Οι «εκπλήξεις» και τα «μαθήματα» των Πορτογάλων

Τότε, τον περασμένο Δεκέμβρη, άρχιζε μια σκληρή προεκλογική περίοδος, όπου ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός και επικεφαλής μιας κυβέρνησης μειοψηφίας είχε να δώσει μια δύσκολη μάχη με την κεντροδεξιά αντιπολίτευση και με το ερώτημα για τις επιδόσεις των πρώην συμμάχων του στη Ριζοσπαστική Αριστερά. Ο Κόστα οδηγώντας τη χώρα του σε πρόωρες εκλογές πορεύτηκε αναδεικνύοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των πολιτικών που άσκησε έχοντας το τιμόνι της χώρας και με ένα καθαρό σχέδιο για την επόμενη μέρα.

Προς μεγάλη έκπληξη δε των δημοσκόπων και των πολιτικών αναλυτών, ο κεντροαριστερός πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, όχι απλώς εξασφάλισε την πρωτιά αλλά μια απρόσμενη καθαρή νίκη στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν την περασμένη Κυριακή. Το κόμμα του το PS συγκέντρωσε συγκεκριμένα το 42% των ψήφων, «κλειδώνοντας» υπέρ του σχεδόν έξι μονάδες παραπάνω από τις προηγούμενες εκλογές, που είχε πάρει το 36,3% των ψήφων. Εξασφάλισε έτσι, Κόστα και σοσιαλιστικό κόμμα την απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο (με το 42%) και άνοιξε ένα νέο πολιτικό κύκλο με τον ίδιο «πρωταγωνιστή» και ισχυρό «παίκτη» στη χώρα του και στην Ευρώπη.

Ποια ήταν η πρώτη αντίδραση του Κόστα; Καθόλου αλαζονική. Αντιθέτως ταπεινή και ρεαλιστική για τα δρώμενα στην χώρα του και τα μηνύματα των πολιτών. «Απόλυτη πλειοψηφία δεν σημαίνει απόλυτη εξουσία. Δεν σημαίνει πως θα κυβερνήσουμε μόνοι μας. Είναι υψηλότερη ευθύνη και συνεπάγεται πως θα πρέπει να κυβερνήσουμε μαζί με -και για- όλους τους Πορτογάλους», είπε συγκεκριμένα ο Αντόνιο Κόστα, το βράδυ της νίκης του.

Ο 60χρονος πρώην δήμαρχος Λισαβόνας παραιτήθηκε από το αυτοδιοικητικό αξίωμα και κατέλαβε την εξουσία το 2015. Κινήθηκε με εξωστρέφεια, έδωσε έμφαση στην κοινωνική πολιτική και το κυριότερο τίμησε την «παράδοση» της συνεννόησης και της συνεργασίας που έκανε την χώρα του να ξεχωρίζει και να κερδίζει και στο παρελθόν απαιτητικά στοιχήματα. Το πρόσφατο αφορά στην μάχη με την πανδημία. Παρά τις προφανείς δυσκολίες για κάθε χώρα, η Πορτογαλία υπό τον έμπειρο πολιτικό έφτασε έγκαιρα στην ικανή και αναγκαία συνθήκη για την αναχαίτιση της πανδημίας. Πέτυχε εγκαίρως υψηλά ποσοστά εμβολιασμένων και έτσι διαμόρφωσε «τείχος ανοσίας» για τις μεταλλάξεις που ακολούθησαν.

Περίπου 11 χρόνια πριν -δεν είχε ο Κόστα τα ηνία της χώρας του- η Πορτογαλία έμπαινε όπως η Ελλάδα, άλλη μια χώρα του ευρωπαϊκού νότου, στο μνημόνιο. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Πορτογαλία κατάφερε και βγήκε από το μνημόνιο και την κρίση μέσα σε τρία χρόνια. Έκτοτε, όλοι το αναγνωρίζουν, προχωρά, προοδεύει και αναπτύσσεται. Και ένας είναι, σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές, ο βασικός λόγος που η Πορτογαλία προσπάθησε και πέτυχε να απεγκλωβιστεί μια ώρα αρχύτερα από τα δίχτυα της κρίσης. Έχει κουλτούρα συναίνεσης που την βοήθησε να ξεπεράσει την περιπέτεια που ξεκίνησε το Μάιο του 2011με την είσοδό της στο μνημόνιο. Εκεί δεν υπήρχαν «αγανακτισμένοι», έγιναν διαδηλώσεις και απεργίες, αλλά η κοινωνία έδειχνε ότι αποδέχεται τη λύση μιας κοινής προσπάθειας για την γρήγορη έκβαση από την κρίση. Σημαντικό ρόλο έπαιξε φυσικά και το εξής: συμπολίτευση και αντιπολίτευση έδωσαν τα χέρια για την κοινή μάχη. Διατήρησαν την πολιτική τους ταυτότητα. Αλλά δεν πέταγαν πέτρες, ο ένας στον άλλο. Τόσο οι Σοσιαλιστές που αποχωρούσαν από την κυβέρνηση, όσο και οι Σοσιαλδημοκράτες ( το κεντροδεξιό κόμμα της Πορτογαλίας, παρά το όνομα) μαζί με το συντηρητικό κόμμα που αναλάμβαναν τα ηνία, υπέγραψαν το μνημόνιο και στήριξαν την προσπάθεια και τις θυσίες των πολιτών τους…