Φώφη Γιωτάκη

Το προφίλ του, δεν είναι ακόμη γνωστό, όμως έχει ήδη αρχίσει να αποκτά χαρακτηριστικά, τουλάχιστον στα «μάτια» όσων από τους Δημοκρατικούς έχουν αρχίσει ήδη να αναζητούν το κεντρικό πρόσωπο της επόμενης μάχης με τους Ρεπουμπλικάνους, μετά από τη δεύτερη θητεία Τραμπ.

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει και πολύ περισσότερο να περιγράψει με ενάργεια πως θα είναι το σκηνικό, τέσσερα χρόνια μετά στον πλανήτη, αλλά θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι οι Δημοκρατικοί δεν πρόκειται να αφήσουν το χρόνο να κυλά εις βάρος τους. Η ήττα από τον Τραμπ ήταν ένα σοκ, όχι γιατί δεν το περίμεναν, αλλά γιατί ελάχιστοι μπορούν ακριβώς να μαντέψουν, τι από όλα όσα έχει πει, θα πράξει. Η Χάρις μίλησε για «το σκοτάδι, στο οποίο φαίνονται πιο εύκολα τα αστέρια» αλλά προκειμένου να δεσμευτεί για την «ειρηνική μετάβαση», απέφυγε να μπει σε λεπτομέρειες. Οι μέρες είναι μπροστά για να δείξει ο Τραμπ τι είπε και τι εννοεί. Η Τζεν Ο' Μάλεϊ Ντίλον, η πρόεδρος της εκστρατείας της Κάμαλα Χάρις, πάντως κάλεσε με ηλεκτρονικό μήνυμα την ομάδα της να ξεκινήσει από τώρα το έργο της «προστασίας της Αμερικής από τις επιπτώσεις της προεδρίας Τραμπ» και σημείωσε ότι η Αντιπρόεδρος είπε τηλεφωνικά στον Ντόναλντ Τραμπ ότι θα συνεργαστεί με τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν «για να εξασφαλίσει μια ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας, σε αντίθεση με αυτό που είδαμε το 2020».

Η Χάρις έδωσε μια μάχη, που ανέλαβε στο …παραπέντε και με όλα τα προγνωστικά εναντίον της. Ο Μπάϊντεν παρέμεινε μέχρι το … παραπέντε στο τιμόνι του υποψηφίου και οι Δημοκρατικοί έχασαν στο σύνολό τους το momentum. Ο αναστοχασμός και η αυτοκριτική είναι τώρα η δική τους δουλειά για να διεκδικήσουν με αξιώσεις την «επιστροφή» το 2028. Το ερώτημα για το αν έχασε η Χάρις ή ο Μπάϊντεν δεν έχει πλέον ιδιαίτερη σημασία- έχει όμως σημασία η «ανάγνωση» του αποτελέσματος μιας ενδεχομένως στρατηγικής ήττας που θα επηρεάσει την παγκόσμια κοινότητα. Τι έκαναν λάθος και πως θα το διορθώσουν. Πως έχασαν τη λαϊκή ψήφο, τις γέφυρές τους με τον εργατικό κόσμο, τους λατίνους, ακόμη και με τις γυναίκες της Αμερικής που άκουσαν φρικτά πράγματα από το στόμα του Τραμπ αλλά δεν έγιναν ένα πλειοψηφικό ρεύμα εναντίον του; Είναι η οικονομία κύριοι και κυρίες. Είναι ο πληθωρισμός και προφανώς η απουσία-αδυναμία των Δημοκρατικών στο πεδίο της κατανόησης των όσων ζούσαν οι πολίτες τους και ήθελαν να νιώσουν ότι θα αλλάξουν. Η Χάρις δεν κατάφερε -παρότι όργωσε τις Πολιτείες- να αποτινάξει την φθορά της κυβέρνησης του Τζο Μπάϊντεν. Δεν ήταν έτοιμοι τελικώς οι Αμερικανοί πολίτες να ψηφίσουν για πρόεδρο μια γυναίκα; Μπορεί, αλλά δεν ήταν μόνον αυτό. Και τώρα τι;

Η εκλογή Τραμπ συνοδεύεται από τη δήλωσή του ότι θα τηρήσει όσα έχει πει και είναι πολύ συγκεκριμένα- δεν υπάρχει αμφιβολία. Καταρχάς η εκλογή του θα παίξει αρνητικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, με τεράστιες επιπτώσεις , όπως προβλέπουν πολλοί ήδη, στο παρόν και στο μέλλον του πλανήτη. Φυσικά θα κριθεί από τις πράξεις του. Οι σχέσεις Ευρώπης-ΗΠΑ θα μπουν σε νέα φάση. Η άμυνα θα αποτελέσει βασικό ζήτημα για τους Ευρωπαίους, σε μια περίοδο μάλιστα με ενεργές συγκρούσεις στη γύρω περιοχή και με την επιθετικότητα της Ρωσίας.

Ο Τραμπ είναι γνωστό ότι έχει μια γενικότερη συμπάθεια σε αυταρχικά καθεστώτα και αντίστοιχους ηγέτες. Ο πρώτος που τον συνεχάρη ήταν ο Όρμπαν- οι δυο τους συναντήθηκαν δυο φορές μέσα στον χρόνο. Ο Τραμπ βλέπει «εσωτερικούς εχθρούς» με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Οι αντιλήψεις του θα έχουν άμεσες επιπτώσεις πρώτα στον ίδιο τον αμερικανικό λαό, αλλά και μπορεί να ενισχύσουν αντίστοιχες νοοτροπίες και σε άλλες περιοχές, όπως στην Ευρώπη.

Κάνει λόγο για οικονομικό προστατευτισμό. Έχει πει ότι θα βάλει υψηλούς δασμούς σε ευρωπαϊκά (και κυρίως σε κινέζικα) προϊόντα. Η εκλογή του κάθε άλλο παρά σημαίνει αντιμετώπιση και μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων που ζουν οι πολίτες στις ΗΠΑ. Και οι Δημοκρατικοί δεν κατάφεραν βέβαια να αναδείξουν λύσεις και να πείσουν τους πολίτες. Και στην «αμήχανη» Ευρώπη; Έχει έρθει η ώρα να πάρει την κατάσταση στα χέρια της και να αναδειχθεί σε μια ηγετική δύναμη με συγκεκριμένη πυξίδα και ατζέντα για την πρόοδο του κόσμου της. Ναι αλλά με ποιους και πως; Όταν εκλέχτηκε ο Τραμπ το 2016 η Γερμανία ήταν μια ισχυρή ευρωπαϊκή δύναμη και είχε την ανθεκτική Μέρκελ στην καγκελαρία. Ο Σολτς κρατούσε με «τσιρότα» εδώ και καιρό τον κυβερνητικό συνασπισμό, όπως αποδείχτηκε και από τις χθεσινοβραδινές ραγδαίες εξελίξεις στην Γερμανία. Ο Μακρόν χάνει έδαφος και κερδίζουν οι ακροδεξιοί της Λεπέν, ενώ και στις άλλες χώρες της Ευρώπης οι πολίτες δηλώνουν όλο και πιο απογοητευμένοι στα γκάλοπ από την πολιτική που ακολουθούν οι κυβερνήσεις τους. Δυστυχώς οι προβλέψεις δεν είναι ιδιαιτέρως αισιόδοξες, αλλά τα περιθώρια για την ενδυνάμωση και την προοδευτική κατεύθυνση συνολικά της Ευρώπης είναι υπαρκτά. Αρκεί να ανασκουμπωθεί και να αντιληφθεί εγκαίρως ότι οι ευκαιρίες για την ανοδική της πορεία δεν είναι άπειρες, ότι δεν υπάρχει άλλος χρόνος για χάσιμο κι ότι διάφοροι μικροί Τραμπ καραδοκούν και στα μέρη της.