθυποψήφιος με ξεκάθαρο φιλοευρωπαϊκό προφίλ. Η περαιτέρω εμβάθυνση, κυρίως της Ευρωζώνης, η συνεργασία με τη Γερμανία για την αντιμετώπιση βασικών προβλημάτων της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, αλλά και η τολμηρή του επιλογή να δηλώσει σε προεκλογική του συγκέντρωση «υπερήφανος» που βλέπει δίπλα στην γαλλική, την ευρωπαϊκή σημαία, τον έχουν μετατρέψει σε κόκκινο πανί για τους υπόλοιπους τρεις διεκδικητές της εξουσίας.
Το οικονομικό του πρόγραμμα παρόλο που περιλαμβάνει μειώσεις των δημοσίων δαπανών και περικοπή υπαλλήλων, δεν πλησιάζει τη «θεραπεία-σοκ« του κ. Φιγιόν. Ο Εμανουέλ Μακρόν υποστηρίζει ότι θα περικόψει 120.000 θέσεις δημοσίων υπαλλήλων και θα μειώσει τις δημόσιες δαπάνες κατά 60 δισ. ευρώ, ενώ αντί να αυξήσει το όριο συνταξιοδότησης προτείνει την ενοποίηση των 35 διαφορετικών συνταξιοδοτικών συστημάτων της χώρας.
Το πρόγραμμα του ανεξάρτητου υποψηφίου προκάλεσε το θαυμασμό του υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος δήλωσε ότι αν ήταν Γάλλος θα ψήφιζε Μακρόν. Τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κ Μακρόν είναι ότι η εκλογική του βάση είναι ελάχιστα συμπαγής, καθώς και το γεγονός ότι έναν μήνα περίπου μετά τις προεδρικές εκλογές, θα διεξαχθούν στην Γαλλία και οι βουλευτικές. Σε περίπτωση που ο κ. Μακρόν εκλεγεί πρόεδρος της Γαλλίας, οι πιθανότητες να κερδίσει την πλειοψηφία και στην Γαλλική Εθνοσυνέλευση, δεν είναι μεγάλες και σε μια χώρα χωρίς ιστορία πολιτικών συνεργασιών, οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις του κ. Μακρόν, ενδέχεται να συναντήσουν μεγάλες δυσκολίες.
Οι οργισμένοι ψηφοφόροι
Σε αντίθεση με το 2012, όταν ο Φρανσουά Ολάντ ήταν το απόλυτο φαβορί, το 2017 βρίσκει τους Γάλλους ψηφοφόρους, οργισμένους, μπερδεμένους και αναποφάσιστους. Η πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία διαθέτει παρά ταύτα ασφαλιστικές δικλίδες που εγγυώνται τη διατήρησή της. Το σύστημα των δύο γύρων των προεδρικών εκλογών. Στον πρώτο γύρο, οι ψηφοφόροι μπορούν να εκφράσουν την διαμαρτυρία τους στην πολιτική ελίτ. Στον δεύτερο γύρο, συνήθως συνασπίζονται στον ανθυποψήφιο που δεν αμφισβητεί την République. Αν και τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν αποδείξει ότι ελάχιστα πράγματα -ιδίως στην ευρωπαϊκή πολιτική- μπορούν να θεωρηθούν δεδομένα.
