Τεχνολογικά υπεροπλα στην “πράσινη επανάσταση”

Του Βασίλη Τσακίρογλου
Στόχοι όπως η πλήρης απανθρακοποίηση, η ολοκληρωτική απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, πιο γενικά η εναρμόνιση κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας με το φυσικό περιβάλλον κ.ο.κ. μοιάζουν ρομαντικοί, τουλάχιστον σε μια πρώτη προσέγγιση. Ο όρος «ρομαντικός» συνήθως αποτελεί ευφημισμό του ανέφικτου και του υπερβολικά φιλόδοξου. Ωστόσο, οι υποστηρικτές της απαισιόδοξης τάσης, εκείνοι που θεωρούν αναπόδραστη την επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής και, στο βάθος του χρόνου, την αυτοκαταστροφή του πλανήτη, διαψεύδονται.
Ευτυχώς, μάλιστα, διαψεύδονται από τις εξελίξεις στη λεγόμενη «πράσινη» ή βιώσιμη τεχνολογία. Και δεν χρειάζεται να καταφύγει κάποιος στην επιστημονική φαντασία για να προεικάσει το μέλλον, εφόσον ήδη εφαρμόζονται εκπληκτικά καινοτόμες λύσεις σε προβλήματα που φαίνεται να υπήρχαν ανέκαθεν, αλλά μόλις πρόσφατα άρχισαν να θεωρούνται κρίσιμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού που οι επιστημολόγοι ονομάζουν «αλλαγή παραδείγματος» είναι η Solmeya, μια πρωτοποριακή ελληνική εταιρεία με διεθνές βεληνεκές ανάπτυξης.

Η Solmeyea ειδικεύεται στην καλλιέργεια -ή και εκτροφή, με την ευρεία έννοια- μικροφυκών (microalgae). Υπεραπλουστεύοντας, ο ρόλος των μικροφυκών είναι να «τρώνε» το διοξείδιο του άνθρακα, να λειτουργούν σαν φυσικό φίλτρο της ατμόσφαιρας εξαφανίζοντας -και δη με εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα- τους αέριους ρύπους. Τα μικροφύκη είναι οργανισμοί που έχουν αναπτύξει βιολογικούς μηχανισμούς επιβίωσης υπό ακραίες συνθήκες, εξ ου και οι αυξημένες δυνατότητές τους να φωτοσυνθέτουν.
Εν προκειμένω, η Solmeyea συνδυάζει τεχνογνωσία από διάφορους κλάδους της σύγχρονης γεωργίας, συμπεριλαμβανομένης της κάθετης καλλιέργειας, δηλαδή σε αγροκτήματα τα οποία εκτείνονται όχι κατά πλάτος και οριζοντίως, αλλά καθ’ ύψος, υποκαθιστώντας την καλλιεργήσιμη επιφάνεια με ένα σύστημα σωληνώσεων. Τα μικροφύκη είναι ιδανική, απολύτως φυσική και καθαρή πρώτη ύλη για την παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων, καλλυντικών και συμπληρωμάτων διατροφής.

Καθαρή τεχνητή νοημοσύνη
Αν τα μικροφύκη πλησιάζουν πολύ στο υπόδειγμα μιας αειφόρου εκδοχής της τεχνολογίας για το μέλλον, κάτι παρόμοιο ισχύει για την παραγωγή πιο καθαρών -με οποιαδήποτε έννοια- τροφίμων με τη βοήθεια εφαρμογής της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και τον δραστικό περιορισμό των τροφών που καταλήγουν στα απορρίμματα.

Σε ό,τι αφορά το πρώτο σκέλος, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να ελαττώσει τους ατμοσφαιρικούς ρύπους που εκλύονται από τον κτηνοτροφικό κλάδο. Τα αέρια που επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα και συμβάλλουν στην υπερθέρμανση της Γης, κατά το 1/3 του συνολικού όγκου τους, οφείλονται στην κτηνοτροφία. Από την άλλη, μια νεοφυής εταιρεία, η Live Green Co, επισημαίνει ότι στη φύση υπάρχουν πάνω από 450.000 είδη φυτών και περισσότερα από 10 εκατομμύρια μεμονωμένα φυσικά συστατικά. Κι όμως, στη σημερινή βιομηχανία τροφίμων χρησιμοποιούνται μόλις 7.000 εξ αυτών.

Η Live Green Co έχει δημιουργήσει μια βάση δεδομένων η οποία εμπλουτίζεται από μόνη της, τρόπον τινά, με τη μέθοδο της μηχανικής εκμάθησης ή αλλιώς με ρομπότ τεχνητής νοημοσύνης. Ετσι, η Live Green Co είναι σε θέση να προτείνει ένα φυτικό υποκατάστατο για κάθε ζωικό ή χημικό πρόσθετο στα τρόφιμα.

Ως προς το δεύτερο σκέλος, δηλαδή τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση των τροφίμων ώστε να μη γίνεται αδικαιολόγητη σπατάλη φυσικών πόρων, μια λύση που εξετάζεται σοβαρά από κάποιες εταιρείες είναι η παραγωγή βρώσιμων στεγανωτικών υλικών έτσι ώστε οι συσκευασίες των τροφίμων να σφραγίζονται ερμητικά. Κατ’ αυτό τον τρόπο οι τροφές δεν αλλοιώνονται γρήγορα, ενώ ακόμη και η συσκευασία τους μπορεί να καταναλωθεί ή να ανακυκλωθεί.

Παραμένοντας στον τομέα των τροφίμων, είναι σχεδόν βέβαιο ότι στο μέλλον, εκτός από το περιεχόμενο, θα τρώγεται και η συσκευασία! Υπάρχουν ήδη -και όχι μόνο σε πειραματικό στάδιο- χαρτιά περιτυλίγματος φτιαγμένα από φυσικές και ανακυκλώσιμες ύλες, ανθεκτικά στο μούλιασμα κ.λπ. Εξυπακούεται, δε, ότι δεν περιέχουν ούτε μία ίνα πλαστικού, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό, εφόσον τα πλαστικά απορρίμματα φτάνουν τους 300 εκατομμύρια τόνους ετησίως σε παγκόσμια κλίμακα, με το 50% εξ αυτών να είναι μιας χρήσεως. Φαίνεται όμως να υπάρχει λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα χάρη σε μια φυτική πρωτεΐνη, η οποία θυμίζει σε υφή το ζωικό μετάξι. Τα χαρτιά συσκευασίας που φτιάχνονται με βάση αυτή είναι βιοδιασπώμενα και αρκετά ενδιαφέροντα ως προς τη γεύση τους.

Στο δρόμο και τον αέρα
Με δεδομένο ότι οι ατμοσφαιρικοί ρύποι που εκπέμπονται από τα μέσα μεταφοράς αντιστοιχούν στο 23% του συνόλου, η αντικατάσταση των συμβατικών καυσίμων με μη ρυπογόνα και ιδανικά βιώσιμες ύλες θα απαλλάξει το περιβάλλον από μια σοβαρή πηγή μόλυνσης. Καθώς είναι μάλλον σαφές ότι το μέλλον των μέσων μεταφοράς είναι ο ηλεκτρισμός, τα κομβικά σημεία από τεχνικής άποψης είναι η χωρητικότητα των μπαταριών - και άρα η αυτονομία κίνησης, καθώς και η ταχύτητα επαναφόρτισης. Οι αυτοκινητοβιομηχανίες εξαρτώνται από την εξέλιξη των μπαταριών, η οποία ομολογουμένως είναι γοργή, όχι όμως όσο θα χρειαζόταν για να δοθεί μια μακροχρόνια λύση. Παρ’ όλα αυτά, μια ισραηλινή εταιρεία, η StoreDot, έχει κατασκευάσει έναν τύπο μπαταρίας ο οποίος επαναφορτίζεται πλήρως σε διάστημα μόλις 10 λεπτών και μάλιστα χωρίς η ταχυφόρτιση να επηρεάζει την αντοχή και τη μακροζωία του συσσωρευτή ενέργειας.

Πυρετός δημιουργικότητας φαίνεται να επικρατεί και στην αεροπορική βιομηχανία, καθώς οι μελέτες για την παραγωγή ηλεκτρικών αεροσκαφών αριθμεί ήδη τις 170 προτάσεις. Η Rolls-Royce, πάντως, από τις κορυφαίες κατασκευάστριες κινητήρων για αεροπλάνα, έχει ήδη προχωρήσει στις καθαυτό δοκιμές, ολοκληρώνοντας με επιτυχία μια πτήση διάρκειας 15 λεπτών με ένα αμιγώς ηλεκτροκίνητο πολιτικό αεροσκάφος.

Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με αρκετούς ειδικούς, το πραγματικά καθαρό μέλλον των συγκοινωνιών και των μεταφορών δεν είναι ο ηλεκτρισμός, αλλά το υδρογόνο. Οι αντίστοιχες προβλέψεις, μάλιστα, προβλέπουν ότι έως το 2050 θα κυκλοφορούν 400 εκατομμύρια Ι.Χ, αυτοκίνητα με καύσιμο το υδρογόνο, 20 εκατομμύρια λεωφορεία, ενώ ένα στα πέντε πλοία παγκοσμίως θα είναι υδρογονοκίνητο. Επί του παρόντος, η παραγωγή και κυρίως η αποθήκευση του υδρογόνου δεν είναι οικονομικά συμφέρουσες. Ωστόσο, η υψηλή απόδοση και, κυρίως, οι μηδενικοί ρύποι καθιστούν το υδρογόνο, αν μη τι άλλο, μια πολλά υποσχόμενη επιλογή.

Βιομόδα
Τέλος, μεταξύ δεκάδων συναρπαστικών εφευρέσεων που βρίσκονται στον προθάλαμο της μαζικής εφαρμογής τους ξεχωρίζει η ανακύκλωση των υλικών από τα οποία κατασκευάζονται τα ενδύματα. Το συντριπτικό ποσοστό των μεταχειρισμένων ρούχων, σχεδόν το 90%, καταλήγει στους κάδους απορριμμάτων. Ωστόσο, η BioFashionTech, μια νεοσύστατη εταιρεία από την Ολλανδία, έχει βρει τον τρόπο να αποσυνθέτει τα έτοιμα ρούχα αποσπώντας τα νήματα από τα υφάσματα, αλλά ακόμη και τη βαφή τους, έτσι ώστε τα θεωρητικώς άχρηστα ρούχα να αναγεννώνται, και δη ως πιο μοδάτα και ελκυστικά.