Η κλιματική κρίση αλλάζει και τις γαστρονομικές μας συνήθειες

Η γαστρονομία είναι πολιτισμός. Εμπεριέχει ιστορία, χαρά και απόλαυση. Μας συνδέει με τις μνήμες της παιδικής μας ηλικίας, με τις εμπειρίες των ταξιδιών, με την ανακάλυψη νέων γεύσεων και με την αναζήτηση όσων δοκιμάσαμε και μας ενθουσίασαν. Ένα όμως από τα μεγάλα προβλήματα του καιρού μας είναι ότι κάποια βασικά και αγαπημένα τρόφιμα κινδυνεύουν. Και κινδυνεύουν σοβαρά.
Όπως τονίζει μελέτη του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής, η ξηρασία και η αυξημένη θερμοκρασία επιδρούν αρνητικά σε παραγωγές όπως είναι το σιτάρι, οι πατάτες, το ρύζι και το ελαιόλαδο. Επισημαίνει δε πως η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγείς γεωργικών προϊόντων στον κόσμο, και η παραγωγή τους τα τελευταία χρόνια πλήττεται σοβαρά από παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας, πλημμυρικά φαινόμενα που επιδρούν αρνητικά και εμποδίζουν τη φύτευση και συγκομιδή.
Οι ερευνητές αναφέρουν πως η βιώσιμη προσέγγιση είναι μονόδρομος προκειμένου να διατηρηθεί ή ακόμα και να βελτιωθεί η βιοποικιλότητα και να μπορέσει η γεωργία να προσαρμοστεί στις κλιματικές συνθήκες του μέλλοντος.

Ρύζι
Στην Ιταλία όπου παράγεται το 50% του ρυζιού της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι καλλιεργητές εκπέμπουν σήμα κινδύνου αφού το περασμένο έτος η παραγωγή τους μειώθηκε δραματικά εξαιτίας της ακραίας ζέστης. Από τα είδη που κινδυνεύουν περισσότερο, ακόμα και με εξαφάνιση, είναι το ρύζι Καρναρόλι. Για την καλλιέργεια ρυζιού απαραίτητο στοιχείο είναι το νερό, αφού ο ορυζώνας απαιτεί μεγάλη ποσότητα για να αναπτυχθεί σωστά. Απόλυτος εχθρός του είναι η ξηρασία, όπως αποδείχθηκε όταν το 2022 η Κοιλάδα του Πάδου, όπου παραδοσιακά παράγεται το ρύζι που διοχετεύεται στην εγχώρια και διεθνή αγορά, υπέστη πλήγμα κατά το ξηρότερο έτος που καταγράφηκε ποτέ στη χώρα. Σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ρυζοκαλλιέργειας (Ente Nazionale Risi) 26.000 εκτάρια ορυζώνων χάθηκαν στην Ιταλία το 2022 και η παραγωγή μειώθηκε κατά 30%, ενώ το 2023 – παρότι ήταν λιγότερο ξηρό έτος αλλά με υψηλές θερμοκρασίες- χάθηκαν 7.500 εκτάρια. Μάλιστα οι παραγωγοί εξετάζουν το ενδεχόμενο να αλλάξουν καλλιέργεια αφού οι καταστροφικές συνέπειες από την περιβαλλοντική κρίση επηρεάζουν τη διαβίωση περίπου 10.000 οικογενειών που απασχολούνται στην αλυσίδα εφοδιασμού, από την παραγωγή στη διανομή.

Πατάτες
Το τελευταίο διάστημα ο γεωργικός τομέας της Ιρλανδίας αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, καθώς οι ακραίες καιρικές συνθήκες, συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, καθυστερούν τη φύτευση πατάτας, με τον πρόεδρο της Ιρλανδικής Ένωσης Αγροτών (IFA), Σον Ράιαν, να ανακοινώνει ότι θα υπάρχουν ελλείψεις πατάτας στην αγορά τους επόμενους μήνες, καθώς μέχρι τα μέσα Απριλίου είχαν φυτευτεί λιγότερα από 200 στρέμματα από τα συνήθη 85.000 στρέμματα.

Αβοκάντο
Το αβοκάντο είναι ένας καρπός που κινδυνεύει από την υπερκατανάλωση. Τα τελευταία χρόνια έγινε τάση και επειδή προσφέρει πολλούς τρόπους να το απολαύσουμε (από γουακαμόλε, μέχρι αβοκάντο τοστ, και από σαλάτες μέχρι γλυκά) αλλά και επειδή έχει σημαντική θρεπτική αξία και καρδιοπροστατευτική, αντικαρκινική και αντιφλεγμονώδη δράση.
«Το αβοκάντο μπορεί να είναι μια υπερτροφή, αλλά ο κρυπτονίτης του είναι η κλιματική αλλαγή», είπε χαρακτηριστικά η Μαριάνα Πάολι, επικεφαλής της βρετανικής οργάνωσης Christian Aid η οποία διεξήγαγε έρευνα προειδοποιώντας για τον κίνδυνο εξαφάνισης που απειλεί τον καρπό. Η καλλιέργεια του αβοκάντο χρειάζεται πολύ νερό και αυτό σημαίνει ότι όσο ο πλανήτης θερμαίνεται, τα δέντρα δε θα μπορούν να ποτιστούν επαρκώς.

Ψάρια
Εντωμεταξύ, νέα μελέτη του πανεπιστημίου του Τόκιο αποκαλύπτει ότι η κλιματική αλλαγή επιδρά ακόμα και στο μέγεθος και βάρος των ψαριών.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι υψηλότερες θερμοκρασίες των υδάτων, ως συνέπεια της υπερθέρμανσης του πλανήτη, έχουν οδηγήσει σε μεγαλύτερο ανταγωνισμό για τροφή μεταξύ των διαφόρων ψαριών στον Ειρηνικό Ωκεανό, με αποτέλεσμα τη μείωση του συνολικού βάρους τους. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της μελέτης καθηγητή Σινίτσι Ίτο, «η κλιματική αλλαγή μπορεί να μεταβάλει το χρόνο και τη διάρκεια της άνθισης του φυτοπλαγκτόν η οποία πλέον ενδέχεται να μην ευθυγραμμίζεται με βασικές περιόδους του κύκλου ζωής των ψαριών. Επιπλέον, από άλλες μελέτες έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζεται κι η μετανάστευση των ψαριών, γεγονός που με τη σειρά του επηρεάζει την αλληλεπίδραση των ψαριών και τον ανταγωνισμό για τους πόρους».