Πέρα από ιδεοληψίες και στερεότυπα

Η σημασία των δημόσιων συστημάτων υγείας αναθεωρήθηκε παντού στον κόσμο, η παρέμβαση του κράτους διευρύνθηκε και ενισχύθηκε, οι ατομικές ελευθερίες περιορίστηκαν μπροστά στον κίνδυνο της δημόσιας υγείας/ασφάλειας.

Ο νέος κορωνοϊός φέρνει μαζί του και μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση, που κι αυτή μας υποχρεώνει να εγκαταλείψουμε ιδεοληψίες και στερεότυπα δεκαετιών, εάν θέλουμε να την υπερβούμε γρήγορα και με όσο το δυνατόν μικρότερες απώλειες.

Η μεγαλύτερη πρόκληση αφορά την Ευρώπη, γιατί τα χαρακτηριστικά της κρίσης είναι τέτοια που θέτουν σε διακύβευμα το ίδιο το ευρωπαϊκό σχέδιο.

Οι χώρες του Νότου, που υφίστανται τις πιο οδυνηρές επιπτώσεις, δεν ευθύνονται για την πανδημία και δεν επιτρέπεται να κληθούν να πληρώσουν μέσω υπέρογκων νέων δανείων τις συνέπειες.

Οι βόρειες χώρες, με υγιέστερες οικονομίες και μεγαλύτερα δημοσιονομικά περιθώρια, έχουν συμφέρον αλλά και υποχρέωση να επωμιστούν μεγαλύτερο μερίδιο του βάρους, όπως ο Νότος επωμίστηκε και εξακολουθεί να επωμίζεται μεγαλύτερο βάρος στο Μεταναστευτικό.

Ούτε μπορεί να γίνεται επιλεκτική επίκληση των ευρωπαϊκών συνθηκών όταν η συζήτηση έρχεται στα ζητήματα αμοιβαιοποίησης του χρέους τη στιγμή που έχουν ανασταλεί, για πρώτη φορά στην ευρωπαϊκή ιστορία, οι κανόνες για τον ανταγωνισμό, δίνοντας τη δυνατότητα στις πλούσιες χώρες να χορηγούν κολοσσιαία ποσά για να στηρίξουν τις οικονομίες τους.

Η Ευρώπη δεν μπορεί να βγει από την κρίση αυτή με διεύρυνση του χάσματος ανταγωνιστικότητας Βορρά - Νότου.

Είτε θα κάνει ένα γενναίο βήμα μπροστά, όπως ευχήθηκε ο Γάλλος πρόεδρος μετά την τηλεδιάσκεψη της περασμένης Τετάρτης, είτε θα κάνει «πολύ λίγα, πολύ αργά», όπως είπε στην ίδια τηλεδιάσκεψη η Κριστίν Λαγκάρντ, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου.

Κι εμείς, όμως, καλούμαστε να υπερβούμε στερεότυπα δεκαετιών εάν θέλουμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά την οικονομική κρίση.
Σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς αλλά και τους εγχώριους αναλυτές, το 2020 η Ελλάδα θα έχει τη μεγαλύτερη ύφεση μεταξύ όλων των χωρών της Ευρωζώνης και πολύ σημαντική αύξηση της ανεργίας, κυρίως λόγω της υψηλής εξάρτησης από τον τουρισμό.

Ουδείς αμφισβητεί τη σημασία της συμβολής του τουρισμού στην ελληνική οικονομία.

Ομως η κρίση του COVID-19, η οποία θέτει σε μεγάλη δοκιμασία όλους ανεξαιρέτως τους τομείς της οικονομίας, φέρνει στο προσκήνιο ξανά την επιτακτική ανάγκη ανασχεδιασμού του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας ώστε να μην εξαρτάται υπέρμετρα από έναν μόνο πυλώνα που είναι, εκ των πραγμάτων, εκτεθειμένος σε μη προβλέψιμες εξωγενείς απειλές.

Η κρίση μάς υπενθυμίζει ότι πρέπει να δοθεί βάρος στην παραγωγή διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών, αλλά -στο μέτρο του δυνατού- και στην εγχώρια αυτάρκεια, χωρίς λογικές στρεβλού προστατευτισμού.

Αναδεικνύει δηλαδή τη σημασία της επανεκκίνησης της οικονομίας σε πιο στέρεες βάσεις, με μεγαλύτερη ισορροπία και άρα καλύτερες αντοχές σε εξωγενείς κρίσεις, συστημικές και μη. Ο τουρισμός είναι και θα εξακολουθήσει να είναι σημαντικός, αλλά ας ξεχάσουμε τα στερεότυπα ότι συνιστά τη «βαριά βιομηχανία» της χώρας.

Και ας επιχειρήσουμε επιτέλους να διαμορφώσουμε ένα σχέδιο για την ενίσχυση και διεύρυνση της παραγωγικής βάσης, με έμφαση στην καινοτομία, στην τεχνολογία και την εξωστρέφεια, διασφαλίζοντας τη συμμετοχή της χώρας στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση και εξασφαλίζοντας ποιοτικές δουλειές και προοπτικές καριέρας και εξέλιξης για τους νέους μας, μια που δεν μπορούν όλοι -ούτε άλλωστε θέλουν- να γίνουν γκαρσόνια για τους βόρειους, που θέλουν να έρχονται εδώ για διακοπές.

Και, για να μην παρεξηγηθώ, είναι κάτι περισσότερο από ευπρόσδεκτοι...


*Πρώην αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, δημοσιογράφος