Και τώρα τι θα κάνουμε χωρίς μνημόνια;

Το χειρότερο; Κανείς δεν ασχολείται με τη δημιουργία συνθηκών σχετικής ασφάλειας για την επόμενη μέρα.

Η προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση στη Βουλή, με αφορμή το αίτημα της Φώφης Γεννηματά για εκλογές «εδώ και τώρα» (!) ανέδειξε και τροφοδότησε το κλίμα κάθετης πόλωσης μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης, ενώ το ΚΙΝ.ΑΛ., που θεωρητικώς πρεσβεύει την εθνική συνεννόηση, τουλάχιστον στα μεγάλα θέματα, δείχνει να αυτοεγκλωβίζεται σε ρόλο πολιτικού εκκρεμούς.

Παρότι ο χρόνος των εκλογών παραμένει άγνωστος, κυβέρνηση και αντιπολίτευση χορεύουν ήδη σε προεκλογικούς ρυθμούς, αναγορεύοντας σε απόλυτη προτεραιότητα την περιχαράκωση του σκληρού πυρήνα των εκλογικών τους ακροατηρίων. Ολοι και όλα για τα επιφαινόμενα και τίποτα για τα υποδόρια που είναι και η ουσία.

Ναι, τον Αύγουστο του 2018 ολοκληρώνεται το πρόγραμμα και αυτό είναι καταρχήν καλό νέο για τον τόπο.

Είναι καλό νέο γιατί ολοκληρώνεται μια μακρά περίοδος σκληρής λιτότητας και δύσκολης δημοσιονομικής προσαρμογής, που παρά τα λάθη και τις ιδεοληψίες των εταίρων/δανειστών γύρω από το «μείγμα πολιτικής», ήταν επιβεβλημένη. Επιβεβλημένη όμως ήταν λόγω της σωρείας των δικών μας λαθών, ολιγωριών και πελατειακών λογικών στη διάρκεια δεκαετιών, που δεν άλλαξαν δυστυχώς ακόμα και όταν άλλαξαν οι συνθήκες λόγω της συμμετοχής μας στην Ευρωζώνη.

Τα προγράμματα επέβαλαν τη δημοσιονομική προσαρμογή και τη νομοθέτηση (και μερική εφαρμογή) εκείνων των μεταρρυθμίσεων που ήταν επιβεβλημένες και αναγκαστικές, λόγω της άμεσης ή έμμεσης επίπτωσής τους στα δημόσια οικονομικά της χώρας. Μέχρι εκεί όμως. Τα μνημόνια δεν μπορούν να επιβάλουν αλλαγή νοοτροπίας, δεν μπορούν να εκριζώσουν την πελατειακή λογική, δεν μπορούν να θεμελιώσουν ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα, να δημιουργήσουν ένα δίκαιο, σύγχρονο και ανταγωνιστικό περιβάλλον για την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις.

Χωρίς αυτά, όμως, η χώρα δεν θα μπορέσει να σταθεί στα πόδια της επί μακρόν και να δημιουργήσει συνθήκες ισχυρής και διατηρήσιμης ανάπτυξης, συνοδευόμενης από σταθερές και ποιοτικές θέσεις εργασίας. Χωρίς αυτά δεν πρόκειται να αναχαιτιστεί το κύμα φυγής των νέων και δη των νέων επιστημόνων στο εξωτερικό, ούτε να αντιστραφεί η υπογεννητικότητα και η γήρανση του πληθυσμού, που αποτελούν ωρολογιακή βόμβα για τον τόπο.
Αυτά θα έπρεπε να είναι η απόλυτη προτεραιότητα για την κυβέρνηση αλλά και για τα κόμματα του συνταγματικού τόξου στο σύνολό τους. Αυτά είναι που θα έπρεπε να αποτυπώνονται στο περιώνυμο «ολιστικό πρόγραμμα ανάπτυξης», το οποίο επικεντρώνεται σε «υποσχέσεις αναδιανομής» και σε εργασιακά δικαιώματα χωρίς να ασχολείται καθόλου με το πώς θα παραχθεί ο… υπό αναδιανομή εθνικός πλούτος!

Ναι, τον Αύγουστο βγαίνουμε από τα μνημόνια, αλλά από τα μνημόνια θα μπορούσαμε να έχουμε βγει πολύ νωρίτερα και με λιγότερο οδυνηρό τρόπο αν ο ΣΥΡΙΖΑ (και η Νέα Δημοκρατία) είχαν πολιτευτεί με μεγαλύτερη σοβαρότητα τα πρώτα χρόνια του μνημονίου και αν είχε αποφευχθεί η καταστροφική (επανα)διαπραγμάτευση του 2015.

Και οπωσδήποτε θα βγαίναμε από τα μνημόνια με κάποια στοιχειώδη ασφάλεια για το τι μας περιμένει μετά, αν είχε επιδιωχθεί, έστω την ύστατη ώρα, μια ελάχιστη πολιτική και κοινωνική συνεννόηση για τα βασικά προ-απαιτούμενα του αναπτυξιακού σχεδίου της χώρας. Γιατί θα είναι πραγματικά κρίμα και οι ευθύνες βαριές εάν φτάσουμε να αναρωτιόμαστε «και τώρα τι θα κάνουμε χωρίς βαρβάρους;».


*Πρώην αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, δημοσιογράφος