Νέο έτος, νέα δεκαετία, ευκαιρία ν’ αλλάξουμε!

Οι σελίδες του ημερολογίου μας φτάνουν στο τέλος, το 2020 απομακρύνεται σιγά σιγά αφήνοντάς μας όχι μόνο μια πικρή γεύση, αλλά και μια πρωτόγνωρη αναστάτωση στην καθημερινότητά μας. Η προοπτική του εμβολίου κατά της πανδημίας δίνει ελπίδα για την επιστροφή μας σ’ αυτό που λένε «κανονικότητα», η ζωή συνεχίζεται, πάντα η αλλαγή του χρόνου είναι μια ευκαιρία για δύσκολες αποφάσεις.

Πόσο έτοιμοι είμαστε γι’ αυτό και τι πρέπει να έχουμε υπόψη μας;
1. Αλλάζει ο χρόνος, είναι μια ευκαιρία να αλλάξουμε κι εμείς ως άνθρωποι;
Είναι γεγονός ότι κάθε νέα χρονιά φέρνει ευχές, ελπίδες, αλλά και πολλές υποσχέσεις: αυτές που συνήθως δίνουμε σιωπηρά στον εαυτό μας. Η Πρωτοχρονιά συμβολίζει την πρώτη από 365 νέες ευκαιρίες να επαναπροσδιορίσουμε συνήθειες, σχέσεις, αποφάσεις και ανθρώπους. Η συγκεκριμένη στοχοθέτηση, δρα, λυτρωτικά στη διαχείριση της καταθλιπτικής μας διάθεσης μετά το πέρας των Χριστουγέννων.

Οι παραμονές, αλλά και οι πρώτες μέρες του νέου χρόνου μας βρίσκουν αγκαλιά με το όνειρο μιας καλύτερης, πιο αποτελεσματικής και «αναβαθμισμένης» έκδοσης του εαυτού και της ζωής μας.

2.Τί μπορούμε όμως να αλλάξουμε στην πραγματικότητα;

Το ένα τρίτο της συμπεριφοράς μας βασίζεται στις συνήθειές μας, σύμφωνα με ερευνητικές εκτιμήσεις. Κατά μέσο όρο, χρειάζονται 66 ημέρες για να διαμορφωθεί μια συνήθεια κι αν κάτι μπορεί να τη «κάμψει», είναι μόνο μία άλλη συνήθεια! Υπό αυτό το πρίσμα, είναι πιο ασφαλές και ρεαλιστικό να εστιαστούμε σε βελτιωτικές κινήσεις σε επίπεδο καθημερινότητας (δηλ. μικρά βήματα που δημιουργούν αυτοματισμούς στην καθημερινότητά μας και δεν απαιτούν ιδιαίτερη προσπάθεια), παρά να υποπέσουμε στην αυταπάτη της κατασκευής ενός άλλου εαυτού, από υπερβάλλοντα ζήλο.

3. Ποιες είναι οι αλλαγές, που φαίνεται, ότι θέλουμε οι περισσότεροι να πραγματοποιήσουμε;

Οι στόχοι της νέας χρονιάς συνήθως αφορούν στη βελτίωση της υγείας μέσω της αλλαγής επιβλαβών συνηθειών για το σώμα μας, όπως είναι:
-η απώλεια βάρους
-η διακοπή του καπνίσματος
-η αλλαγή διατροφικών συνηθειών
-η συστηματική σωματική άσκηση
-η μείωση κατανάλωσης αλκοόλ και η μείωση του άγχους, λόγω των απαιτητικών ρυθμών της καθημερινότητας.

Ας δούμε πρώτα πρώτα το χαρακτηριστικό παράδειγμα της υπόσχεσης στον εαυτό μας :«φέτος θα αδυνατίσω»!

Οι περισσότεροι, λίγο ή πολύ, αισθανόμαστε ενοχικά για την υπερκατανάλωση φαγητού και αλκοόλ κατά τη διάρκεια των γιορτών και, με αφορμή τη νέα χρονιά, αποφασίζουμε να στραφούμε σε πιο υγιεινές συνήθειες. Επίσης, αποφασίζουμε να ξεκινήσουμε γυμναστική∙ δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ο αριθμός των νέων συνδρομών στα γυμναστήρια αυξάνονται κατακόρυφα τον Ιανουάριο.

Δεύτερη, δυσκολότερη απόφαση, «θα κόψω το κάπνισμα».

Η διακοπή του καπνίσματος: που πιστεύουμε ότι θα είναι πολύ πιο εύκολη μετά τις γιορτές, όπου οι –έστω και λίγες- κοινωνικές δραστηριότητες μειώνονται, και άρα και οι αρνητικές επιρροές.
Το ίδιο ισχύει και για το φαγητό και το ποτό.

Άλλες αποφάσεις που παίρνουμε είναι να επικεντρωθούμε στη δουλειά μας έτσι ώστε να διεκδικήσουμε μια ανώτερη θέση ή μια αύξηση, όπως επίσης και να αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο στην οικογένειά μας και στους φίλους μας ή να δώσουμε τέλος σε μία «τοξική» σχέση.

Από όλες τις «αποφάσεις» που λαμβάνονται στις αρχές του Ιανουαρίου, μόνο το 10% τηρούνται μέχρι τον επόμενο Δεκέμβριο, αναφέρει το έγκυρο επιστημονικό περιοδικό «New Scientist».

Αλλά μην απογοητευόμαστε! Παρόλο που κάθε «πρωτοχρονιάτικη» υπόσχεση είναι δύσκολο να τηρηθεί, τα στοιχεία έχουν δείξει ότι, οι αποφάσεις που παίρνονται με αφορμή το ξεκίνημα μιας νέας χρονιάς έχουν περίπου δεκαπλάσια πιθανότητα να υλοποιηθούν από ό,τι οι αποφάσεις που παίρνονται σε άλλες στιγμές του χρόνου.

4. Πρακτικές συμβουλές για το πώς θα καταφέρουμε η υπόσχεση να γίνει πράξη.

Τα νέα είναι παρήγορα. Μπορεί τα παρακάτω βήματα, να ακούγονται αυτονόητα ή απλά, αλλά από την προσωπική μου εμπειρία μπορώ να πω ότι οι περισσότεροι «ξεχνούν» να τα ακολουθήσουν, με αποτέλεσμα να εγκαταλείπουν πιο εύκολα την προσπάθεια.
-Δημιουργία λίστας με συγκεκριμένα θέλω - στόχους
Συντάσσουμε μία λίστα με τις επιθυμίες μας για τη χρονιά που υποδεχόμαστε και τις δύσκολες μέρες ανατρέχουμε σε αυτή, σαν εσωτερική πυξίδα. Η διαδικασία του να καθίσουμε και να γράψουμε, μας βοηθά να διαπιστώσουμε ανάγκες που ενδεχομένως ήταν κρυμμένες, και δε φανταζόμασταν ότι υπήρχαν.
ΣΥΜΒΟΥΛΗ. Βάλτε τη λίστα στην επιφάνεια του υπολογιστή ή στο ψυγείο για διαρκή υπενθύμιση!

-Μένουμε σε ρεαλιστικούς και σαφείς στόχους.
Ξεκινάμε από τα απλά και τα μικρά. Εκεί βρίσκεται η δύναμη για το επόμενο βήμα. Αντικαθιστούμε τους μακροπρόθεσμους και ασαφείς στόχους και επικεντρωνόμαστε στην καθημερινότητα. Εκεί βρίσκεται η δύναμη για αλλαγή. Οι μικροί στόχοι φέρνουν άμεσα, και ουσιαστικά αποτελέσματα, ενώ παράλληλα, μας προφυλάσσουν από τη ματαίωση και την παραίτηση.


-Δημιουργούμε υποστηρικτικό δίκτυο
Μοιραζόμαστε τις επιθυμίες και τους στόχους μας με τους κοντινούς μας ανθρώπους. Πέραν του ότι μπορούν να μας υπενθυμίζουν τις δεσμεύσεις μας τις δύσκολες στιγμές που θα παρεκκλίνουμε, μπορούν και οι ίδιοι να μας στηρίξουν στην προσπάθεια. Μπορεί να είναι ένα αγαπημένο μας πρόσωπο, ένας φίλος, ο/η σύντροφος, ο/η θεραπευτής μας. Εμείς επιλέγουμε τον σύμμαχο που θα μας συντροφεύσει για φέτος.
-Αποφεύγουμε την αρνητική διατύπωση
Οι στόχοι στην αρχή του έτους αποτελούν προσωπικές μας επιθυμίες και ανάγκες, δεν ωφελεί να τους αντιμετωπίζουμε ως ένα από τα πολλά πρέπει της ζωής μας. Απόδειξη ότι κάθε στόχος με αρνητική διατύπωση, βιώνεται σαν καταναγκασμός γιατί προϋποθέτει την ακύρωση μιας ανάγκης, σκέψης, συνήθειας.
Για παράδειγμα, αντί να πούμε «Δε θα ξαναφάω σοκολάτα», μπορούμε να δεσμευτούμε στο πιο ευέλικτο «όταν έχω διάθεση για σοκολάτα, μπορώ να φάω ένα φρούτο ή να βγω για περπάτημα». Στην ουσία θα αποδεχθούμε ευκολότερα ένα υποθετικό μοντέλο με εναλλακτικές, παρά την απαγόρευση.
-Συνεχίζουμε να κοιτάμε μπροστά
Θα υπάρξουν στιγμές που τα πράγματα δε θα πάνε όπως τα υπολογίσαμε. Αποδεχόμαστε τις αδυναμίες μας, εντοπίζουμε τί μας δυσκολεύει και δίνουμε στον εαυτό μας ένα διάλειμμα.
-Θυμόμαστε γιατί ξεκινήσαμε
Η λίστα των στόχων μας αποτελεί τη γραπτή δήλωση όλων, όσα αισθανόμαστε σημαντικά στη ζωή μας. Όταν ανατρέχουμε σε εκείνη, πρέπει να θυμόμαστε τους λόγους για τους οποίους οι συγκεκριμένοι στόχοι είναι σημαντικοί.
Αφήνουμε, λοιπόν, πίσω όσα μας βαραίνουν και αναλογιζόμαστε τι θα κρατήσουμε στις αποσκευές μας για το προσωπικό μας ταξίδι στο 2021.
5. Είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία η αλλαγή τώρα, μετά από έναν πολύ δύσκολο χρόνο και εν όψει ενός γεμάτου ερωτηματικά;
Η πανδημία που έφερε με τον ερχομό του το 2020, έσπειρε αισθήματα φόβου, άγχους, θυμού, λύπης και συντριβής σε όλο τον κόσμο. Μελέτες στην Ευρώπη ήδη αποδεικνύουν τον αντίκτυπο της πανδημίας στην ψυχική υγεία. Σήμερα, και εν μέσω του δεύτερου «lockdown» μέσα στον ίδιο χρόνο, η ψυχολογική κόπωση εξαιτίας της πανδημίας αποκτά συνεχώς μεγαλύτερες διαστάσεις, ενώ οι προεκτάσεις της θα λέγαμε ότι είναι ακόμη αχαρτογράφητες.
Είναι αναγκαίο να θέσουμε στόχους, παρά τη νέα σκληρή πραγματικότητα. Θα μας βοηθήσει να νοηματοδοτήσουμε ξανά τη ζωή μας, να ανακτήσουμε το κίνητρό μας, να μειώσουμε το αίσθημα του φόβου και να αυξήσουμε την αυτοπεποίθησή μας.
Οι στόχοι μας δίνουν κατεύθυνση στη ζωή. Ξέρουμε ποιος είναι ο προορισμός και αυτό σου δίνει θέρμη, περισσότερη ενέργεια και έναν λόγο να σηκωθούμε το πρωί.
Ας θυμηθούμε τη θεότητα του Ιανού, με τα δύο πρόσωπα. Το ένα κοίταζε το παρελθόν και το άλλο στο μέλλον. Έτσι κι εμείς, σαφώς, θα κάνουμε την απαιτούμενη ενδοσκόπηση, κοιτάζοντας τη δύσκολη χρονιά που αποχαιρετούμε, αλλά κυρίως θα κοιτάξουμε στο μέλλον, προκειμένου να ανασκευάσουμε τη δική μας πραγματικότητα.
Και να θυμάστε: Τίποτα δεν είναι αδύνατο!
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------   
 *Η Εμμανουέλα-Μαρίνα Βιντιάδη είναι ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια [emmanouelavintiadi@gmail.com]