Καμάλα Χάρις: Η «ιδανική αντι-Τραμπ» αντιπρόεδρος στο πλευρό του Τζο Μπάιντεν

Ενδεικτικό του κατά πόσο έχει μετατοπιστεί η αμερικανική πολιτική σκηνή το τελευταίο διάστημα, είναι ότι μια γυναίκα χρώματος, κόρη μεταναστών και κατά συνείδηση απούσα από «το θείο δώρο της μητρότητας» ανακηρύσσεται στην πρώτη γυναίκα αντιπρόεδρο στο πλευρό του Δημοκρατικού Τζο Μπάιντεν. Μια αντιπρόεδρος με αυξημένες εξουσίες και υπόσχεση για τη θέση του προέδρου στη δεύτερη θητεία!

Η επιλογή της Καμάλα Χάρις (Καμάλα σημαίνει λωτός ενώ συχνά χρησιμοποιείται ως προσωνύμιο για τη θεά του πλούτου, της ευημερίας αλλά και της ομορφιάς) έχει προκαλέσει ενθουσιασμό στο μεγαλύτερο μέρος της αμερικανικής κοινωνίας. Αποτελεί μια είδους δικαίωση! Την ώρα που οι ΗΠΑ ταλανίζονται από τις διαχρονικές φυλετικές αδικίες και η δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ δημιούργησε εξωφρενική πίεση στον Μπάιντεν, ο οποίος οδηγήθηκε να επιλέξει εκπρόσωπο έγχρωμων μειονοτήτων. Η Χάρις κυριαρχούσε απέναντι σε όλες τις υπόλοιπες υποψήφιες. Μία επιλογή με ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία αν αναλογιστεί κανείς την προχωρημένη ηλικία του υποψήφιου προέδρου -είναι ήδη 78 ετών - και της δημόσιας δήλωσής του ότι δεν πρόκειται να επιδιώξει μία δεύτερη θητεία. Ο ίδιος, μάλιστα, αποκαλεί τον εαυτό του «μεταβατικό» υποψήφιο που σημαίνει ότι η δεύτερη θητεία της ανήκει!

Παρ’ ότι μετράει λιγότερο από τέσσερα χρόνια στην κεντρική πολιτική σκηνή, η 55χρονη Καμάλα Χάρις δεν άργησε να εκτοξευθεί στην πρώτη γραμμή. Τα Μίντια φάνηκαν να ανακαλύπτουν στο πρόσωπό της μία εν δυνάμει πολιτική σταρ, σε μία εποχή που αυτοί έχουν εκλείψει από τον πολιτικό στίβο. Παρ’ όλα αυτά, δεν ήταν λίγοι οι πολέμιοί της, οι οποίοι αδυνατούσαν εξαρχής να την κατηγοριοποιήσουν. Και αυτό, καθώς δεν βρίσκεται τόσο αριστερά όσο κάποιοι από αυτούς που επίσης διεκδίκησαν ανεπιτυχώς το χρίσμα του Δημοκρατικού κόμματος, όπως ο Μπέρνι Σάντερς και η Ελίζαμπεθ Γουέρεν. Δεν ανήκει, όμως, ούτε στο μετριοπαθές κέντρο, όπως ο ίδιος ο Μπάιντεν. Καυστική όπου χρειάζεται, αλλά και περισσότερο ήπια από όσο θα επιθυμούσε το λεγόμενο υπερ προοδευτικό κομμάτι του κόμματός της, έχει περάσει τη δημόσια ζωή της σε μία ισορροπία τρόμου. Αγκυροβολημένη μεταξύ των παθιασμένων ακτιβιστών και του συστημικού πυρήνα των Δημοκρατικών. Παρ’ όλα αυτά στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, έχει κερδίσει το προσωνύμιο: «ιδανική αντι-Τραμπ υποψήφια» και αυτό επειδή η ταυτότητα της καθαυτή φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση όχι μόνο με την αντι-μεταναστευτική στάση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, αλλά με όλα όσα πρεσβεύει.

Ως παιδί μεταναστών από την Τζαμάικα και την Ινδία, ενσαρκώνει την αστική πολυπολιτισμική Αμερική. «Γνωρίζει προσωπικά πώς οι οικογένειες των μεταναστών εμπλουτίζουν τη χώρα μας», δήλωσε ο Μπάϊντεν, προσθέτοντας ότι «η προσωπική ιστορία της είναι η ίδια η ιστορία της Αμερικής». Ενόσω η Καμάλα Χάρις τον κοίταζε τρυφερά από την άκρη της σκηνής, έχοντας απόλυτα αποδεχτεί τον ρόλο του δεύτερου βιολιού, ο έμπειρος πολιτικός αναφέρθηκε στην αντίδραση των «μικρών μαύρων και καφέ κοριτσιών, που τόσο συχνά αισθάνονται ότι παραβλέπονται και υποτιμούνται στις κοινότητές τους. Ίσως σήμερα για πρώτη φορά μπορούν να δουν τον εαυτό τους υπό ένα διαφορετικό πρίσμα», είπε με μπόλικο συναισθηματισμό.

Για την ίδια, την πρωτότοκη κόρη δύο μεταναστών ακαδημαϊκών από την Ινδία και την Τζαμάικα, ο πολιτικός ακτιβισμός κληροδοτήθηκε. Κάτι σαν γενετήσιο δικαίωμα… Οι παππούδες της αγωνίστηκαν για την ανεξαρτησία της Ινδίας από τη βρετανική κυριαρχία και εκπαίδευσαν αγρότισσες γυναίκες στο πώς μπορούσαν να επιλέγουν αν και πότε επιθυμούσαν να φέρουν στον κόσμο παιδιά, μέσω της αντισύλληψης. Οι γονείς του πατέρα της επίσης πρωτοστάτησαν στην Τζαμάικα, αγωνιζόμενοι για την οικονομική ανεξαρτησία του νησιού τους και τον αξιοπρεπή βίο των κατοίκων του.

Οι γονείς της, έχοντας ο καθένας τη δική του αφετηρία, ένωσαν δυνάμεις, όταν γνωρίστηκαν στο φημισμένο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Μπέρκλεϋ. Τότε ολοκλήρωναν την διδακτορική τους διατριβή. Πολύ σύντομα έγιναν ζευγάρι και πρωτοστάτησαν στις μαζικές διαμαρτυρίες της εποχής για στα κινήματα που σχετίζονταν με την προώθηση πολιτικών και ατομικών δικαιωμάτων. Ως μικρό παιδί, ούσα ακόμα στο καροτσάκι, βρέθηκε ανάμεσα στα πολιτικοποιημένα πλήθη. Από τις πρώτες αναμνήσεις της είναι «μια θάλασσα ποδιών που κινούνται με ρυθμό, η ενέργεια και ο συντονισμός φωνών και σωμάτων, τα συνθήματα». Οι γονείς της φιλοξένησαν πολλούς ηγέτες πολιτικών δικαιωμάτων, ενώ σύστησαν στο ακαδημαϊκό κοινό της Καλιφόρνια εβδομαδιαίες ομάδες μελέτης. Εκεί μελετούσαν τα βιβλία Μαύρων συγγραφέων, από το κίνημα κατά του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική έως το κήρυγμα του Malcolm X. Η οικογένεια της μητέρας της ζούσε στην Ινδία και έτσι δεν γνώρισε την ευρύτερη οικογένειά της. Η μαύρη κοινότητα του Όκλαντ έγινε σύντομα κάτι σαν δεύτερη θετή οικογένειά της. Κάτι που δεν άλλαξε ακόμα και μετά από τον χωρισμό των γονιών της στην ηλικία των εφτά ετών τον σύζυγο και πατέρα της Καμάλα Ντόναλντ Χάρις, ο οποίος είχε μεταναστεύσει από την Τζαμάικα για να σπουδάσει οικονομικά. Η Καμάλα και η μικρότερη αδερφή της Μάγια υπήρξαν μόνιμα μέλη μίας παιδικής χορωδίας, σε μια από τις πιο γνωστές εκκλησίες για Αφροαμερικάνους. Παρακολουθούσαν μαθήματα ζωγραφικής και θεάτρου στο Rainbow Sign, ένα πρωτοποριακό πολιτιστικό κέντρο για την μαύρη κοινότητα. Μετά το σχολείο, οι αδελφές περνούσαν τον απογευματινό τους χρόνο σε ένα κέντρο παιδικής μέριμνας, με ιδρυτή έναν γείτονά τους. Στόχος του ήταν να μάθουν τα νέα παιδιά για την ζωή και το έργο μαύρων ηγετών. Δεν άργησε να βιώσει τον ρατσισμό και μάλιστα μέσα στο σχολικό που την πήγαινε στην πρώτη τάξη του δημοτικού. Αργότερα, όπως έχει διηγηθεί η ίδια στην αυτοβιογραφία της, όταν επισκέπτονταν με την αδελφή της τον πατέρα τους στην πόλη Πάλο Άλτο όπου ζούσε μετά το διάζύγιο τα υπόλοιπα παιδιά της γειτονιάς δεν έπαιζαν μαζί τους επειδή ήταν μαύρες.

Παρά τις πολύ ιδιαίτερες εθνικές της καταβολές, η ίδια παραμένει προσεκτική στον αυτοπροσδιορισμό της δηλώνοντας πως είναι «μαύρη Αμερικανή» και ως τέτοια πορεύτηκε μέχρι τώρα στη ζωή της. Εκείνες οι πρώτες εμπειρίες επηρέασαν κομβικά την επαγγελματική εξέλιξή της.

Αρχικά, σπούδασε οικονομικά και πολιτικές επιστήμες στο πανεπιστήμιο Howard στην Ουάσιγκτον, ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα του οποίου η ιστορία φτάνει πίσω στο 1868, όταν ιδρύθηκε για να προσφέρει ευκαιρίες στους Αφροαμερικανούς πολίτες. Στη συνέχεια σπούδασε νομική στο Σαν Φρανσίσκο. «Όταν πήρα την απόφαση να γίνω εισαγγελέας, ήταν μια πολύ συνειδητή απόφαση. Και η απόφαση που πήρα ήταν ότι θα προσπαθήσω να ενταχθώ στο σύστημα, όπου δεν χρειάζεται να ζητήσω άδεια για να αλλάξω αυτά που πρέπει να αλλάξουν». Στη δεκαετία του 1990, προσχώρησε στις εισαγγελικές αρχές της κομητείας Αλεμάντα και αργότερα στο Σαν Φρανσίσκο, με αρμοδιότητα την επίβλεψη της εκεί ειδικής αντι-εγκληματικής μονάδας. Τότε ήταν που ήρθε σε σύγκρουση με τον προϊστάμενό και μέντορά της. Προέτρεψε τους συνομήλικους της στο γραφείο να τον αμφισβητήσουν, κατηγορώντας τον για κακοδιαχείριση. Εντέλει, έθεσε υποψηφιότητα με το σύνθημα δεν «υπάρχει τίποτα προοδευτικό στο να είναι κανείς επιεικής στο έγκλημα». Στρεφόμενη εναντίον του απέσπασε την υποστήριξη της τοπικής ηγεσίας των Δημοκρατικών, καθώς και μεγάλο προβάδισμα στις προεκλογικές χρηματοδοτήσεις, καταφέρνοντας τελικά να εκλεγεί Εισαγγελέας του Σαν Φρανσίσκο.

Έκτοτε, η παρουσία της στην Εισαγγελία αποδείχθηκε θορυβώδης. Έδωσε σκληρούς αγώνες, πολλούς από τους οποίους έχασε. Ανέκαθεν τη συνοδεύσε η φήμη της "σκληρής". Επέκτεινε τις έρευνές της στον χώρο του περιβαλλοντικού, του διαδικτυακού και του επιχειρηματικού εγκλήματος. Πέτυχε υψηλό βαθμό καταδικών, ενώ εστιάστηκε και σε θέματα που αφορούσαν ανηλίκους, όπως οι πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση του σκασιαρχείου. Πολλοί, όμως, την έχουν κατηγορήσει και για μία αδικαιολόγητη αναβλητικότητα. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που ισχυρίστηκαν ότι έδινε μεγαλύτερη προσοχή στην προσωπική της άνοδο παρά στην καταπολέμηση του εγκλήματος. Η αλήθεια είναι ότι προσέγγισε με φόβο και αμηχανία πληθώρα επίμαχων θεμάτων, αναζητώντας σε κάθε υπόθεση την επικοινωνιακή νίκη. Το 2004 ήταν αντίθετη στην ελάφρυνση των ελάχιστων ποινών, τις οποίες βεβαίωνε ωστόσο ότι θέλει να μεταρρυθμίσει όταν έκανε την προεκλογική της εκστρατεία για το χρίσμα των Δημοκρατικών. Το 2010 ξέσπασε αμήχανα σε γέλια όταν βρέθηκε αντιμέτωπη με ερώτηση για τη νομιμοποίηση της κάνναβης για ψυχαγωγικούς λόγους, το οποίο ήταν ωστόσο ένα πολύ σημαντικό θέμα στην Καλιφόρνια. Τελικά το μέτρο αυτό υιοθετήθηκε το 2018. Δυστυχώς δεν επέδειξε τόλμη ούτε στο επίκαιρο όσο ποτέ ζήτημα της αστυνομικής βίας. Το 2015 δεν έλαβε θέση αναφορικά με πρόταση νόμου που είχε στόχο να καταστούν συστηματικές οι ανεξάρτητες έρευνες στις περιπτώσεις "θανατηφόρας χρήσης βίας" από αστυνομικούς. Οι περιπτώσεις αυτές είναι γνωστό ότι αφορούν δυσανάλογα τους πληθυσμούς των μαύρων και των ισπανόφωνων. Γεγονός παραμένει ότι έσπασε τους φραγμούς, όταν χρίστηκε η πρώτη αφροαμερικανίδα γυναίκα Γενική Εισαγγελέας της πολυπληθέστερης πολιτείας της Καλιφόρνιας και των 40 εκατομμυρίων κατοίκων. Είχε προηγηθεί η εισαγγελία της περιοχής του Σαν Φρανσίσκο. Η ίδια χαρακτήρισε τον εαυτό της ως «προοδευτική εισαγγελέα» και υποστήριξε ότι είναι δυνατόν να είναι κάποιος σκληρός απέναντι στο έγκλημα ενώ συγχρόνως αντιμετωπίζει τις βαθιές ανισότητες του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης.
Η Καμάλα Χάρις έγινε η δεύτερη μαύρη γερουσιαστής στην ιστορία του σώματος όταν εξελέγη το 2016 και η πρώτη για μία ολόκληρη δεκαετία. Κατά τη διάρκεια της θητείας της, ξεχώρισε λόγω των αιχμηρών ερωτήσεών της στο Κογκρέσο στη διάρκεια των ακροάσεων για το “Russiagate”, ενώ εξαπέλυσε σκληρή κριτική στο αντι-μεταναστευτικό διάταγμα του Τραμπ, χαρακτηρίζοντάς το «ασύμβατο με τις αμερικανικές αξίες». Ήταν τόσο ανελέητη στις ερωτήσεις της, που ορισμένοι Ρεπουμπλικανοί γερουσιαστές προσπαθούσαν να τη διακόψουν, προκαλώντας την οργή γυναικών ως επί το πλείστον στα social media, οι οποίες έκαναν σύνθημα το #LetKamalaTalk (#Αφήστε την Καμάλα να μιλήσει!)

Οι πολιτικές της φιλοδοξίες φάνηκαν ότι δεν εξαντλούνταν με την άφιξή της στο Κογκρέσο, ούτε με την παραμονή της σε αυτό. Οι διάφορες συναντήσεις της στο πολυτελές θέρετρο Χάμπτονς στο Λονγκ Άιλαντ της Νέας Υόρκης με κάποιους από τους μεγάλους χρηματοδότες των Δημοκρατικών -μεταξύ των οποίων και ορισμένοι που υποστήριξαν τους Κλίντον και τον Ομπάμα- φάνηκαν να ανοίγουν το δρόμο της για την προεδρία. Το γεύμα της με το ζεύγος Κλίντον επιβεβαίωσε τις φήμες ότι η Καμάλα Χάρις ύστερα από μόλις μία θητεία θα διεκδικήσει το χρίσμα του δημοκρατικού κόμματος για τις προεδρικές εκλογές. Το σύνθημα που επέλεξε ήταν «η Καμίλα Χάρις για τον λαό». Επικεφαλής της προεκλογικής καμπάνιας της είχε αναλάβει η ίδια της η αδελφή και επίσης νομικός στο επάγγελμα. Σήμερα η Μάγια εργάζεται ως πολιτική αναλύτρια στο καλωδιακό κανάλι MSNBC. Το 2015, ήταν μια από τους τρεις ανώτερους συμβούλους διαμόρφωσης της πολιτικής ατζέντας για την προεδρική εκστρατεία της Χίλαρι Κλίντον στις εκλογές του 2016. Παρά το δυνατό ξεκίνημά της, άρχισαν να διαφαίνονται κενά σε σχέση με την πολιτική της ταυτότητα. Η κατά τ’ άλλα λαλίστατη πολιτικός αδυνατούσε να επικοινωνήσει με ακρίβεια τις θέσεις της σε βασικά ζητήματα. Έμοιαζε να μην έχει καταρτίσει μία ξεκάθαρη πολιτική πλατφόρμα, ενώ η πολιτική της απειρία δεν μπορούσε να κρυφτεί. Δυσκολεύτηκε και στις δημόσιες ομιλίες της. Της έλειπε το πάθος που είναι αναγκαίο για να ξεσηκώσει τους χιλιάδες οπαδούς που συχνά καταρτίζουν παρόμοιες εκδηλώσεις. Τελικά αναγκάστηκε να αποχωρήσει από τον εσωκομματικό προεδρικό αγώνα στα τέλη του περασμένου έτους, εξαιτίας της χαμηλής απήχησης της, αλλά και της έλλειψης πόρων. «Δυστυχώς δεν είμαι εκατομμυριούχος. Δεν μπορώ να στηρίξω εγώ την προεκλογική μου καμπάνια», δήλωσε απογοητευμένη. Παρ’ όλα αυτά, είχε και κάποιες αξιομνημόνευτες στιγμές. Ήταν η μοναδική υποψήφια, για παράδειγμα, που πρότεινε να απαιτείται ομοσπονδιακός έλεγχος σε περίπτωση κρατικών περιορισμών στην άμβλωση, μια θέση την οποία υιοθέτησαν αργότερα οι περισσότεροι δημοκρατικοί υποψήφιοι. Κατά τη διάρκεια ενός ντιμπέϊτ μεταξύ των Δημοκρατικών υποψηφίων, οι συντονιστές δεν είχαν ακόμα δώσει τον λόγο στην Καμάλα, αλλά εκείνη άρπαξε το μικρόφωνο: «Ως το μόνο μαύρο πρόσωπο σε αυτήν τη σκηνή, θα ήθελα να μιλήσω για το ζήτημα της φυλής». Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, φάνηκε να στερείται καθοδηγητικής πολιτικής ιδεολογίας και τις περισσότερες φορές αγωνιζόταν να παρουσιάσει μια συνεκτική πλατφόρμα, κυρίως σε ό,τι είχε να κάνει με την υγειονομική περίθαλψη. Σε μια συνέντευξη δεν φάνηκε να γνωρίζει αν η εφαρμογή του "Medicare for all" θα σήμαινε την εξάλειψη της ιδιωτικής ασφάλισης.

Την περίοδο που Μπάϊντεν και Χάρις συναγωνίζονταν για το χρίσμα του Δημοκρατικού κόμματος, η εσωκομματική τους κόντρα ξεπέρασε τα όρια. Μάλιστα, στα πρώτα εσωκομματικά ντιμπέιτ επιτέθηκε επανειλημμένα στον Τζο Μπάιντεν, χωρίς όμως να καταφέρει να αυξήσει σημαντικά τα ποσοστά της. Ακόμα και σήμερα, κάποιοι από τους συμβούλους του Μπάιντεν δεν μπορούν να ξεπεράσουν την δυσαρέσκεια που τρέφουν προς το πρόσωπο της Χάρις. Σε μία μαζική εκδήλωση τον περασμένο Μάρτιο, η Τζιλ Μπάιντεν, η σύζυγος Μπάιντεν χαρακτήρισε τις επιθέσεις της Χάρις προς τον σύζυγό της ως «γροθιά στο στομάχι». Ίσως αυτός ήταν ο λόγος που παρ’ ότι η Καλιφορνέζα Γερουσιαστής ήταν το ξεκάθαρο φαβορί εδώ και καιρό, ο Μπάιντεν προτίμησε να μη βιαστεί και να εξετάσει όλες τις επιλογές του. Παρά την εσωκομματική τους κόντρα, η Χάρις ανακοίνωσε τη στήριξη της στον πρώην Αντιπρόεδρο μόλις παραιτήθηκε από την κούρσα, γεννώντας σκέψεις ότι εγγράφει υποθήκες. Από την πλευρά του ο Μπάιντεν δήλωσε πρόσφατα πως οι διαφωνίες τους ήταν καθαρά πολιτικές, υποβιβάζοντας τη σημασία τους.

Οι πρώην εσωκομματικοί αντίπαλοι, λοιπόν, σήμερα γράφουν ιστορία, ως οι νέοι ένοικοι του Λευκού Οίκου. Επιχειρώντας να αποφευχθούν αμφιβολίες σχετικά με τη συμβατότητά τους, ο Μπάϊντεν επικαλέστηκε τον αποθανόντα γιό του. Συμπωματικά, η Χάρις είχε συνεργαστεί στενά με τον γιο του Μπο, όταν εκείνος ήταν Εισαγγελέας του Ντέλαγουερ πριν αρρωστήσει, κάτι που σύμφωνα με τον υποψήφιο των Δημοκρατικών έπαιξε ρόλο στην επιλογή του καθώς είχε εκτιμήσει τόσο τις απόψεις της όσο και τον τρόπο που λειτουργεί ως συνεργάτης.

Μπαιντεν και Χαρις αναμένεται να στηρίξουν το κίνημα για τον συστημικό ρατσισμό στις ΗΠΑ, «black lives matter».