Πρόκειται για τη συνήθεια -Ή μήπως νεύρωση- να αναζητά κανείς με τις ώρες τι θα παρακολουθήσει από τον ουρανομήκη κατάλογο ταινιών και σειρών και τελικά να μη βλεπει τίποτα. Η διάσπαση της προσοχής του τηλεθεατή καθόλου δεν αρέσει στον αλγόριθμο του Netflix, αλλά και των ανταγωνιστών του
Η χρονιά της πανδημίας απέφερε μια όχι απλώς καλή αλλά εξαιρετική σοδειά για τις on demand πλατφόρμες ψυχαγωγίας. Στην πραγματικότητα καταγράφηκε ως η καλύτερη στη βραχεία ιστορία τους. Ακόμα και το φειδωλό στην αριθμολογία Netflix -ποιος ο λόγος να φλυαρείς όταν είσαι ο ηγέτης;- φρόντισε να ευλογήσει τα γένια του δημοσιεύοντας στοιχεία για το πλήθος των συνδρομητών του. Οσο το social distancing γινόταν ο νέος κανόνας κοινωνικής συναναστροφής και η γεωγραφική απόσταση αναδεικνυόταν σε νέο θέσφατο, τόσο αύξανε το ποίμνιο των επί πληρωμή χρηστών του δικτύου. Το τέταρτο τρίμηνο του 2020 έκλεισε θριαμβικά, με το Netflix να έχει υπερβεί τον πήχη ακόμα και των πιο ευοίωνων προβλέψεων, φτάνοντας τις συνδρομές του στα 200 εκατομμύρια. Στην πραγματικότητα, βέβαια, ο συγκεκριμένος αριθμός, αν και εντυπωσιακός για την έξωθεν καλή μαρτυρία, μετρήσιμος για τον ανταγωνισμό και απαλός σαν χάδι για τα αυτιά των επενδυτών, οι οποίοι εδώ που τα λέμε δεν έχουν κανέναν λόγο να μη θέλουν να επενδύσουν σε μια εταιρεία που έκλεισε ταμείο για το 2020 με κέρδη 4,6 δισ. δολάρια, λίγο ενδιαφέρει τον CEO της, Ριντ Χέιστινγκς, και τον Ελληνοαμερικανό Chief Content Officer, Τεντ Σαράντος. Εκείνο που θέλει πια το Netflix δεν είναι απλώς περισσότερους συνδρομητές, αλλά κυρίως περισσότερο από τον προσωπικό χρόνο των υπαρχόντων και των μελλοντικών προσήλυτων χρηστών του. Για να έχει μέλλον το streaming δεν θα αρκεί απλώς η παρακολούθηση μιας σειράς δέκα επεισοδίων σε ένα Σαββατοκύριακο, πράγμα που χοντρικά μεταφράζεται σε 10 ώρες ενός 48ώρου. Οσο περισσότερο καταναλώνει ο θεατής τόσο θα γιγαντώνεται η επιδραστικότητα των δικτύων και βέβαια θα πιάνουν τόπο οι επενδύσεις τους σε πρωτογενές υλικό.
Ανταγωνισμός
Μόνο για το 2021 το Netflix έχει σκοπό να παρουσιάζει μία τουλάχιστον πρωτότυπη ταινία -δικής του παραγωγής ή με εξασφαλισμένα τα αποκλειστικά δικαιώματα- την εβδομάδα και φυσικά πληθώρα σειρών και ντοκιμαντέρ με την υπογραφή βαρύτιμων ονομάτων για τη βιομηχανία του θεάματος, όπως της Σόντα Ράιμς (βλ. «Bridgerton») και του Ράιαν Μέρφι (βλ. «Hollywood», «The Politician» «Ratched»), αλλά και σύγχρονων επιδραστικών σαν τους Ομπάμα και τους εξοστρακισμένους Σάσεξ. Ο πλουραλισμός του υλικού ακούγεται παραπάνω από σοφή ή μάλλον αυτονόητη επιλογή για έναν κόσμο ανυπόφορα ανταγωνιστικό και μάλιστα με το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων να κατακερματίζει τη βιβλιοθήκη των streaming πλατφορμών. Το Netflix δεν παίζει πια μόνο του αλλά απέναντι στο Amazon Prime, το Hulu, το HBO Max, το NBC Peacock, το Disney+, την Apple TV+. Ομως ακόμα και αυτή η υπερπροσφορά πρωτότυπου περιεχομένου, σύμφωνα με τους ειδικούς, μπορεί να του γυρίσει μπούμπερανγκ. Αν υπάρχει κάτι από το οποίο πάσχουμε όλοι, και μάλιστα χωρίς να το γνωρίζουμε, αυτό είναι το σύνδρομο netflixing. Είναι σοβαρό; Το δίχως άλλο. Πρόκειται για τη συνήθεια -ή μήπως νεύρωση- να αναζητά κανείς με τις ώρες τι θα παρακολουθήσει, περιηγούμενος ανάμεσα σε έναν ουρανομήκη κατάλογο ταινιών και σειρών και τελικά να σπαταλά τόσο πολύ χρόνο, ώστε στο τέλος να μην παρακολουθεί τίποτα. Η διάσπαση της προσοχής του τηλεθεατή καθόλου δεν αρέσει στον αλγόριθμο του Netflix -τον πιο εξελιγμένο μέχρι σήμερα- και εννοείται ότι την τρέμουν και οι ανταγωνιστικές πλατφόρμες, οι οποίες όμως έχουν πιο συμπαγείς και μικρότερους καταλόγους.
Το «Making the cut» του Amazon Prime έδειξε τον δρόμο της έμμεσης διαφήμισης, θέτοντας προς πώληση μέσω του Amazon τα ρούχα των σχεδιαστών που επικρατούσαν στο σόου αμέσως μετά την προβολή των επεισοδίων - φυσικά έγιναν ανάρπαστα
Εκείνος που θα καταφέρει να αποκρυπτογραφήσει καλύτερα τον τηλεθεατή και να του προσφέρει αυτό που θέλει να δει τη στιγμή που θέλει να το δει θα κρατήσει τα ηνία του μέλλοντος της οικιακής ψυχαγωγίας. Ή μήπως όχι; Στην πραγματικότητα, ο τηλεθεατής, από παθητικός δέκτης ενός προγράμματος που είχε φτιάξει και καθόριζε χρονικά κάποιος άλλος, εξελίχθηκε την τελευταία δεκαετία σε έναν παντοδύναμο κατ’ οίκον διευθυντή Προγράμματος που μπορεί να ορίσει τι θα δει, πότε θα το δει, για πόσο θα το δει. Μπορεί πριν από δύο χρόνια αυτές ακριβώς τις αρετές του Netflix να εξήρε ο Χέιστινγκς και να αναρωτιόταν γιατί κανείς να μετακινείται με άλογο (εννοώντας τη συμβατική τηλεόραση) όταν μπορεί να οδηγεί ένα γρήγορο και νευρώδες σπορ αυτοκίνητο (δηλαδή το Netflix), όμως η ιδέα της οπισθοδρόμησης ίσως τελικά να είναι η λύση για τις νεόκοπες τηλεοπτικές νευρώσεις.
Netflix Direct
Στα τέλη του 2020 η αμερικανική on demand πλατφόρμα έκανε κάτι σχεδόν ανήκουστο για τη φιλοσοφία της. Λάνσαρε στη γαλλική αγορά το Netflix Direct, δηλαδή ένα διαδικτυακό, προσβάσιμο αποκλειστικά μέσω υπολογιστή, κανάλι που προβάλλει συγκεκριμένες, επιλεγμένες από άλλους σειρές και ταινίες σε προκαθορισμένες ημέρες και ώρες. Η διαφορά του από ένα συμβατικό κανάλι της ελεύθερης τηλεόρασης είναι ότι δεν έχει διαφημίσεις και ακολουθεί τον κανόνα του binge watching, δηλαδή τοποθετεί τρία, τέσσερα ή και πέντε επεισόδια της ίδιας σειράς το ένα μετά το άλλο. Κατ’ ουσίαν είναι ένα πείραμα σε μια τηλεοπτική αγορά με ιδιαιτερότητες αλλά και δεδηλωμένη αγάπη στο μέσο (την περίοδο του πρώτου κύματος της πανδημίας, οι Γάλλοι παρακολουθούσαν κατά μέσο όρο 4,5 ώρες τηλεόραση καθημερινά) μέσα από το οποίο το Netflix θέλει να διαπιστώσει κατά πόσο τα προγράμματά του λειτουργούν καλύτερα όταν αφήνονται στην πρωτοβουλία του τηλεθεατή ή όταν προσφέρονται με τον παλιοκαιρίσιο τρόπο, ως γεγονότα δηλαδή που κάποτε συγκέντρωναν ολόκληρες οικογένειες απέναντι από τον τηλεοπτικό δέκτη, για να παρακολουθήσουν το επεισόδιο της αγαπημένης τους σειράς. Σε κάθε περίπτωση, όπως και αν θα σερβίρεται το μενού της οικιακής ψυχαγωγίας στο μέλλον, το σίγουρο είναι ότι θα εκμεταλλεύεται μέχρι κεραίας τη δυνατότητα της διάδρασης.
Ηδη προγράμματα όπως η τηλεταινία του franchise του «Black Mirror» έχουν δώσει στον τηλεθεατή την ευκαιρία να επιλέξει πώς θα εξελιχθεί η πλοκή -με όχι ιδιαίτερη επιτυχία είναι η αλήθεια-, ενώ το «Making the cut» του Amazon Prime έδειξε τον δρόμο της έμμεσης διαφήμισης, θέτοντας προς πώληση μέσω του Amazon τα ρούχα των σχεδιαστών που επικρατούσαν στο σόου, αμέσως μετά την προβολή των επεισοδίων - φυσικά έγιναν ανάρπαστα. Αυτό είναι το νέο ζητούμενο. Η τηλεόραση να μην είναι απλώς ένα κομψό κουτί που θα προβάλλει εικόνες σε υπερυψηλή ανάλυση, αλλά ένα ακόμα μέσο κατανάλωσης ιστοριών και τελικά αγαθών, χωρίς τη διαμεσολάβηση άλλων συσκευών. Ποιος δεν σκέφτηκε να αγοράσει ένα σκάκι τη στιγμή ακριβώς που παρακολουθούσε το «The Queen’s Gambit» (οι πωλήσεις σκακιού εκτοξεύτηκαν μετά την προβολή της μίνι σειράς), ή ποιος δεν λιμπίστηκε ένα εισιτήριο για το Λονδίνο μετά τον τέταρτο κύκλο του «The Crown»; Η τηλεόραση θα συνεχίσει να διεγείρει τις επιθυμίες, απλώς πλέον θα μπορεί και να τις ικανοποιεί. Και μάλιστα προτού καν ο τηλεθεατής προλάβει να τις αναγνωρίσει.