Christine Lagarde, στα βαθιά του ΔΝΤ

H Ντοβίλ είναι μια αρχετυπική γαλλική λουτρόπουλη. Σαν εκείνες του μεσογειακού Νότου, μόνο που βρίσκεται στη Νορμανδία. Με καζίνο και ξέγνοιαστη κοσμική ζωή. Με επαύλεις που κρύβουν στα σπλάχνα τους αμύθητης αξίας πίνακες του Πικάσο και του Μπρακ, όπως αυτές του Ιβ Σεν Λοράν και της Χρυσάνθης Γουλανδρή. Με λογοτεχνικές αναφορές -ο Προυστ ανατρέχει πολλάκις στην Ντοβίλ στο «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο»-, φασιονίστικες ιστορικές καταγραφές -η Κοκό Σανέλ εδώ άνοιξε το δεύτερο κατάστημά της και εδώ πήρε την απόφαση να αφήσει την κατασκευή καπέλων και να καταπιαστεί με το σχέδιο μόδας- και φυσικά άλλοθι ποπ κουλτούρας - λέγεται πως ο Ιαν Φλέμινγκ εμπνεύστηκε την περιπέτεια του Τζέιμς Μποντ «Καζίνο Ρουαγιάλ» στο καζίνο της Ντοβίλ.

Χωρίς πολλή σκέψη, από τη στιγμή που η Γαλλία ανέλαβε στις αρχές του 2010 την προεδρία των G8/G20, ο Νικολά Σαρκοζί είχε αποφασίσει πως η σύνοδος του G8 θα φιλοξενούνταν εκεί. Κάτι ο μαγιάτικος ήλιος και το αεράκι της Μάγχης που θα καθάριζε από τις οικονομικές σκοτούρες τα κεφάλια των ανθρώπων που διαχειρίζονται το 65% του παγκόσμιου πλούτου, κάτι η «τεχνογνωσία» της νορμανδικής λουτρόπολης που οργανώνει το γνωστό κινηματογραφικό φεστιβάλ κάθε φθινόπωρο, δεν ήθελε και πολύ για να την κυκλώσει στον χάρτη. Εως τις αρχές Μαΐου, στη σύνοδο της Ντοβίλ άπαντες οι κοστουμαρισμένοι γραφειοκράτες, οι ζοχαδιασμένοι τραπεζίτες και οι πονοκεφαλιασμένοι υπουργοί του πλανήτη ανέμεναν δύο μεγάλους πρωταγωνιστές: τον μέχρι τότε διευθύνοντα σύμβουλο του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν και τη μακροβιότερη Γαλλίδα υπουργό Οικονομικών Κριστίν Λαγκάρντ.

Τον μεν DSK επειδή, όπως λεγόταν, θα έκλεβε την παράσταση από τον Σαρκοζί εντός έδρας, σφραγίζοντας και σημειολογικά την υποψηφιότητά του για τη γαλλική προεδρία, τη δε Λαγκάρντ ως την αεικίνητη, ψιλόλιγνη νομικό με την ακαταμάχητη για Γαλλίδα αγγλική προφορά και τα sur mesure κοστούμια που θα «ξελάσπωνε» τους άνδρες ομολόγους της. Οπως είχε πει στο παρελθόν, εκκρίνουν πολλή τεστοστερόνη για να μπορούν να αποφασίζουν νηφάλια. Ωστόσο, κανένας από τους δύο δεν παρέστη τελικά στη σύνοδο.

Ο DSK βρισκόταν σε κατ’ οίκον περιορισμό στο διαμέρισμά του στο Τριμπέκα της Νέας Υόρκης μετά τις κατηγορίες της θρυλικής πλέον καμαριέρας του «Sofitel», την ώρα που η 55χρονη Λαγκάρντ τακτοποιούσε τα Chanel σύνολά της στη βαλίτσα της και ξεκινούσε από τη Βραζιλία το μακρύ ταξίδι για τη διαδοχή του. Και οι δύο έλαμψαν διά της απουσίας τους και συζητήθηκαν όσο κανείς. Ο DSK ως ορντέρβ στα πηγαδάκια, η Γαλλίδα υπουργός ως κυρίως πιάτο στο τραπέζι των οικονομικά πανίσχυρων δειπνοσοφιστών του πλανήτη. Τις ώρες που η Λαγκάρντ διέσχιζε με το αεροσκάφος της γαλλικής προεδρίας τον Ατλαντικό, στην Ντοβίλ, μόλις 15 χιλιόμετρα από τη γενέτειρά της Χάβρη, ο Ομπάμα, η Κλίντον, ο Σαρκοζί, ακόμη και η λακωνική συνήθως Μέρκελ τις έδιναν πρόκριμα στην κούρσα για τη διαδοχή του DSK. Και σίγουρα δεν έφταιγε το κείμενο που η νυν πρόεδρος του ΔΝΤ είχε γράψει για τη Γερμανίδα καγκελάριο στο «Time» της 21ης Απριλίου με τίτλο «Η de facto πρόεδρος της Ε.Ε.».  

Παρότι δεν εξελέγη ποτέ σε πολιτικό αξίωμα και παρόλο που παραδέχεται ως μοναδική αποτυχία της την αδυναμία να εισαχθεί στη Γαλλική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, που άνδρωσε σχεδόν σύσσωμες την τωρινή και την προηγούμενη γενιά Γάλλων πολιτικών, η Λαγκάρντ κατόρθωσε μέσα σε τέσσερα παρά κάτι χρόνια να θεωρείται η διαχρονικά πιο επιτυχημένη Γαλλίδα υπουργός Οικονομικών. Μπορεί αυτός ο χαρακτηρισμός να της στοίχισε την απουσία της από τον γάμο του μικρότερου εκ των τριών αδελφών της, εκατοντάδες χαμένες ώρες ύπνου, ένα διαζύγιο και μια μάλλον χλιαρή σχέση με τους δύο γιους της, όμως η «Αμερικάνα», όπως είναι το παρατσούκλι της, αναρριχήθηκε τελικά στο τιμόνι του ΔΝΤ ή, πιο απλά, βρέθηκε να κάνει κουμάντο στην παγκόσμια οικονομία. Και μάλιστα τη στιγμή όπου όλες οι λεγόμενες αναπτυγμένες χώρες  εξαρτώνται άμεσα ή έμμεσα από το πορτοφόλι της.

Οτι θα γινόταν πρωταθλήτρια μπορούσε να το προβλέψει κανείς από τα παιδικά της χρόνια. Το νούμερο ένα την καταδιώκει άλλωστε από τη γέννησή της. Την Πρωτοχρονιά του 1956 ο Ρομπέρ και η Νικόλ Λαλουέτ φέρνουν στον κόσμο την Κριστίν Μαντλέν Οντέτ.  Πρωτότοκη, μοναχοκόρη, μεγαλύτερη από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας, μεγαλώνει ανάμεσα στα βιβλία του πατέρα της, που διδάσκει Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Ρουέν, και στις σημειώσεις της μητέρας της, που επίσης είναι δασκάλα. Στο σπίτι των Λαλουέτ νόμος είναι η πειθαρχία και οι καλοί τρόποι.

Οι αγκώνες πάνω στο τραπέζι την ώρα του φαγητού επισείουν τιμωρία, τα γραμματικά λάθη δεν συγχωρούνται, η σχεδόν εβδομαδιαία παρουσία στην όπερα θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ της οικογενειακής διασκέδασης. Η μικρή Κριστίν Λαλουέτ, που εκτός από γαλλικά διδάσκεται αρχαία ελληνικά, λατινικά και αγγλικά, παροτρύνεται από τον πατέρα της να ξεκινήσει μαθήματα συγχρονισμένης κολύμβησης, προκειμένου να μην «μπλέξει» με τον Μάη του ’68. Εκείνη όχι μόνο γίνεται μέλος της εθνικής ομάδας, αλλά στα 16 της κερδίζει το αργυρό μετάλλιο στους εθνικούς αγώνες. Η έξη της στο νερό συνεχίζεται έως σήμερα, αφού δεν μένει ποτέ σε ξενοδοχείο αν αυτό δεν διαθέτει πισίνα. Ο θάνατος του πατέρα της το 1973 αλλάζει τις προτεραιότητες της οικογένειας.

Η 17χρονη Κριστίν μαθητεύει στη μητριαρχία, δίπλα στη μητέρα και τη γιαγιά της. Μέχρι που μια υποτροφία τη φέρνει στις ΗΠΑ ως μαθητευόμενη στο γραφείο του τότε Ρεπουμπλικάνου βουλευτή και δύο δεκαετίες αργότερα υπουργού Αμυνας στην κυβέρνηση Κλίντον, Γουίλιαμ Κόεν. Τη δεκαετία του ’70, όταν η Λαγκάρντ πατά για πρώτη φορά σε αμερικανικό έδαφος, η κοινή γνώμη ζει στα απόνερα του Γουότεργκεϊτ. Ο Κοέν, που αναμίχθηκε ενεργά στη διαλεύκανση του σκανδάλου πηγαίνοντας κόντρα στην ίδια του την παράταξη, της αναθέτει την αλληλογραφία του με τους γαλλόφωνους εκλέκτορες της Πολιτείας Μέιν. Υστερα από ένα πισωγύρισμα στη Γαλλία και δύο μεταπτυχιακά -κανένα από αυτά στα Οικονομικά- η Λαγκάρντ επιστρέφει το 1981 στο Σικάγο και προσλαμβάνεται σε ένα από τα μεγαλύτερα δικηγορικά γραφεία του κόσμου, την Baker & McKenzie. Η γυναίκα που την προσλαμβάνει προσγειώνει απότομα τις προσδοκίες της 25χρονης φιλόδοξης Γαλλίδας, που την κάνουν να πιστεύει ότι μπορεί να γίνει συνέταιρος: «Είσαι πολύ νέα και είσαι γυναίκα». Η Λαγκάρντ θα το θυμάται.

Μέσα σε 18 χρόνια όχι μόνο θα γίνει συνέταιρος, αλλά και από το 1999 πρόεδρος του δικηγορικού κολοσσού. Οχι μόνο θα προλάβει να παντρευτεί, να αποκτήσει δύο γιους και να χωρίσει, αλλά θα καλλιεργήσει με επιτυχία την εικόνα της εργασιομνούς γυναίκας, της σκληρής διαπραγματεύτριας, της άριστης γνώστριας του εργατικού και το ευρωπαϊκού δικαίου. Ωστόσο, η πιο σπουδαία κατάκτηση από τη μακρά διαμονή της στις ΗΠΑ, τη χώρα που, όπως λέει, της άλλαξε τη ζωή, είναι οι δημόσιες σχέσεις. Εκεί κατέκτησε την άνεση να «παίζει σφαλιάρες» με τον Τίμοθι Γκάιτνερ και να στέλνει με SMS στον Αλαν Γκρίνσπαν το περίφημο «Αν οι Lehman Brothers ήταν Sisters, δεν θα κατέρρεαν».

Οχι, η Κριστίν Λαγκάρντ που κράτησε το επώνυμο και τίποτε άλλο από τον πρώτο της σύζυγο -του φόρτωσε να μεγαλώσει και τους δύο γιους τους- δεν είναι τόσο κυνική. Είναι ακόμη περισσότερο. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς πως, ενώ ως υπουργός Οικονομικών προλάβαινε να φωτογραφηθεί με τον αγαπημένο της από το 2005 Κορσικανό αλλά πολιτογραφημένο Μασσαλιώτη επιχειρηματία Χαβιέ Ζιοκαντί και να μιλήσει στο «Paris Match», στην ίδια συνέντευξη παραδεχόταν πως ο χρόνος που διαθέτει στα παιδιά της περιορίζεται σε μερικές συναντήσεις τον χρόνο. Προφανώς, λιγότερες από τις φορές που καταφεύγει στην έπαυλή της στη Χάβρη για να αφοσιωθεί στις αγαπημένες της τριανταφυλλιές.

Η κηπουρική άλλωστε είναι αγαπημένο της χόμπι, όπως και το κολύμπι, το scuba diving, η ποδηλασία και η παρασκευή σπιτικής μαρμελάδας. Με τον 56χρονο νυν σύντροφό της έχουν παράλληλες ζωές. Εκαναν μαζί την πρακτική τους ως δικηγόροι, παντρεύτηκαν, απέκτησαν από δύο παιδιά ο καθένας, χώρισαν και συναντήθηκαν ξανά το 2005 σε ένα δείπνο εργασίας που παρέθεσε η Λαγκάρντ ως υπουργός Εμπορίου σε εκπροσώπους των επιχειρηματιών της Μασσαλίας. Χρειάστηκε μια βαρκάδα με εκείνον στο κουπί, για να καταλήξουν πως τελικά είναι αδελφές ψυχές.

Εκτοτε εκείνη προσπαθεί να τον μυήσει στην όπερα πηγαίνοντάς τον ανελλιπώς στις παραστάσεις του αδελφού της βαρύτονου Ολιβιέ Λαλουέτ, εκείνος προσπαθεί να χωρέσει μέσα στο φορτωμένο πρόγραμμά της τον γάμο τους. Από το 2008, όμως, όταν ξέσπασε η κρίση της Lehman, η Λαγκάρντ έχει κάνει τρεις φορές τον γύρο του κόσμου ως υπουργός. Πού χρόνος για ρύζια και κουφέτα; Το καθημερινό πρόγραμμά της είναι σπαρτιάτικο. Ξύπνημα στις 6.30 το πρωί, μισή ώρα γυμναστική, ελαφρά, μικρά, αποκλειστικά χορτοφαγικά γεύματα, καθόλου αλκοόλ, καθόλου καφεΐνη. Η κοινωνικότητα και ο κοσμοπολιτισμός της κάνει πολλούς να επιχειρούν αναγωγές με τις συμπατριώτισσές της πολιτικούς του Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Η Σεγκολέν Ρουαγιάλ και η Μαρτίν Ομπρί σταματούν την κοκορομαχία τους απλώς για να τη δουν να σαρώνει όλα τα πάλαι ποτέ ανδρικά άβατα. Πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Baker & McKenzie στα 43 της, πρώτη γυναίκα υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας και πρώτη γυναίκα υπουργός Οικονομικών των G8 στα 51 της, πρώτη γυναίκα πρόεδρος του ΔΝΤ στα 55 της. Την πολιτική της σταδιοδρομία η Λαγκάρντ την οφείλει στον Ντομινίκ ντε Βιλπέν. Εκείνος την καλεί το 2005 στη Γαλλία για να αναλάβει το υπουργείο Εμπορίου. Εκείνη αφήνει έναν μισθό 600.000 δολαρίων τον χρόνο και επιστρέφει στο Παρίσι.

Οι λέξεις αργία, Σαββατοκύριακο, υπερωρίες μοιάζουν αστείες στο αμερικανοθρεμμένο «είναι» της. Και το δηλώνει δημόσια. Οι δημοσιογράφοι δημιουργούν λογοπαίγνιο με το επώνυμό της και τη βαφτίζουν «Lagaffe», ελληνιστί η κυρία Γκάφα. Μετά την εκλογή Σαρκοζί το 2007 ο πρωθυπουργός Φρανσουά Φιγιόν της προσφέρει το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Γεωργίας για έναν μόλις μήνα. Παρά τη σχέση αγάπης - μίσους που τρέφουν αμοιβαία με τον Γάλλο πρόεδρο, τον Ιούνιο του 2007 η… μπίλια -ίσως με μια δόση εμπάθειας από τον Σαρκοζί- κάθεται στο όνομά της και η Λαγκάρντ αναλαμβάνει υπουργός Οικονομικών.

Η αλυσιδωτή αντίδραση από την κατάρρευση εν μια νυκτί της Lehman Brothers το 2008 και το ζήτημα της ασφαλιστικής AIG, που προκύπτει αμέσως μετά, την προικοδοτούν με μαύρους κύκλους από τα ξενύχτια. Η στάση της -και τα άψογα αγγλικά της- κάνουν το Σαρκοζί να ξανασκεφτεί την αποπομπή της από την κυβέρνηση. Η Λαγκάρντ επιτέλους ξεπλένει τον μεγαλύτερο ψόγο που της προσάπτουν, πως δηλαδή δεν σκαμπάζει από οικονομία.

Το ελληνικό πρόβλημα και η κρίση χρέους στην ευρωζώνη εξελίσσουν την εικόνα της σε Κλεοπάτρα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Και τούτο γιατί είναι μάλλον η μόνη που μπορεί να τα «χώσει» στους τραπεζίτες -το κάνει με απαράμιλλο τακτ στο οσκαρικό ντοκιμαντέρ «Inside Job»-, να κατανοήσει ως γυναίκα τη φίλη της Μέρκελ, να διαπραγματευτεί τις γαλλικές θέσεις, ήτοι να πει ένα μεγαλόστομο, σαφές και πάγιο «όχι» στο περίφημο «κούρεμα» χρέους. Η στάση και η δικτύωσή της με πρωθυπουργούς, προέδρους, υπουργούς και οικονομολόγους είναι τέτοια που έκανε πολλούς ακόμη και να λησμονήσουν την εμπλοκή της στο περίφημο σκάνδαλο του Μπερνάρ Ταπί, το οποίο δεν έχει τελεσιδικήσει ακόμη.

Η Λαγκάρντ δέχεται μομφή -κυρίως από τους Σοσιαλιστές- πως χρησιμοποίησε την επιρροή της ως υπουργός Οικονομικών προκειμένου να επιδικαστεί άρον άρον στον «πολύ» κ. Ταπί, τέως υπουργό των Σοσιαλιστών και όψιμο πολιτικό φίλο του Νικολά Σαρκοζί, ποσό ύψους 285 εκατ. ευρώ από την κρατική τράπεζα Credit Lyonnais. Η διαμάχη του Ταπί με την τράπεζα κρατά από το 1992, όταν εκείνος πούλησε την εταιρεία Adidas και έκτοτε κατηγορεί την Credit Lyonnais για υπεξαίρεση χρημάτων.

Με την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς της για το ΔΝΤ η υπόθεση ανασύρθηκε ξανά, όμως εκείνη φρόντισε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις και να βγει αψεγάδιαστη από τον κουρνιαχτό των φημών, διαλαλώντας δημόσια την καθαρή συνείδησή της. Από «κυρία Γκάφα» έχει γίνει πια η υπουργός που μπορεί να μιλήσει ακαδημαϊκά αγγλικά σε απευθείας σύνδεση με το BBC και πέντε λεπτά μετά να συνομιλεί σε άπταιστη αμερικανική αργκό με το CBS, γοητεύοντας με τη λιπόσαρκη φιγούρα, την κοινωνική άνεση και βέβαια το ζεν της. Καθόλου τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι εντρύφησε στον διαλογισμό και εξακολουθεί να καταπιάνεται καθημερινά με τη γιόγκα όχι από προσωπικό ενδιαφέρον, αλλά για να διαχειρίζεται ψύχραιμα και νηφάλια τις υποθέσεις της ως δικηγόρος. Γι’ αυτό προφανώς και δεν «μάσησε» από την προσωπική επίθεση στην οποία προέβη ο Βραζιλιάνος αντιπρόσωπος στο ΔΝΤ Πάουλο Μπατίστα, σε πρόσφατη συνεδρίαση του Ταμείου αναφορικά με τη νέα χρηματοδότηση της Ελλάδας. Από τη νέα θέση της η Λαγκάρντ, η οποία πριν από μερικούς μήνες δήλωνε πως θα την ενδιέφερε να γίνει ακόμη και πρωθυπουργός της Γαλλίας και πλέον έχει όλο το γήπεδο δικό της για να καλλιεργήσει το προφίλ μιας μελλοντικής πρώτης γυναίκα προέδρου της πατρίδας της, δείχνει με τις έως τώρα κινήσεις της να συνεχίζει τη φιλελληνική -στην πραγματικότητα, φιλοευρωπαϊκή- στάση του προκατόχου της στο Ταμείο DSK. Τι κι αν στον καλπασμό του επιβήτορα της Γαλλικής Δημοκρατίας Ντομινίκ προς την προεδρία βρέθηκε μια «θαλασσοδαρμένη» καμαριέρα; Στην περίπτωση της Λαγκάρντ μάλλον θα χρειαστεί θηριοδαμαστής. Πάντως, το Ταμείο έχει φροντίσει να προλάβει πιθανά ατοπήματα, απαγορεύοντας ρητά στο πενταετές συμβόλαιο της Κριστίν Λαγκάρντ οποιαδήποτε συμπεριφορά που παρεκκλίνει από την ευπρέπεια. Ευτυχώς, δεν ισχύει το ίδιο για τον γοητευτικό σύντροφό της που όσο περιμένει το καθιερωμένο τηλεφώνημά της από την Ουάσινγκτον στη Μασσαλία κάθε βράδυ στις 23.00 ακριβώς (ώρα Ουάσινγκτον), όλο και κάποιον τρόπο θα βρει να περάσει δημιουργικά τον χρόνο του.