Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος

Σε αφήνουν έτσι ανακουφισμένο ότι τίποτε δεν έχει αλλάξει στη ροή της ζωής που να πρέπει να σε κάνει γενικώς να αναρωτιέσαι αν πρέπει κι εσύ να αλλάξεις. Όλα παραμένουν ήσυχα σε όλα τα μέτωπα. Το ίδιο συμβαίνει προφανώς και με τα πολιτικά στερεότυπα, ιδίως της Αριστεράς – Δεξιάς. Τα ερμηνευτικά αυτά σχήματα βολεύουν εκτός των άλλων διότι μοιάζουν λίγο στην απολυτότητά τους με τις θρησκείες. Για τους οπαδούς τους, οι ίδιοι εκπροσωπούν πάντα το καλό ενώ οι αντίπαλοι ενσαρκώνουν το κακό, και είναι ως εκ τούτου “εχθροί”, ταξικοί ή άλλου τύπου.

Χωρίζοντας τον κόσμο κατ' αυτόν τον τρόπο, εδώ και πάνω από δύο αιώνες, καταφέραμε στη Δύση να παγιώσουμε στις συνειδήσεις μας δύο μεγάλα πολιτικά υποκείμενα που αιχμαλώτισαν τις αντιλήψεις μας σε ερμηνείες οι οποίες εδώ και καιρό έχουν πάψει να επιβεβαιώνονται στην πράξη. Ακόμη χειρότερα, παρότι μπορεί να πέφτουν με κρότο πάνω στον τοίχο της αμείλικτης πραγματικότητας, τα στερεότυπα είναι εξαιρετικά επίμονα.

Και είναι επίμονα διότι πρώτα από όλα είναι κατασκευάσματα τις ιστορίας, και φέρουν πάνω τους βαρύ ιστορικό φορτίο. Το πιο σταθερό στερεότυπο που χαρακτηρίζει τον άξονα Αριστεράς – Δεξιάς είναι ότι η Αριστερά εκφράζει αυθεντικότερα τους κοινωνικά αδύναμους και περιθωριοποιημένους, ενώ η Δεξιά τα “συμφέροντα” των ισχυρών. Το ανέφερε πρόσφατα και ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας σε μια συνέντευξή του στο youtube όταν ρωτήθηκε γιατί η Αριστερά έχει διαρκώς διασπαστικές τάσεις αποδυναμώνοντας τον εαυτό της, την ίδια ώρα που η Δεξιά λειτουργεί πάντα με ενιαία παραταξιακά κριτήρια.

Παρότι κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώνεται στην πράξη (υπάρχουν σήμερα “δεξιότερα” της ΝΔ τουλάχιστον 4-5 κόμματα, με πρόσωπα που έχουν αναδυθεί από τις τάξεις της) είναι ωστόσο αρκούντως πειστικό για να επιβεβαιώσει το αφήγημα εκείνο που θέλει την Αριστερά να αγωνίζεται για κάτι ρομαντικό και όχι υλικό: δηλαδή, για τις ιδέες της και όχι για τα οφέλη της εξουσίας αυτά καθαυτά. Από το σχήμα αυτό είναι που έχει προκύψει άλλωστε και το περιβόητο “ηθικό πλεονέκτημα” της Αριστεράς, δηλαδή το υποτιθέμενο προβάδισμά της στα ζητήματα κοινωνικής ευαισθησίας και “ανθρωπιάς”.

Λαϊκιστικές ευαισθησίες

Ειδικά στην ελληνική περίπτωση, αυτό ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι μεταπολεμικά, η κομμουνιστική Αριστερά βρέθηκε ηττημένη στον εμφύλιο και υπό σκληρό διωγμό στη συνέχεια. Κατά συνέπεια, έφερε καθ' όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης το φωτοστέφανο του αδικημένου και κατατρεγμένου, κάτι το οποίο ευνοούσε ένα προφίλ ευαίσθητης και συμπαθητικής παράταξης η οποία μπορούσε θεωρητικά να ταυτιστεί με τους πιο αδύναμους.

Παρ' όλ' αυτά, ιδίως το ΚΚΕ εσωτερικού (Συνασπισμός), όσο τουλάχιστον αυτό βρισκόταν γύρω στο 3%, δεν κατέβαλε ποτέ ιδιαίτερη προσπάθεια να εκπροσωπήσει τα στρώματα αυτά αλλά αντιθέτως απευθυνόταν κατά βάση στην ανώτερη μορφωμένη μεσαία τάξη, η οποία είχε περισσότερο μετα-υλιστικές ανησυχίες και αιτήματα. Τα στρώματα των “μη προνομιούχων” και τις προσδοκίες τους περί κοινωνικής ανόδου συνέχιζε να τα εκφράζει το πολυσυλλεκτικό ΠΑΣΟΚ, στηρίζοντας στη λαϊκιστική του απεύθυνση προς αυτά την σταθερή μεταπολιτευτική του ηγεμονία.

Όταν όμως το “λεφτόδεντρο” του οικονομικού λαϊκισμού σταμάτησε από το 2009 και μετά να μοιράζει απλόχερα και ανεύθυνα τους καρπούς του, και η χώρα προσέφυγε αναγκαστικά στην ξένη επιτροπεία, προέκυψε μια πολιτική ευκαιρία προκειμένου να εκφραστούν όλοι αυτοί οι “αγανακτισμένοι”, πρώην μη προνομιούχοι, με τις παχυλές συντάξεις, τις προσοδοθηρικές πρακτικές και την εμμονή σε ένα αδιέξοδο προσοδοθηρικό μοντέλο. Κι εκεί ήταν που αναδύθηκε από την πολιτική αφάνεια η νεοκομμουνιστική εκδοχή της Αριστεράς, όπως εκφράστηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα η οποία ωστόσο δεν είχε κανένα ενδιαφέρον να λειτουργήσει με βάση την κοινή ηθική.

Τα θρασύτατα ψέματα που χρησιμοποίησε και η συνειδητή παραπλάνηση των ψηφοφόρων στην οποία κατέφυγε για να πάρει την εξουσία το 2015 αλλά και για να την κρατήσει μετά το δημοψήφισμα και την υπογραφή του δικού του τρίτου μνημονίου, δεν είχαν προηγούμενο στη μεταπολιτευτική ιστορία. Με την ίδια τακτική άλλωστε επιχείρησε να κυβερνήσει και τα επόμενα 4 χρόνια: δήλωνε πχ ότι ναι μεν ήταν υποχρεωμένη να ιδιωτικοποιήσει τα αεροδρόμια της χώρας αλλά τουλάχιστον εκείνος το έκανε με κλαυθμούς και οδυρμούς, και όχι με κρυφή ηδονική χαρά όπως η “Δεξιά”.

Καμία ηθική εξάλλου δεν τον εμπόδισε να εξυφάνει συνωμοσίες για να βάλει τους αντιπάλους του στη φυλακή ή να στήσει τη δική του διαπλοκή με επιχειρηματίες και καναλάρχες, υποσκάπτοντας σε αμφότερες τις περιπτώσεις το κράτος δικαίου. Ακόμη χειρότερα, η κυβερνώσα Αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ μετατράπηκε στον χειρότερο εχθρό της μεσαίας τάξης, γονατίζοντάς την με την υπερφορολόγηση (κάτι που παραδέχονταν ευθαρσώς και οι ίδιοι οι τότε κυβερνώντες), ενώ ταυτόχρονα απαξίωνε ακόμη περισσότερο τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, τα οποία είναι και το μοναδικό αποκούμπι του “μικρομεσαίου” στο όνειρό του για κοινωνική άνοδο.

Περιττό τέλος να μιλήσουμε και για την φιλομεταναστευτική του ατζέντα η οποία θα προσκρούει πάντα πάνω στο αίσχος της Μόριας. Όταν τα μέσα που χρησιμοποιούνται είναι τόσο ανήθικα, ακόμη και ο πιο ηθικός σκοπός είναι αδύνατον να υπηρετηθεί. Αφήνουμε το γεγονός ότι εδώ ο μόνος σκοπός ήταν τελικά η εξουσία και η μονοπώλησή της.

Οικονομικές φαντασιώσεις (και πάλι)

Τέσσερα χρόνια μετά, κι ενώ ο κόσμος μας έχει αλλάξει δραματικά όπως άλλωστε και η ίδια η χώρα αλλά προς το καλύτερο, ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει να περιφέρει το ηθικό του πλεονέκτημα έναντι των πιο αδύναμων. Στις πολιτικές του διαφημίσεις εμφανίζονται οικονομικά διαλυμένοι “άνθρωποι του λαού” που υποφέρουν από την πολιτική της κυβέρνησης. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι απανωτές κρίσεις της τελευταίας 15ετίας έχουν επιδεινώσει τις ανισότητες, και ότι ένας διόλου ευκαταφρόνητος αριθμός συμπολιτών μας τα καταφέρνει οριακά ή καθόλου να ανταποκριθεί στις εξωτερικές και εσωτερικές πιέσεις και ανακατατάξεις της οικονομίας.

Ούτε όμως υπάρχει αμφιβολία ότι η σημερινή Αριστερά, παγκοσμίως αλλά και ειδικά στην ελληνική της λαϊκιστική εκδοχή, αδυνατεί πλήρως να απαντήσει στα προβλήματα των ανθρώπων αυτών. Το αδιέξοδό της αποδεικνύεται, για παράδειγμα, από την προσπάθεια αναβίωσης, από την πλευρά του Αλ. Τσίπρα, ξεπερασμένων λύσεων όπως η αλησμόνητη και πλήρως αποτυχημένη Α.Τ.Α. (Αυτόματη Τιμαριθμική Προσαρμογή) του ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του '80.

Τέτοιες λύσεις είναι απολύτως αδύνατον να βοηθήσουν τους πιο αδύναμους, όπως άλλωστε δεν βοήθησε τους πιο αδύναμους ούτε το τρίτο αχρείαστο μνημόνιο που φόρτωσε στην χώρα ο ΣΥΡΙΖΑ ως συνέπεια της τραγωδίας του δημοψηφίσματός του. Καμία φαντασίωση άλλωστε δεν αρκεί ποτέ για να αντιμετωπίσουμε μια πραγματικότητα, ούτως ή άλλως, αδιάφορη για τις ιδεοληψίες μας. Πόσο μάλλον όταν έχουμε πέσει ξανά θύματα των φαντασιώσεων αυτών στο παρελθόν, με καταστροφικές επιπτώσεις στις ζωές μας, χωρίς να έχουμε βάλει έκτοτε μυαλό.

Η πολιτική δεν είναι η τέχνη της “καλοσύνης” και της ηθικολογίας αλλά των επεξεργασμένων, εφαρμόσιμων και κοστολογημένων προτάσεων που συνομιλούν δημιουργικά και ρεαλιστικά με το διεθνές περιβάλλον, σε έναν κόσμο έντονων αλληλεξαρτήσεων. Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχουν τα πολιτικά οράματα που μπορούν να κινητοποιήσουν τις κοινωνίες, παράγοντας απτά αποτελέσματα που βελτιώνουν την ζωή τους· και υπάρχουν και εκείνα που απλώς παρασύρουν τον “λαό” με κηρύγματα ηθικής, πίσω από τα οποία δεν κρύβεται τίποτε άλλο από μια γυμνή εξουσία χωρίς όρια. Αν μη τι άλλο, είναι πάντα στην δική μας επιλογή τι θα ακολουθήσουμε.