Δημοψήφισμα. Η δικαίωση του ΓΑΠ;

Ήταν μία ιδέα -  ανάμεσα σε κάποιες άλλες ανούσιες – στην οποία ο πρώην πρωθυπουργός επέμενε σε σημείο ξεροκεφαλιάς. Από την πρώτη στιγμή που έγινε πρωθυπουργός έδωσε εντολή στον τότε υπουργό Εσωτερικών Γιάννη Ραγκούση να γίνει η νομοπαρασκευαστική προετοιμασία που απαιτούταν, ώστε να συνταχθεί γρήγορα το σχετικό νομοσχέδιο και να περάσει από τη Βουλή.  

Το φθινόπωρο του 2011 μετά τη Συμφωνία της 26ης/27ης Οκτωβρίου και τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης, ο Παπανδρέου στριμώχθηκε για τα καλά. Είχε χάσει τον έλεγχο στην κοινωνία, τον έχανε στο κόμμα του και οι θεσμικοί εταίροι ανησυχούσαν. Έτσι κατέφυγε στην ιδέα ενός δημοψηφίσματος για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας ώστε να εκτονωθεί η κρίση στην κοινωνία που έδειχνε να παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις· κι ήταν η αρχή της πτώσης του.

Από την ημέρα που άφησε το Μέγαρο Μαξίμου μέχρι και σήμερα ο πρώην πρωθυπουργός δεν έχει κουραστεί να υπερασπίζεται εκείνη την απόφασή. Η παραίτησή του από την πρωθυπουργία ίσως ήταν η πιο δραματική στιγμή της κυβέρνησής του. Ακόμα και σήμερα δείχνει να μην μπορεί να ξεπεράσει εκείνες τις στιγμές. Εξάλλου στις συνεντεύξεις του επανέρχεται συνεχώς ανοίγοντας ζητήματα Δημοκρατίας. Πριν από μόλις έξι μήνες, μιλώντας στο αμερικανικό δίκτυο CNBC σημείωνε: «Δημοψηφίσματα, επιτροπές πολιτών, αποκεντρωμένη εξουσία και ψηφιακή δημοκρατία είναι μερικά μόνο από τα διαθέσιμα εργαλεία, ικανά να ενδυναμώσουν τις κοινωνίες μας». Ο Παπανδρέου αναζητεί εναγωνίως μια ιστορική δικαίωση που, αν δεν τον επαναφέρει στο επίκεντρο της δημόσιας ζωής, τουλάχιστον θα ανοίξει το δρόμο για να απευθυνθεί ξανά σε ένα κομμάτι του εκλογικού σώματος που τον τίμησε το 2009.

 Από την άλλη πλευρά, το θέμα της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ βρίσκει απέναντί της σύσσωμη την ελληνική κυβέρνηση και ως εκ τούτου το ΠΑΣΟΚ.

Όμως το ζήτημα του δημοψηφίσματος για τον Γιώργο Παπανδρέου φαίνεται να καταχωρίζεται στα ζητήματα αρχών, όπως η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, που αποτελούν τον κεντρικό πυρήνα των παρεμβάσεών του. Ωστόσο ο Παπανδρέου μπορεί να σιωπήσει ή να διαφωνήσει αποφεύγοντας να προκαλέσει νέα εσωτερική κρίση στο ΠΑΣΟΚ υπερασπιζόμενος την πρόταση Τσίπρα. Ή μπορεί κιόλας να μείνει πιστός στις απόψεις του χωρίς να υπολογίσει το πολιτικό κόστος. Σε κάθε περίπτωση, από τη στιγμή που η Νέα Δημοκρατία προσχώρησε στην πολιτική των μνημονίων, η ιδέα του δημοψηφίσματος για τη ΔΕΗ είναι μια ακόμα πρόκληση για τον ίδιο, κι αυτή τη φορά έρχεται από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Δεδομένου ότι είναι η πρώτη φορά από το 2011 και μετά, που τίθεται θέμα δημοψηφίσματος, η δική του αντίδραση δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από την πρόσφατα πολλαπλώς διακηρυγμένη πίστη του ότι οι κοινωνίες πρέπει να ερωτώνται για κεντρικά ή επί μέρους ζητήματα ανάμεσα στις εκλογικές αναμετρήσεις. Αυτό που απομένει στον Παπανδρέου – αφού η πρωτοβουλία του Τσίπρα δεν μπορεί πρακτικά να οδηγήσει στη διενέργεια δημοψηφίσματος – είναι να δείξει τι προέχει γι’ αυτόν, η τιμή της κυβέρνησης, του ΠΑΣΟΚ ή της πτώσης του.