Ανθρώπινα δικαιώματα, κράτος δικαίου και νομικός πολιτισμός

Η διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποδεικνύει τον τρόπο διαβίωσης και την ποιότητα που χαρακτηρίζει μια Κοινωνία. Αντικατοπτρίζει γενικά τον πολιτισμό και την οργάνωσή της.

Ωστόσο, από την μια πλευρά παρατηρούμε την κοινωνία να προοδεύει, τον πολιτισμό να προάγεται, την τεχνολογική ανάπτυξη να εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς και από την άλλη πλευρά γινόμαστε θεατές γεγονότων που εκτυλίσσονται καθημερινά ανά τον κόσμο με σενάρια ανείπωτης βαρβαρότητας και ανήκουστης βίας και σφαγής αμάχων.

Βλέπουμε να συλλαμβάνονται αυθαίρετα άνθρωποι, να φυλακίζονται, χωρίς να τους απαγγελθεί κατηγορία. Χωρίς να προσαχθούν σε δίκη. Μαθαίνουμε για τα αναρίθμητα χιλιάδες θύματα διακρίσεων, βασανισμών, δολοφονιών. Μήπως τελικά η σύγχρονη κοινωνία λειτουργεί με γνώμονα ένα σύστημα αναξιών; Τελικά προάγεται ο πολιτισμός ή μεταλλάσσεται;

Έχουν γίνει στο παρελθόν σημαντικές επαναστάσεις. Κάποιες απέδωσαν καρπούς. Που ως αποτέλεσμα είχαν την θεσμοθέτηση κειμένων που κατοχυρώνουν και προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Υπεγράφησαν προς τούτο διεθνείς συνθήκες, ενώ οι νόμοι κάθε Κράτους τα προστατεύουν συνταγματικά. Παρά ταύτα τίποτε σχεδόν δεν τα προστατεύει από την αυθαιρεσία του ισχυρού. Η παροχή εγγυήσεων για την αποτροπή κατάχρησης της εξουσίας καταρρέει. Τα ανθρώπινα δικαιώματα βάλλονται, προσβάλλονται. Ο νομικός μας πολιτισμός, τα κεκτημένα μας δεν είναι απόλυτα θωρακισμένα και συνεχώς συρρικνώνονται οι αξίες κι ελευθερίες.

Μήπως τελικά όλα αυτά τα διεθνή κείμενα έχουν τεθεί για ν αποτελέσουν την βιτρίνα ενός συστήματος που εξακολουθεί να βάλει ενάντια στον άνθρωπο, τον απλό, τον μέσο, κι έτσι να τον αφοπλίσει από τον κυριότερο όπλο του, που είναι ο αυτοσεβασμός κι η αυτοεκτίμηση.

Κι ότι οι ισχυροί του κόσμου έχουν δεδομένη ασυλία και κάνεις νόμος δεν ισχύει γι΄ αυτούς; Χρέος μας είναι ν αντιδράσουμε, να συνειδητοποιήσουμε τον κίνδυνο και να επιβάλουμε τον σεβασμό στα δικαιώματά και τις αξίες που προσδιορίζουν και ξεχωρίζουν τον άνθρωπο από οποιαδήποτε άλλη οντότητα στον πλανήτη.

Κι αυτό είναι το χρέος κάθε ανθρώπου που θέλει να αυτοπροσδιορίζεται έτσι. Μόνο έτσι θα μπορέσει να αποδοθεί Δικαιοσύνη. Με αφυπνισμένη συνείδηση. "Χρειαζόμαστε μερικές ταραγμένες φωνές", μάλλον πολλές, πλέον. Άλλωστε "η ιστορία μας διδάσκει ότι όταν ανάψει μέσα στις ψυχές των ανθρώπων το φως και συνειδητοποιήσουν τα σύμφυτα με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια δικαιώματά τους, δεν παραιτούνται πια από τον αγώνα για την αναγνώριση και κατοχύρωσή τους".

Το σύστημα Δικαίου στα Δυτικά κράτη βασίζεται στην καταστατική αρχή του απαραβίαστου της ανθρώπινης αξίας. Στον κοινωνικό ανθρωπισμό.

Πέρα από το Κράτος Δικαίου υπάρχει και το Δίκαιο Κράτος ως ιδανικό, εφόσον στο Κράτος αυτό το εφαρμοσμένο δίκαιο είναι ως προς τον συγκεκριμένο χρόνο και χώρο το αληθινό Δίκαιο. Δηλαδή, το κράτος ως εξουσία θα αποτελεί συνένωση του αληθινού Δικαίου με την κοινωνία, οπότε θα εφαρμόζεται η πραγματική Δικαιοσύνη.

"Δίκαιοι πολίτες υπάρχουν μόνο σε δίκαιες πολιτείες" Είναι όμως το ιδανικό. Και προσπαθώντας να το προσεγγίσουμε, αντλούμε αρετές, σπάνιες, πανανθρώπινες, που μας προσδιορίζουν και καθορίζουν ένα ασφαλέστερο και ευοίωνο μέλλον.

*Πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών