Οι αρχές της δεκαετίας του '60 συμπίπτουν με τις σαρωτικές αλλαγές που θα αλλάξουν τη σχέση της Ελληνίδας με το σπίτι, το νοικοκυριό και τη μισθωτή εξωτερική εργασία. Οι ηλεκτρικές οικιακές συσκευές, που έκαναν την εμφάνισή τους στα μέσα των 50s, μπαίνουν σε ολοένα και περισσότερα σπίτια, τα μπακάλικα δίνουν τη θέση τους στα πρώτα σούπερ μάρκετ, νέα προϊόντα και υλικά υπόσχονται και κάνουν τη μαγειρική έναν θαυμαστό νέο κόσμο. Στην Αθήνα της ταχύτατης ανοικοδόμησης, στα διαμερίσματα των πολυκατοικιών, η κουζίνα μεγαλώνει για να χωρέσει ηλεκτρικά ψυγεία και κουζίνες, μίξερ και χύτρες ταχύτητας, ακόμη και τα πρώτα πλυντήρια πιάτων. Η Χρύσα Παραδείση, στο μεταίχμιο της εποχής που φεύγει και μιας άλλης που έρχεται, εκδίδει βιβλία μαγειρικής, γράφει στο Έθνος και έπειτα στη Γυναίκα, δημιουργώντας μια στήλη που θα παραμείνει πρωτοποριακή για πάνω από 30 χρόνια. Τα βιβλία της μάλιστα αποτελούν σήμερα ένα σημαντικό εργαλείο που φωτίζει όχι μόνο την κουζίνα της εποχής, αλλά και την Ελλάδα της ταραχώδους και συναρπαστικής δεκαετίας του '60.
Η χώρα έχει πρόσφατα αφήσει πίσω της την Κατοχή και τον Εμφύλιο, όσοι δεν φεύγουν για την Αυστραλία και την Αμερική γίνονται εσωτερικοί μετανάστες και ο πληθυσμός στην πρωτεύουσα αυξάνεται ραγδαία. Τη δεκαετία του ’60 οι γυναίκες μπορεί να έχουν ως κύρια αρμοδιότητα το νοικοκυριό και την ανατροφή των παιδιών, αλλά σταδιακά οι σπουδές και η μισθωτή εργασία αποτελούν κομμάτι της κοινωνικής εξέλιξής τους. Ένας νέος τρόπος ζωής γεννιέται, η τεχνολογία μπαίνει όλο και περισσότερο στην καθημερινότητα, η μαγειρική δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση από το γενικότερο πνεύμα της αλλαγής.
Οι ανάγκες της Ελληνίδας νοικοκυράς αλλάζουν και εκείνη καλείται να συμπορευθεί με τις νέες έννοιες οικιακής οικονομίας, με την εντελώς καινούργια για την εποχή αντίληψη περί «καλών τρόπων», με τη σωστότερη διαχείριση του χρόνου μεταξύ εργασίας και σπιτιού.
Σε αυτό ακριβώς το μεταίχμιο μιας εποχής που δύει και μιας άλλης που ανατέλλει, η Χρύσα Παραδείση κυρίως, αλλά και άλλες «κουζινογράφοι» όπως η Ρήγου της Μεσημβρινής, γίνονται οι καλύτερες φίλη της σύγχρονης γυναίκας, εργαζόμενης και νοικοκυράς, της δίνουν ιδέες, της υπενθυμίζουν την παράδοση, της μαθαίνουν τη γαλλική κουζίνα, της συστήνουν τη χύτρα ταχύτητας, τη φρυγανιέρα και το μίξερ, της μιλάνε για την κέτσαπ και τους συμπυκνωμένους ζωμούς.
Η μεγαλύτερη ίσως επανάσταση στην κουζίνα έρχεται με τις συμπυκνωμένες, αφυδατωμένες πρώτες ύλες. Οι κύβοι των ζωμών αποτελούν πραγματική επανάσταση. Σε αυτούς τους μικρούς κύβους, τους τυλιγμένους σε αλουμινόχαρτο, κρύβεται η πλούσια γεύση των ζωμών που δίνουν άλλη διάσταση σε κάθε μαγείρεμα. Ένας κύβος βοδινού ή κότας ενισχύει τη νοστιμιά κάθε φαγητού, χωρίς τη χρονοβόρα διαδικασία που ήταν απαραίτητη μέχρι τότε.
Κλείσιμο
Οι αφυδατωμένες σούπες σε φακελάκια της Knorr, που έφερε πρώτο το σούπερ μάρκετ του Βασιλόπουλου, γνωρίζουν από την πρώτη μέρα τεράστια επιτυχία και συστήνουν στο αθηναϊκό σπίτι γεύσεις άγνωστες μέχρι τότε. Στα οικογενειακά και τα γιορτινά γεύματα σερβίρονται μανιταρόσουπες και σπαραγγόσουπες, βελουτέ κοτόσουπες και κρεμμυδόσουπες, που απαιτούν ελάχιστο χρόνο προετοιμασίας.
Οι παιδικές τροφές σε συμπυκνωμένη και αφυδατωμένη μορφή κάνουν πιο εύκολη τη ζωή των νέων μαμάδων, όπως και υλικά ζαχαροπλαστικής που απαιτούν ελάχιστο χρόνο για να δώσουν γλυκά για όλη την οικογένεια.
Είναι η ίδια περίοδος που οι φυτικές μαργαρίνες, πιο οικονομικές και εύκολες στη χρήση τους, αντικαθιστούν σε μεγάλο ποσοστό το βούτυρο στην καθημερινή μαγειρική.
Η «αθηναϊκή», το πιο διάσημο ίσως πιάτο για περισσότερες από μία δεκαετίες, βασίζεται στη γαλλικής προέλευσης μαγιονέζα, που επίσης εμφανίζεται τότε τυποποιημένη, σε βαζάκια. Και φυσικά οι μουστάρδες στα γυάλινα ποτήρια, οι πρώτες κέτσαπ, η ζελατίνη για τα γλυκά ψυγείου αλλά και για φαγητά μπουφέ, τερίν δηλαδή ελληνικής λογικής.
Στα ντουλάπια της κουζίνας, πλάι στις πορσελάνες και τα κεραμικά, κάνουν την εμφάνισή τους τα σερβίτσια από βακελίτη, ένα ανθεκτικό, άθραυστο και οικονομικό υλικό που μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται για σκεύη κουζίνας και πιάτα. Ιδανικό για τα παιδιά, για εκδρομές και εξοχικά σπίτια, το υλικό κατακτά εύκολα την αγορά.
Η συνέχεια, τις επόμενες δεκαετίες, έρχεται σχεδόν φυσικά. Τα πάντα αποτελούν εξέλιξη των πρώτων προϊόντων της τεχνολογικής επανάστασης του ’60. Οι ηλεκτρικές συσκευές γίνονται όλο και πιο εύχρηστες, πιο «έξυπνες», πιο φιλικές στους χρήστες τους, για να φτάσουν σήμερα να λειτουργούν ακόμη και όταν απουσιάζουμε από το σπίτι μας. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για τα σκεύη μαγειρικής εξελίσσονται και αυτά, εμφανίζονται τηγάνια, κατσαρόλες και ταψιά με αντικολλητικές επιστρώσεις, τα μαγειρικά σκεύη αποκτούν ειδικούς πάτους, ειδικά φτιαγμένους για οικονομικό και ταχύτερο μαγείρεμα.
Τη δεκαετία του ’80 όλα έχουν ήδη γίνει ηλεκτρικά. Τοστιέρες και καφετιέρες, βραστήρες, μπλέντερ και τα πρώτα «μούλτι», τα μικρά κοπτικά μίξερ, μια εφεύρεση που γίνεται αντικείμενο του πόθου κάθε νοικοκυράς, εξοπλίζουν τις κουζίνες. Τότε εμφανίζονται και τα γεύματα στιγμής, με πρωτοπόρο την Knorr. Σούπες σε φακελάκια, που χρειάζονται μόνο μια κούπα καυτό νερό για να δώσουν ένα γεύμα δυναμωτικό και χορταστικό, που μπορείς να απολαύσεις όπου κι αν βρίσκεσαι, στο σπίτι η στη δουλειά. Πουρές πατάτας που απαιτεί μόνο νερό, γάλα, βούτυρο και 10 λεπτά από τον χρόνο της για να είναι έτοιμος.
Καθώς τα χρόνια περνούν και ο χρόνος παρουσίας της νοικοκυράς στην κουζίνα λιγοστεύει λόγω υποχρεώσεων και νέων συνθηκών, οι γρήγορες και εύκολες λύσεις φαγητού είναι αναγκαίες. Φαγητά σε φακελάκια, με όλα τα υλικά τους σε αποξηραμένη μορφή, βρίσκονται σε όλα τα ντουλάπια. Έτοιμες σάλτσες, ζυμαρικά και ρύζια, που σε ελάχιστο χρόνο γεμίζουν με τη νοστιμιά τους και την άψογη εμφάνισή τους τα πιάτα της οικογένειας ή των εργένηδων και των φοιτητών.
Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, οι ανάγκες και οι απαιτήσεις του κοινού αυξάνονται. Οι νέες διατροφικές επιταγές για υγιεινό και ελαφρύ φαγητό οδηγούν στον σχεδιασμό και τη δημιουργία νέων προϊόντων. Ατμομάγειρες και γάστρες, τηγάνια και κατσαρόλες που μαγειρεύουν χωρίς λιπαρή ουσία προστίθενται στη μεγάλη λίστα των καινοτομιών. Είναι ωστόσο κάποια προϊόντα, που στο πέρασμα των δεκαετιών, παραμένουν σταθερές αξίες στις επιλογές των καταναλωτών, που τώρα πια δεν είναι μόνον οι νοικοκυρές, αλλά και οι άνδρες, ή μάλλον όλοι όσοι ασχολούνται με τη διατροφή τους και μπαίνουν στην κουζίνα. Ένα από αυτά -και μάλιστα από τα πιο αγαπητά- είναι οι κύβοι Knorr. Οι οποίοι εξελίσσονται μαζί με τις προτιμήσεις του κοινού τους, προσθέτοντας νέες γεύσεις στην γκάμα τους, αλλά και προτείνοντας την επιλογή ενός ζωμού ψυγείου με πολύ χαμηλότερη περιεκτικότητα σε αλάτι.
