Let’s get... phygital: Η οθόνη μας σκηνή και το σαλόνι μας πλατεία
Το σαλόνι του σπιτιού είναι η νέα πλατεία, οι καλλιτέχνες εμφανίζονται σε άδεια ή, στην καλύτερη περίπτωση, σε θέατρα με ακροβολισμένους θεατές, ανάμεσα στις πρόβες έχει παρεισφρήσει η καθημερινή ιεροτελεστία των τεστ ανίχνευσης κορωνοϊού
Πέρυσι τέτοιες ημέρες τα μεγαλύτερα και τα επιδραστικότερα πολιτιστικά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο, οι ιστορικές όπερες, τα μουσεία, τα θέατρα, τα ωδεία και οι φιλαρμονικές ορχήστρες άνοιγαν με σπουδή τα διαδικτυακά μετερίζια τους -ή τους onlineκατοπτρισμούςτους, αν προτιμάτε- με σκοπό να αποτρέψουν έναν χωρισμό που ήρθε βίαια, απειλητικά και με κεκτημένη ταχύτητα: εκείνον του ανθρώπου από την τέχνη. Εναν χρόνο μετά η οθόνη του υπολογιστή, της τηλεόρασης, ακόμα και του κινητού έχει αντικαταστήσει -μέχρι το φωτάκι της ανοσίας του πληθυσμού να ανάψει πράσινο - τη σκηνή.
Το σαλόνι του σπιτιού είναι η νέα πλατεία, οι καλλιτέχνες εμφανίζονται σε άδεια ή, στην καλύτερη περίπτωση, σε θέατρα με ακροβολισμένους θεατές, ανάμεσα στις πρόβες έχει παρεισφρήσει η καθημερινή ιεροτελεστία των τεστ ανίχνευσης κορωνοϊού
Το σαλόνι του σπιτιού είναι η νέα πλατεία, οι καλλιτέχνες εμφανίζονται σε άδεια ή, στην καλύτερη περίπτωση, σε θέατρα με ακροβολισμένους θεατές που φτάνουν και περισσεύουν για να γεμίσουν μια δράκα, ανάμεσα στις πρόβες έχει παρεισφρήσει η καθημερινή ιεροτελεστία των τεστανίχνευσηςκορωνοϊού - εδώ που τα λέμε από μόνη της η εν λόγω ρουτίνα θα μπορούσε να τροφοδοτήσει την έμπνευση για μελλοντικά σενάρια. Μια παράσταση ή μια συναυλία, μια έκθεση τέχνης ή μια περφόρμανς ποτέ δεν θα είναι, δεν θα μοιάζει και δεν θα βιώνεται όπως η διά ζώσης εμπειρία.
Κλείσιμο
Ωστόσο το phygital -δηλαδή μια παράσταση ή ένα δρώμενο που συμβαίνει με τον «παλιό», αναλογικό τρόπο αλλά μεταδίδεται και καταναλώνεται μέσω των ψηφιακών μέσων- είναι ό,τι πιο κοντά σε ρεαλισμό μπορούμε να έχουμε σε καιρό πανδημίας. Και είναι σίγουρα μια πολύτιμη παρακαταθήκη για το μέλλον του πολιτισμού, όταν όλοι θα έχουμε επιστρέψει στα μαζικά θεάματα ίδιοι αλλά διαφορετικοί. Η ΕθνικήΛυρικήΣκηνή δημιούργησε την ηλεκτρονική πλατφόρμα της GNOTV, η ΣτέγητουΙδρύματος Ωνάση επένδυσε στις δράσεις μέσω Διαδικτύου ακόμα και με την ανάθεση έργων σε καλλιτέχνες που δημιούργησαν σε διάστημα 120 ωρών μέσα στην πανδημία, το ΦεστιβάλΑθηνών διέθεσε παραστάσεις από το αρχείο του online και μπήκε στον κόσμο των podcasts, το ΚΠΙΣΝ στράφηκε στο live streaming συναυλιών και παραστάσεων.
Η ΚατερίναΕυαγγελάτου, ο ΓιώργοςΚουμεντάκης, ο ΔημήτρηςΘεοδωρόπουλος και η ΓαβριέλλαΤριανταφύλλη μιλούν για την προίκα που άφησε η πανδημία στα ιδρύματά τους και οραματίζονται την επόμενη ημέρα της επιστροφής στη -φετιχιστικών διαστάσεων πια- κανονικότητα. Ολοι τους συμφωνούν πως ο πολιτισμός είναι το ίδιο απαραίτητος με το νερό και την τροφή. Ή, για να το προσαρμόσουμε στα σημεία των καιρών, το ίδιο σωτήριος με τη μάσκα και το αντισηπτικό στην εποχή της πανδημίας και το ίδιο καταλυτικός με το «μαζί» ακόμα και στο καθεστώς της κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Γιώργος Κουμεντάκης «Είμαστε έτοιμοι για τη νέα εποχή, με τις κεραίες ανοιχτές»
«Περιμένουμε με λαχτάρα την εποχή όπου θα αγκαλιαστούμε χωρίς φόβο και θα καθίσουμε μαζί με χιλιάδες άλλους φίλους της τέχνης στις κερκίδες του Ηρωδείου. Μέσα στο 2021 έχουμε την πίστη ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί και τα θέατρα θα ανοίξουν, πρώτα με χαμηλές πληρότητες και σιγά-σιγά όλο και μεγαλύτερες. Οι μουσικοί της ορχήστρας μας θα έρθουν κοντά και θα χωρέσουν ξανά στο πιτ, η χορωδία μας θα τραγουδήσει με την πλήρη σύνθεσή της, ενώ οι πρωταγωνιστές μας θα θυμηθούν την αίσθηση του θερμού χειροκροτήματος στο τέλος κάθε άριας.
Οι χορευτές του μπαλέτου μας θα μπορούν να χορέψουν χωρίς φόβο όλες τις κλασικές χορογραφίες που προβλέπουν στενή επαφή, η παιδική μας χορωδία θα επιστρέψει για τις πρόβες της, ενώ εκατοντάδες παιδιά θα συμμετέχουν ξανά στα εκπαιδευτικά - κοινωνικά μας προγράμματα. Το κοινό θα ξαναγεμίσει τα θέατρα, θα απολαύσει ξανά τις συζητήσεις στο διάλειμμα και τα θερμά χειροκροτήματα στην υπόκλιση των καλλιτεχνών. Τα θέατρα θα αρχίσουν να προγραμματίζουν σε βάθος χρόνου, οι νέες διεθνείς συνεργασίες και συμπαραγωγές θα μπουν ξανά στην καθημερινή ρουτίνα, ενώ οι αγωνίες για το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, αλλά και την απήχηση των παραστάσεων θα πάρουν μια υψηλή θέση στον πίνακα των προτεραιοτήτων. Η Εθνική Λυρική Σκηνή είναι έτοιμη για τη νέα εποχή, με τις κεραίες της ανοιχτές, αφήνοντας πίσω τους περιορισμούς, τα τεστ, τις αποστάσεις».
Κατερίνα Ευαγγελάτου Δυναμικό comeback με καινοτόμες δράσεις και ιδέες
«Μέσα στη δύσκολη συγκυρία της πανδημίας προσπαθήσαμε να είμαστε δημιουργικοί και εφευρετικοί και να συνεχίσουμε να είμαστε δίπλα στο κοινό μας. Για πρώτη φορά στην ιστορία του, το Φεστιβάλ δραστηριοποιήθηκε και μέσα στη χειμερινή σεζόν, παρουσιάζοντας την πλατφόρμα Open Plan, που είχε στόχο την ενεργοποίηση του εγχώριου καλλιτεχνικού δυναμικού και την ανάπτυξη της σχέσης μας με το κοινό μέσα από πρωτοπόρες ερευνητικές δράσεις: εργαστήρια για επαγγελματίες και μη, ένα μουσικό παραμύθι και μια σειρά ραδιοφωνικών έργων βασισμένων σε ελληνικά αστυνομικά διηγήματα, τα Radio Plays (δωρεάν στο greekfestival.gr).
Επίσης, μεταδώσαμε συναυλίες και παραστάσεις δωρεάν μέσω YouTube και είδαμε στα ράφια των βιβλιοπωλείων το πολυτελές μας λεύκωμα “Χώροι σε αναμονή”/ 'Marking Time". Κοιτάζοντας με αισιοδοξία προς το μέλλον, δεν χάνουμε τη δύναμη και την πίστη μας στους καλλιτέχνες, στο κοινό μας και την ιστορία του θεσμού. Αυτή η αναγκαστική αποχή από τη ζωή και την τέχνη δεν θα μας καταβάλει. Ελπίζουμε πως φέτος θα μπορέσουμε να παρουσιάσουμε στο ακέραιο όσα έχουμε σχεδιάσει. Προετοιμάζουμε ένα μεγάλο, δυναμικό πρόγραμμα, με καινοτόμες δράσεις και πολλές νέες ιδέες. Το Φεστιβάλ έχει λείψει και σε εμάς και στους θεατές και όλοι μας αποζητούμε το αληθινό θέατρο και το ζωντανό θέαμα. Τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει το αίσθημα της ζωντανής επαφής μέσω της Τέχνης. Ανυπομονούμε να ξανασυναντηθούμε όλοι, καλλιτέχνες, τεχνικοί, εργαζόμενοι, χορηγοί, θεατές, σε ένα λαμπρό φεστιβαλικό καλοκαίρι».
Γαβριέλλα Τριανταφύλλη «Σχεδιάζουμε δράσεις χωρίς συνωστισμό για το κοινό»
«Ηδη από τις αρχές Μαρτίου του 2020, με την έλευση της πανδημίας και το καθεστώς ολικού lockdown στο οποίο περιήλθε η χώρα, αναδιπλωθήκαμε και αναπροσαρμόσαμε τον προγραμματισμό μας, με στόχο να διατηρήσουμε την επαφή μας με το κοινό. Προχωρήσαμε σε έναν εκ του μηδενός σχεδιασμό ψηφιακών δράσεων που κάλυπτε όλους -σχεδόν- τους τομείς δραστηριοποίησής μας. Σύντομα εκπέμψαμε από τις εγκαταστάσεις μας, άλλοτε σε ζωντανή αναμετάδοση και άλλοτε σε μορφή βίντεο, συναυλίες σε απροσδόκητα σημεία του ΚΠΙΣΝ, δραματοποιημένες αφηγήσεις, περιπατητικές παραστάσεις, βιντεο-ξεναγήσεις, εργαστήρια από το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, εκπαιδευτικά και αθλητικά προγράμματα, διαλέξεις.
Αργότερα, με την άρση του lockdown, όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν, περάσαμε σε υβριδικά μοντέλα παρουσίασης -συνδυασμούς για περιορισμένο κοινό και ταυτόχρονη ζωντανή αναμετάδοση-, ενώ για τις προβολές μας σχεδιάσαμε κύκλους στο γκαζόν του Ξέφωτου, όπου ο καθένας απείχε δύο μέτρα από τον διπλανό του.
Για το φετινό καλοκαίρι, ακόμα και αν το ποσοστό των θεατών που θα μπορούμε να φιλοξενήσουμε δεν αυξηθεί, δρομολογούμε την παρουσίαση δράσεων αντίστοιχων με αυτές του καλοκαιριού του 2020. Κινούμαστε έχοντας κατά νου πολλαπλές ημερομηνίες για την κάθε εκδήλωση. Χρειάζεται να έχουμε απόλυτη ευελιξία σε αυτή τη νέα συνθήκη. Θεωρούμε ότι αυτή η στάση θα μας συντροφεύσει για αρκετό καιρό ακόμα. Υπάρχει μια σημαντική μερίδα του κοινού που δεν θα αισθάνεται βολικά να συνωστιστεί, ακόμα και όταν ανοίξουν πλήρως οι δραστηριότητες και η δυνατότητα μετακίνησης.
Από τη δύσκολη περίοδο που έχουμε όλοι διανύσει κρατούμε ως θετικό πρόσημο την εξωστρέφεια που πετύχαμε ως Οργανισμός - τόσο σε διαφορετικά κοινά όσο και γεωγραφικά. Καθοριστικής σημασίας ήταν για το Κέντρο Πολιτισμού και γι’ αυτή την περίοδο η υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Είμαστε ιδιαίτερα ευγνώμονες, καθώς η Δωρεά Προγραμματισμού μας επέτρεψε να συνεχίσουμε να τις εκδηλώσεις μας τόσο εντός του ΚΠΙΣΝ όσο και διαδικτυακά».
Δημήτρης Θεοδωρόπουλος «Δαρβινικές αλλαγές»
«Διαχειριστήκαμε τους δώδεκα μήνες της πανδημίας με μια δημιουργική φρενίτιδα ως αντίδραση στην αμηχανία της εποχής. Δημιουργήσαμε μια νέα σκηνή της Στέγης, το ψηφιακό μας κανάλι στο YouTube, προκειμένου να απευθυνθούμε στον δημόσιο ψηφιακό χώρο, με επισκέπτες από 90 χώρες και πάνω από 3,5 εκατομμύρια views. Το αντιμετωπίζουμε ως έναν δυναμικό τρόπο έκφρασης, επικοινωνίας και δημιουργίας. Οι φάσεις της πανδημίας και του εγκλεισμού απαιτούν δαρβινικές αλλαγές και πειραματισμούς. Και ακριβώς γι’ αυτό ανεβάζουμε παραστάσεις, συζητήσεις -με μεγάλη μας περηφάνια και τιμή μπορούμε να πούμε πως η Σοφία Μπεκατώρου ένιωσε πρώτη φορά ασφαλής να μιλήσει για την παρενόχληση που υπέστη, κάτω από τη συζήτηση του καναλιού μας για την Εμφυλη Βία στις 25/11 -, δημιουργούμε πολιτιστικά γεγονότα όπως το dj set της Charlotte de Wit στην Αρχαία Μεσσήνη, στηρίζουμε τις μουσικές σκηνές με το Stages A/Live, δημιουργήσαμε το Movement Radio, προτείναμε τις Ποιητικές Συνομιλίες σε συμπαραγωγή με το Théâtre de la Ville στο Παρίσι, αρχίσαμε σειρές podcasts και μάθαμε καλά πως χρειάζεται σοβαρή και μεθοδική δουλειά για να εκφραστείς στην εποχή της πανδημίας.
Εκτιμώ πως μετά την πανδημία θα είναι όλα διαφορετικά. Θα χρειαστεί μια μακρά περίοδος προσαρμογής στην επιστροφή στην κανονικότητα. Η οποία δεν γίνεται να είναι/μείνει ανεπηρέαστη από όλη αυτή τη συλλογική εμπειρία φόβου και απομόνωσης που έζησε ο πλανήτης. Αυτό σημαίνει πως θα “καταναλώνουμε” μόνο ψηφιακά τέχνη; Οχι βέβαια. Τα θέατρα θα γεμίσουν ξανά, συναυλίες θα γίνουν, ίσως και το κοινό θα επιστρέψει με το πάθος της στέρησης. Αλλά ο τρόπος έκφρασης θα είναι σίγουρα διαφορετικός, η ανάγκη επίσης και θα έχει αυξηθεί και ο βαθμός δυσκολίας συγκέντρωσης της προσοχής. Ενας νέος κόσμος θα γεννηθεί, με στοιχεία του παλιού, αλλά δεν θα είναι ανεπηρέαστος από την εμπειρία της πανδημίας».
