Μαθησιακές δυσκολίες

Η γνώση που έχει κατακτηθεί από την επιστημονική κοινότητα για τις διαταραχές αυτές δεν διασφαλίζει πάντοτε ότι θα διαγνωστούν παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή ΔΕΠ-Υ. Απεναντίας, ο κίνδυνος να περιθωριοποιηθούν  είτε από το  σχολείο, είτε από την οικογένεια παραμένει υπαρκτός και μεγάλος. 

Οι μαθησιακές δυσκολίες δεν μπορούν να διαγνωστούν από τη γέννηση ενός παιδιού, όπως άλλα προβλήματα. Κάθε παιδί ως γνωστόν έχει το δικό του ρυθμό και τις δικές του επιδόσεις. Μερικά παιδιά, όμως, ενώ διαθέτουν φυσιολογική νοητική ικανότητα και δεν αντιμετωπίζουν οργανικό πρόβλημα, παρουσιάζουν δυσκολία –ανεξήγητη καταρχάς για τους γονείς- σε επιμέρους τομείς της σχολικής φοίτησης, πχ στην ανάγνωση, την ορθογραφία, τη γραπτή έκφραση, τις μαθηματικές πράξεις. Αυτά τα παιδιά παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες. 

Στατιστικά, ήπιες έως και σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζει ένα στα δέκα παιδιά, ενώ συναντώνται συχνότερα στα αγόρια από ότι στα κορίτσια. Η πιο γνωστή είναι η δυσλεξία. Τα αίτια των μαθησιακών δυσκολιών δεν είναι γνωστά – ενοχοποιούνται γενετικοί, νευροβιολογικοί, γνωσιακοί κα παράγοντες. 

Η ΔΕΠ-Υ είναι μια νευροβιολογική διαταραχή που εμφανίζεται σε ποσοστό περίπου 6% των παιδιών σχολικής ηλικίας, με «προτίμηση» στα αγόρια. Αρκετοί επιστήμονες, ωστόσο, πιστεύουν ότι η συχνότητα εμφάνισης είναι περίπου η ίδια και στα δυο φύλα, με τη διαφορά ότι τα κορίτσια συχνά δεν είναι υπερκινητικά και διαχειρίζονται καλύτερα τη διαταραχή τους, γι αυτό και η διάγνωση μπορεί να διαλάθει ή να γίνει αργότερα. Γίνεται συνήθως αντιληπτή όταν το παιδί καλείται να λειτουργήσει σε κάποια ομάδα, όπως στον παιδικό σταθμό, το νηπιαγωγείο, το σχολείο. Έτσι, τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζονται στους ειδικούς συνήθως, μεταξύ 3 και 7 χρόνων. Η αναγνώριση του προβλήματος συμπίπτει, στις περισσότερες περιπτώσεις, με την ένταξη στο σχολείο, εξαιτίας των αυξημένων απαιτήσεων για συγκέντρωση της προσοχής, οργάνωση και συμμόρφωση στους κανόνες.

Σύμφωνα με το Πανελλήνιο Σωματείο Ατόμων με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), τα κύρια συμπτώματα της διαταραχής, όπως ορίζονται από το DSM-IV, είναι η διάσπαση της προσοχής, η παρορμητικότητα και η υπερκινητικότητα. Με βάση τα συμπτώματα που επικρατούν στα παιδιά σχολικής ηλικίας διακρίνονται τρεις τύπους ΔΕΠΥ:
- ΔΕΠΥ – τύπος Απροσεξίας, με το παιδί να διακρίνεται από τα εξής: 
 • δεν μπορεί να συγκεντρωθεί,
• αποσπάται εύκολα από άσχετα ερεθίσματα,

• δεν φαίνεται να ακούει,
• δε δίνει σημασία στις λεπτομέρειες,
• κάνει λάθη απροσεξίας,
• δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες,
• αποφεύγει εργασίες που απαιτούν συστηματική πνευματική προσπάθεια,
• ξεχνά τις σχολικές εργασίες
• χάνει πράγματα και
• γενικά είναι ανοργάνωτος/η
 
Ο τύπος αυτός είναι συχνός σε παιδιά σχολικής ηλικίας, που μπορεί να μη γίνουν αντιληπτά επειδή δεν παρουσιάζουν διασπαστική συμπεριφορά. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι παιδιά που διαγνώσθηκαν σε σχετικά μεγαλύτερη ηλικία, όταν είχαν ξεπεράσει τα προβλήματα υπερκινητικότητας που εμφάνιζαν ως μικρότερα, ενώ σε άλλες περιπτώσεις είναι μια αμιγώς διαφορετική κατάσταση από τους άλλους τύπους της ΔΕΠΥ.

ΔΕΠΥ – τύπος Παρορμητικότητας/Υπερκινητικότητας, με το παιδί να συγκεντρώνει τα εξής χαρακτηριστικά: 
• δυσκολεύεται να παραμείνει καθισμένος/η,
• κουνάει χέρια, πόδια, ή στριφογυρίζει στην καρέκλα,
• κοιτά συνέχεια γύρω του και πειράζει τους άλλους,
• σηκώνεται όταν δεν επιτρέπεται,
• τρέχει και σκαρφαλώνει υπερβολικά,
• δεν σκέφτεται πριν αντιδράσει,
• απαντάει πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση,
• μιλάει συνεχώς,
• δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του,
• στα παιχνίδια δεν ακολουθεί κανόνες,
• διακόπτει ή ενοχλεί τους άλλους,
 
Ο τύπος αυτός είναι πιο συχνός σε παιδιά μικρότερης ηλικίας που παρουσιάζουν έντονα υπερκινητική και παρορμητική συμπεριφορά. Στα παιδιά αυτά, το πρόβλημα της συγκέντρωσης της προσοχής δεν είναι ιδιαιτέρως εμφανές, συχνά διότι δεν έχει αναδειχτεί, καθώς δεν έχουν ακόμα κληθεί να λειτουργήσουν σε σχολικό περιβάλλον.
 
ΔΕΠΥ – Συνδυασμένος τύπος:Είναι επίσης συνηθισμένος τύπος ΔΕΠΥ στα παιδιά και στους εφήβους όπου παρουσιάζεται συνδυασμός κάποιων από τα παραπάνω συμπτώματα,  ήτοι απροσεξία, υπερκινητικότητα και παρορμητική συμπεριφορά.