Στην πρίζα χωρίς συμβιβασμούς

Βρισκόμαστε στο πιο σημαντικό, ίσως, σταυροδρόμι της αυτοκίνησης στον ένα και πλέον αιώνα ιστορίας της. Η ηλεκτροκίνηση δεν θα αλλάξει μόνο το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των αυτοκινήτων, αλλά θα ορίσει εκ νέου το συνολικό πλαίσιο σχετικά με τη χρήση τους και τις συνθήκες που αυτή επηρεάζει.

Πολλές φορές, όμως, οι μεγάλες αλλαγές φοβίζουν, οπότε είναι απόλυτα λογικός ο σκεπτικισμός με τον οποίο αντιμετωπίζεται από πολλούς η ηλεκτροκίνηση. Αφενός επειδή θα απαιτήσει την αναδιαμόρφωση της προσέγγισής μας σε αρκετές συνήθειες και σε πράγματα που σήμερα θεωρούμε δεδομένα, όπως το γεγονός πως ο ανεφοδιασμός του αυτοκινήτου είναι θέμα ελάχιστων λεπτών και πρακτικά μπορεί να γίνει οπουδήποτε και αφετέρου επειδή μιλάμε για μια νέα τεχνολογία που είναι σαν άγραφο βιβλίο με αμέτρητες λευκές σελίδες να περιμένουν να γραφτούν.

Είναι σίγουρο ότι στα χρόνια που ακολουθούν οι εξελίξεις θα τρέχουν και θα δίνονται συνεχώς απαντήσεις σε καίρια θέματα, όπως αυτό της αυτονομίας, ώστε η ηλεκτροκίνηση να απελευθερώσει σταδιακά την πλήρη δυναμική και χρηστικότητα που μπορεί να προσφέρει.

Έως εκείνη τη στιγμή τα plug-in υβριδικά έρχονται να γεφυρώσουν το σήμερα -και όλα όσα γνωρίζουμε και έχουμε συνηθίσει να απολαμβάνουμε- με το αύριο και όλα όσα έρχονται. Προσφέρουν μια προηγμένη τεχνολογικά και φιλική προς το περιβάλλον αυτοκίνηση με όλες τις ελευθερίες που θεωρούμε δεδομένες αλλά και με πολλά από τα πλεονεκτήματα ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου.

Η αλματώδης ανάπτυξη των plug-in υβριδικών εκδόσεων, που πλέον βρίσκονται στην γκάμα όλων σχεδόν των κατασκευαστών, κάθε άλλο παρά τυχαία είναι. Θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι το πρώτο κύμα αντίδρασης των κατασκευαστών στο αυστηρό ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο που απαιτεί τη μείωση του μέσου όρου εκπομπών CO2 στα 95 gr/km. Τα plug-in είναι ο ευκολότερος και πιο γρήγορος τρόπος για να πετύχουν αυτό τον στόχο, καθώς η ενσωμάτωση του ηλεκτρικού κυκλώματος και των εξαρτημάτων του μπορεί να γίνει σχετικά εύκολα στις ήδη υπάρχουσες πλατφόρμες και στα ήδη υπάρχοντα μηχανικά σύνολα και με πολύ χαμηλότερο κόστος από αυτό που απαιτεί η ανάπτυξη μιας εξολοκλήρου νέας τεχνολογίας.

Πρακτικά μιλάμε για την πιο εξελιγμένη μορφή των γνωστών έως τώρα υβριδικών, στα οποία όμως ο ηλεκτρισμός έχει πολύ μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης στο συνολικό ενεργειακό ισοζύγιο. Τα plug-in υβριδικά μπαίνουν στην πρίζα όπως και τα ηλεκτρικά, ενώ έχουν μεγαλύτερες μπαταρίες και ισχυρότερους ηλεκτροκινητήρες σε σχέση με απλά υβριδικά ώστε να προσφέρουν τη δυνατότητα αμιγώς ηλεκτρικής κίνησης αφενός για μεγαλύτερο διάστημα και αφετέρου για πολλά περισσότερα σενάρια χρήσης.

Μπορεί να έχουν έναν ή ακόμα και δύο ηλεκτροκινητήρες οι οποίοι συνεργάζονται με τον βασικό θερμικό κινητήρα χάρη στον οποίο εξασφαλίζεται η απόλυτη ελευθερία κινήσεων, όπως και σε κάθε συμβατικό μοντέλο. Τα περισσότερα σύγχρονα plug-in υβριδικά έχουν ηλεκτρική αυτονομία της τάξης των 50-60 km και ίσως αυτό μπορεί να θεωρηθεί το μεγαλύτερο πλεονέκτημά τους, καθώς σημαίνει ότι μπορούν να εξυπηρετήσουν ένα πολύ μεγάλο ποσοστό -ή και ακόμα και το σύνολο- των καθημερινών μετακινήσεων μέσα στην πόλη αποκλειστικά με ηλεκτρική ενέργεια.

Μάλιστα οι ηλεκτροκινητήρες είναι αρκετά ισχυροί ώστε να μπορούν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις ενός μεγάλου αυτοκινήτου ενώ η ηλεκτρική λειτουργία είναι διαθέσιμη ακόμα και σε ταχύτητες έως τα 120-130 km/h.

Επιπλέον, στις ευρωπαϊκές πόλεις όπου έχουν θεσπιστεί ειδικές ζώνες αποκλειστικής κίνησης οχημάτων μηδενικών ρύπων τα plug-in υβριδικά απολαμβάνουν ίσης μεταχείρισης με τα ηλεκτρικά.

Η μεγάλη ηλεκτρική αυτονομία βάζει ένα πολύ σημαντικό θετικό πρόσημο και στη συνολική κατανάλωση του αυτοκινήτου, καθώς περιορίζει καθοριστικά τον χρόνο λειτουργίας του θερμικού κινητήρα. Ενα plug-in υβριδικό έχει 30%-50% χαμηλότερη κατανάλωση από ένα αντίστοιχο απλό υβριδικό μοντέλο, με τις σύγχρονες προτάσεις να βρίσκονται στη συντριπτική πλειονότητά τους κάτω από τα 2 lt/100 km και τα 50 gr/km εκπομπών CO2 στον κύκλο WLTP.

Βέβαια η εκμετάλλευση του πλεονεκτήματος που προσφέρουν προϋποθέτει πως ο οδηγός θα φροντίζει για τη συστηματική φόρτιση της μπαταρίας από το δίκτυο ενέργειας. Οι χρόνοι φόρτισης είναι σημαντικά χαμηλότεροι από αυτούς ενός αμιγώς ηλεκτρικού επειδή και οι μπαταρίες είναι μικρότερες.

Κατά μέσον όρο η φόρτιση απαιτεί περίπου δύο ώρες σε επιτοίχιο φορτιστή των 7,2 kW και ανεβαίνει σε 6-7 ώρες σε οικιακή πρίζα. Ετσι λοιπόν για κάποιον που φροντίζει ώστε η μπαταρία να είναι συνεχώς φορτισμένη και οι καθημερινές μετακινήσεις του δεν ξεπερνούν τα 60-70 km είναι πολύ εύκολο με ένα plug-in να βλέπει κατανάλωση που κυμαίνεται σε πολύ μικρές μονοψήφιες τιμές, κοντά στο μηδέν.

Από εκεί και πέρα η μέση τιμή ανεβαίνει εάν οι φορτίσεις δεν είναι τακτικές ή οι αποστάσεις που διανύονται γίνουν πολύ μεγάλες, για παράδειγμα σε ένα ταξίδι όπου είναι δεδομένο πως η ενέργεια της μπαταρίας δεν φτάνει για να υποστηρίξει την έντονη ηλεκτρική λειτουργία καθ’ όλη τη διάρκειά του.

Ομως ακόμα και χωρίς φόρτιση της μπαταρίας τα plug-in εξακολουθούν να προσφέρουν τη χαμηλότερη κατανάλωση ενός απλού υβριδικού. Οι μονάδες ελέγχου έχουν τέτοια παραμετροποίηση ώστε η μπαταρία να διατηρεί πάντα κάποιο ποσοστό ενέργειας για την τροφοδοσία του ηλεκτροκινητήρα όταν χρειάζεται.

Σε αυτή την περίπτωση η τροφοδοσία της μπαταρίας γίνεται είτε από τον θερμικό κινητήρα είτε με αποθήκευση της κινητικής ενέργειας μέσω του συστήματος ανάκτησης, το οποίο στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αντίστοιχα προηγμένο και αποδοτικό όσο στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Ενα ακόμα πλεονέκτημα των υβριδικών αφορά την απόδοση αλλά και την ευελιξία διαμόρφωσης της μετάδοσης.

Οι ηλεκτροκινητήρες έχουν ήδη κάνει σαφές ότι κρύβουν ένα ατού στο κομμάτι των επιδόσεων. Παρά τις κόμπακτ διαστάσεις είναι ιδιαίτερα ισχυροί και έχουν μια πρωτόγνωρη για τα δεδομένα των συμβατικών κινητήρων αμεσότητα στην απόδοση της ροπής.

Τα plug-in λοιπόν είναι πολύ εύκολο να εντυπωσιάσουν σε απόδοση και επιδόσεις χωρίς απαραίτητα την ανάγκη μιας εξαιρετικά προηγμένης τεχνολογίας ή των εξωτικών υλικών που θα απαιτούνταν για ένα αντίστοιχο αποτέλεσμα αποκλειστικά από έναν θερμικό κινητήρα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως η πλειοψηφία των σύγχρονων hypercars είναι plug-in, καθώς η συνέργεια της ηλεκτρικής ισχύος είναι πρακτικά η μόνη λύση ώστε ακόμα και ένας κορυφαίος πολυκύλινδρος θερμικός κινητήρας να φτάσει κοντά σε τετραψήφιες τιμές απόδοσης χωρίς να καταπατήσει τους σύγχρονους περιβαλλοντικούς κανόνες.

Επιπλέον η ηλεκτρική ροπή χαρίζει ασυναγώνιστη ζωντάνια στις επιδόσεις, καθώς ο ηλεκτροκινητήρας έχει πάντα ενεργό ρόλο στη συνολική απόδοση. Επιπροσθέτως, η στρατηγική λειτουργίας των plug-in υβριδικών βάζει σε πρώτη προτεραιότητα τον ηλεκτροκινητήρα, ο οποίος είναι, για παράδειγμα, αυτός που επιφορτίζεται αρχικά για την εκκίνηση από στάση αλλά και έχει τον πρώτο λόγο στην κίνηση σε χαμηλές ταχύτητες. Ετσι τα plug-in έχουν μια ευχάριστη ζωντάνια στην κίνηση μέσα στην πόλη και την ίδια στιγμή προκύπτει σημαντική οικονομία καυσίμου, καθώς ο θερμικός κινητήρας λειτουργεί σπάνια σε συνθήκες που είναι πολύ ενεργοβόρος.

Ενα στοιχείο που προσδίδει ένα ακόμα σημαντικό πλεονέκτημα, ειδικά στα plug-in υβριδικά SUV, είναι η ευκολία δημιουργίας τετρακίνητων εκδόσεων. Στα περισσότερα μοντέλα με έναν ηλεκτροκινητήρα αυτός είναι ενσωματωμένος στο κιβώτιο ταχυτήτων και η αμιγώς ηλεκτρική ή συνδυαστική υβριδική ισχύς περνά στον συνήθη -μπροστινό- άξονα μετάδοσης.

Ωστόσο το μικρό μέγεθος των ηλεκτροκινητήρων και η απουσία ανάγκης κάποιου σύνθετου συστήματος μετάδοσης καθιστούν πολύ εύκολη την τοποθέτηση και ενός δεύτερου ηλεκτροκινητήρα στον έτερο άξονα του αυτοκινήτου, προσδίδοντας έτσι χαρακτηριστικά και δυνατότητες τετρακίνησης αλλά και ένα ακόμα πιο δυνατό σύνολο χάρη στην επιπλέον ισχύ της δεύτερης ηλεκτρικής μονάδας.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν ορισμένα σημεία που θα πρέπει να έχει υπόψη του ο υποψήφιος αγοραστής που θα στραφεί σε ένα plug-in υβριδικό. Η δυνατότητα χρησιμοποίησης των ίδιων πλαισίων που υπάρχουν για τις συμβατικές εκδόσεις είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την οικονομία, όμως αναπόφευκτα οδηγεί σε κάποιες υποχωρήσεις σε χωροταξικό επίπεδο.

Για παράδειγμα, η φιλοξενία των μπαταριών, που κατά κύριο λόγο τοποθετούνται στον χώρο κάτω από τα πίσω καθίσματα, και ενδεχομένως ενός δεύτερου ηλεκτροκινητήρα στον πίσω άξονα, έχουν ως σύνηθες αποτέλεσμα την πολύ μικρή μείωση του ύψους για τους πίσω επιβάτες και του βάθους του χώρου αποσκευών.

Ακόμα, η προσθήκη των τμημάτων του υβριδικού συστήματος στο σύνολο των ήδη γνωστών μηχανολογικών εξαρτημάτων συνεπάγεται την αύξηση του βάρους σε σχέση με τις συμβατικές εκδόσεις.

Ωστόσο αυτό είναι κάτι που δεν επηρεάζει τις επιδόσεις, χάρη στην επιπλέον ισχύ, αλλά ούτε και τα δυναμικά χαρακτηριστικά, καθώς γίνονται κατάλληλες αλλαγές στη γεωμετρία και τις ρυθμίσεις της ανάρτησης. Το σημαντικότερο στοιχείο, βέβαια, αφορά τον ίδιο τον χρήστη και τις συνήθειες που θα πρέπει να αποκτήσει προκειμένου να εκμεταλλευτεί στο έπακρο το οικονομικό όφελος από τη χρήση ενός plug-in υβριδικού.

Εννοούμε φυσικά την εξοικείωση με την ιδέα της τακτικής φόρτισης, η οποία -αν μιλάμε για συνεχή χρήση- θα πρέπει να γίνει καθημερινή συνήθεια. Και το τονίζουμε διότι το όφελος είναι σημαντικά μικρότερο αν ένα plug-in χρησιμοποιείται ως απλό υβριδικό κάτι που μειώνει αναλογικά και τον ρυθμό απόσβεσης που προκύπτει από τη χρήση του, ο οποίος λειτουργεί ως ένας από τους σημαντικότερους αντισταθμιστικούς παράγοντες απέναντι στην αναλογικά υψηλή τιμή αγοράς.

Στο πλαίσιο μείωσης του κόστους χρήσης εντάσσονται και τα κυβερνητικά οικονομικά κίνητρα που έχουν θεσπιστεί για τα plug-in υβριδικά. Δυστυχώς δεν προβλέπεται χρηματική επιδότηση στο κόστος αγοράς, όπως στα αμιγώς ηλεκτρικά μοντέλα, όμως υπάρχει σειρά φορολογικών ελαφρύνσεων που καθιστούν τα plug-in μια ελκυστική λύση για προγράμματα μακροχρόνιας μίσθωσης και εταιρική χρήση.

Τα κίνητρα που παρέχονται για plug-in με εκπομπές CO2 κάτω από 50 gr/km και λιανική τιμή προ φόρων 50.000 ευρώ περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: έκπτωση δαπάνης για την αγορά ή μίσθωση με προσαύξηση που ανέρχεται στο 35%, αυξημένο συντελεστή απόσβεσης παγίων, κάλυψη του κόστους φόρτισης και της παροχής οχήματος σε εργαζόμενους χωρίς αυτά να τους επιβαρύνουν ως φορολογητέο εισόδημα.

Τα plug-in υβριδικά αποτελούν λοιπόν μια ακόμα απόχρωση της νέας ηλεκτρικής εποχής της αυτοκίνησης. Μόνο που αυτή η απόχρωση είναι σημαντικά πιο φιλική στις συνήθειες που έχουμε αποκτήσει έως σήμερα, καθώς προσφέρει πολλά από τα σημαντικά πλεονεκτήματα της ηλεκτροκίνησης χωρίς να στερεί την ελευθερία των επιλογών οι οποίες σήμερα θεωρούνται δεδομένες, ενώ παράλληλα μας εκπαιδεύει στη φιλοσοφία και τις απαιτήσεις του μέλλοντος.