Αντώνης Πανούτσος

Ολα αυτά είναι εκφράσεις που χωρίς ενοχές στην Ελλάδα λέγαμε για δεκάδες χρόνια, αλλά στη σημερινή εποχή όπου ο ένας ψάχνει να βρει τι είπε ο άλλος για να τον εκθέσει έγιναν θέμα. Αλλα είναι τα προβλήματα με τον Τσίπρα και όχι αν είπε «βλαχοδήμαρχοι» και παρεξηγήθηκαν όλοι οι Ελληνες βλάχικης καταγωγής. Με το πώς ξεσκίσανε το χρήμα τους πιο προσβλητικό είναι το «δήμαρχος» από το «βλάχος».

Το αστείο είναι ότι το παρεξηγιάρικο στους προσδιορισμούς είναι σπεσιαλιτέ των Συριζαίων. Το «αθίγγανοι» που λέγανε οι κυριλέ για να μην πουν «τσιγγάνοι» αντικαταστάθηκε από το «Ρομά». Το «λαθρομετανάστες» ήταν faux pas, αφού το ένα εκατομμύριο ξένοι που καβάλησαν τα σύνορα για να έρθουν στην Ελλάδα πρέπει να είχαν έρθει με το Erasmus. Το «αναρχικοί» έγινε «αντεξουσιαστές», το «ομοφυλόφιλος» ή «πούστης» έγινε «γκέι» και το «γυναίκα», «σύντροφος». Τώρα το ότι έπρεπε να συστήνεις τη μόνιμη φίλη σου και να λες «η σύντροφός μου» σαν να ήσουν ο Στάλιν και να τα είχες φτιάξει με τον Γκαγκάνοβιτς είχε μια δόση γελοιότητας.

Κάθε εποχή είναι δύσκολο να καταλάβει ότι η γλώσσα είναι ζωντανό πράγμα. Το «βλάχος» κάποτε πρέπει να χρησιμοποιούνταν στην κυριολεκτική μορφή του, δηλαδή Ελληνας ή ξένος με καταγωγή από τη Βλαχία που μιλάει τα ρουμανοβλάχικα. Μετά απέκτησε αποκλειστικά μεταφορική έννοια. Αξεστος και απολίτιστος. Αδικα; Πιθανόν. Αλλά κανένας δεν χρησιμοποιεί τη λέξη στην κυριολεκτική της έννοια. Το ίδιο ισχύει, για παράδειγμα, με το «κάφρος», που βγαίνει από το αραβικό kafir, που σημαίνει «ο άπιστος». Στην Ελλάδα κανένας δεν λέει τον άλλον κάφρο επειδή δεν είναι μωαμεθανός.

Οπως γελοιότητα εμπεριέχει και κάθε προσπάθεια χρήσης της γλώσσας σαν να πατάς πάνω σε αβγά. Το να φοβάσαι να πεις Λιόσια αντί για Ιλιον, Κριεκούκι αντί για Ερυθρές και Τουρκολίμανο αντί για Μικρολίμανο. Δεν λέω ότι πρέπει οπωσδήποτε να λες Πασαλιμάνι και Τουρκοβούνια. Προτού έρθουν οι Τούρκοι και τα τοπωνύμια πάρουν τα ονόματά τους κάπως αλλιώς πάλι λεγόντουσαν. Αλλά το να ονομάζεις τα Βίλια «Ειδύλλια» είναι κωμικό. Μα την ιστορική Κουτσούφλιανη, που σε μία επίδειξη έλλειψης φαντασίας ονομάστηκε Αγιος Παύλος, ελπίζω ότι δεν υπήρξε πραγματικός Βλάχος που να παρεξηγήθηκε με το «βλαχοδήμαρχοι». Εκτός από τους επαγγελματίες παρεξηγιάρηδες που η Ελλάδα έχει γεμίσει.

Κοζερί

Στη διάρκεια της ζωής μου οι λέξεις που πάθανε τη μεγαλύτερη ζημιά στα ελληνικά ήταν οι γαλλικές. Αρκετές, όπως το ασανσέρ, το πουρμπουάρ που σημαίνει για ένα ποτό και το κονσομασιόν που κυριολεκτικά σημαίνει κατανάλωση, διατηρήθηκαν. Αλλες όμως, όπως το κοζερί και το ρεμιζάρω, πρέπει να είναι ακατάληπτες σε οποιονδήποτε κάτω από τα 60.

Μπεκιάρ

Οι προηγούμενες από μένα γενιές πρέπει να είδαν την εξαφάνιση ενός μεγάλου αριθμού από τούρκικες λέξεις
στα ελληνικά. Είναι προφανές ότι ύστερα από 400 χρόνια πολλές τούρκικες λέξεις είχαν μπει στην ελληνική γλώσσα. Οταν βρίσκεσαι στην Τουρκία είναι εύκολο να καταλάβεις ότι όταν μια τράπεζα γράφει «γιαπί» είναι κτηματική και όταν σε ένα εστιατόριο γράφει «κοκορέτς» έχουν κοκορέτσι. Χρειάζεται όμως να είσαι μεγαλύτερος για να συνδυάσεις το «χαμπέρ» της τηλεόρασης με τις «ειδήσεις» και ότι το μπεκάρ, που στα ελληνικά είναι μπεκιάρης, δηλαδή εργένης, μπορεί να σημαίνει και μονόκλινο.