Οι τουρκικές απειλές και οι «δήθεν» κυρώσεις από τη Δύση

Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν περιορίζεται πλέον στη συνήθη επιθετική συμπεριφορά προς τις γειτονικές χώρες αλλά αναβαθμίζει τις ρωσοτουρκικές σχέσεις, σε τέτοιο σημείο, ώστε να αποτελεί απειλή για το ΝΑΤΟ. Επιπλέον, η Τουρκία, με την εμπλοκή της στη Συρία έχει καταστεί ένας ανεπιθύμητος εταίρος για τις ΗΠΑ, ενώ οι τεταμένες σχέσεις με το Ισραήλ και η φιλοϊρανική πολιτική της Άγκυρας αποτελούν στοιχεία προβληματισμού για τη Δύση.

Το ερώτημα που γεννάται είναι κατά πόσο η Δύση είναι διατεθειμένη να ανεχθεί αυτή τη συμπεριφορά της Τουρκίας. Τελευταία μάλιστα, κυκλοφόρησαν και διάφορα σενάρια που ήθελαν την έξωση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ ή τη μη πώληση των αεροσκαφών F-35, σε περίπτωση που η Άγκυρα προχωρούσε σε αγορά των S-400 από τη Μόσχα. Κατά πόσον όμως η Δύση είναι διατεθειμένη να υλοποιήσει τις απειλές της; Εκτίμηση όλων των έγκυρων αναλυτών που ασχολούνται με την περιοχή είναι ότι οι απειλές θα παραμείνουν μόνο στα λόγια και δεν πρόκειται να γίνουν ποτέ πράξη. Και η αιτία είναι μια σειρά πλεονεκτημάτων που προσφέρει η Τουρκία, τόσο για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ όσο και για την ΕΕ.

Δεδομένου ότι η Ρωσία αποτελεί τον μεγαλύτερο εχθρό για το ΝΑΤΟ, είναι προφανές ότι για τον ασφυκτικό της έλεγχο είναι απαραίτητη η Τουρκία. Ακόμη και αν δεν υπήρχε η Τουρκία θα έπρεπε να «εφευρεθεί». Ο έλεγχος των στενών του Βοσπόρου - Δαρδανελίων, η εγγύτητά της στη Ρωσία, η πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα, το στρατηγικό βάθος της χώρας που της δίνει τη δυνατότητα για τη διεξαγωγή συμβατικών επιχειρήσεων, αλλά και οι στρατηγικές της υποδομές (λιμάνια, αεροδρόμια κ.λπ.) αποτελούν μοναδικά κριτήρια για τον εγκλωβισμό και τον έλεγχο της Ρωσίας. Αν επιπλέον λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι η Τουρκία διαθέτει τις δεύτερες μεγαλύτερες ένοπλες δυνάμεις στην Ατλαντική Συμμαχία, θα ήταν αφελές να πιστεύουμε ότι το ΝΑΤΟ πρόκειται να δείξει στην Άγκυρα την πόρτα της εξόδου. Γιατί μια Τουρκία εκτός ΝΑΤΟ θα οδηγείτο, με μαθηματική ακρίβεια, στην αγκαλιά της Μόσχας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αναβάθμιση της ρωσικής ισχύος στη Μεσόγειο.

Πέραν όμως του ελέγχου της Ρωσίας, η Τουρκία έχει και άλλη χρησιμότητα για τη Δύση, αφού μέσω αυτής μπορεί να ελέγχεται η ασταθής Μέση Ανατολή. Η γειτνίαση με πλούσιες πετρελαιοφόρες περιοχές, όπως το αποσταθεροποιημένο Ιράκ και το σιιτικό Ιράν, είναι βαρύνουσας σημασίας για τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Ιδιαίτερα, η γειτνίαση με τη σπαρασσόμενη Συρία, στην οποία έχει εμπλακεί τόσο η Ρωσία όσο και το Ιράν, αποτελεί κριτήριο καθοριστικής σημασίας για τη Δύση, αφού σε κάθε περίπτωση, οι δυτικές δυνάμεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν το έδαφος και τις εγκαταστάσεις της χώρας για τον έλεγχο της Συρίας. Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η φιλία της Άγκυρας αποτελεί εχέγγυο και για την ΕΕ, αφού λόγω της ιδιαίτερης γεωπολιτικής της θέσης μπορεί να ελέγχει τις μεταναστευτικές ροές, αλλά και να εξασφαλίζει την απρόσκοπτη ενεργειακή ροή προς τη Δύση.

Είναι λοιπόν προφανές ότι ο Ερντογάν ασκεί ψυχολογική πίεση στη Δύση, προκειμένου να επιτύχει τους στόχους του. Ποιοι είναι όμως αυτοί οι στόχοι;

Ο πλέον προφανής στόχος είναι η ανάδειξη της χώρας του ως της κυριότερης γεωπολιτικής συνιστώσας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής και ρυθμιστής της ενεργειακής επιβίωσης της Δύσης. Όσο όμως διαπιστώνει ότι οι συμμαχίες που διαμορφώνονται και οι γεωπολιτικές εξελίξεις τον εκτοπίζουν, τόσο μεγαλώνει η νευρικότητά του και αναζητά τρόπους διοχέτευσής της. Και αυτό φάνηκε ξεκάθαρα με τις γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ και την εμπλοκή ενεργειακών κολοσσών. Και όλη αυτή η νευρικότητα αποτυπώνεται στην αύξηση της επιθετικότητας στο Αιγαίο και στην αναβάθμιση των σχέσεων με τη Μόσχα, σε επίπεδα που δεν θεωρούνται επιτρεπτά από την Ατλαντική Συμμαχία.

Πέραν όμως του παραπάνω στόχου υπάρχει και άλλος, όχι τόσο προφανής, όμως εξίσου σοβαρός. Ο Ερντογάν επιδιώκει την ανάδειξή του σε νέο Κεμάλ, με την αλλαγή της φυσιογνωμίας της χώρας. Ο Κεμάλ Ατατούρκ συνέδεσε το όνομά του με ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις που κατήργησαν τον θεοκρατικό και οπισθοδρομικό χαρακτήρα της χώρας και της έδωσαν, έστω και επιφανειακά τον χαρακτήρα μιας ευρωπαϊκής χώρας. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις αποτέλεσαν μια κυρίαρχη ιδεολογία στην Τουρκία για αρκετές δεκαετίες. Σήμερα, ο Ερντογάν επιδιώκει την κατεδάφιση αυτού του οικοδομήματος και την επιστροφή της χώρας στις ισλαμικές και οθωμανικές παραδόσεις, με απώτερο στόχο την αναβίωση του ένδοξου οθωμανικού παρελθόντος και την επικράτηση στον μουσουλμανικό κόσμο. Και αυτός είναι ένας επιπλέον παράγοντας που τον διαφοροποιεί σε σχέση με τους κεμαλιστές προκατόχους του και τον απομακρύνει από τη Δύση.

Από τα παραπάνω αντιλαμβανόμαστε ότι ο Ερντογάν επιθυμεί μια ρήξη με τη Δύση, την οποία όμως δεν μπορεί να επιτύχει, τόσο λόγω της αδύναμης οικονομίας της χώρας όσο και λόγω των εσωτερικών εκρηκτικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει. Γι’ αυτό, εκείνο που μπορεί να κάνει είναι να απειλεί. Από την πλευρά της, η Δύση ψελλίζει κάποιες απειλές για επιβολή κυρώσεων, όμως στο βάθος τρέμει με την ιδέα μιας τουρκικής αποχώρησης, αφού γνωρίζει ότι τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα καραδοκούν για να αρπάξουν μια τέτοια ευκαιρία. Ιδιαίτερα η Κίνα, με τη διάθεση άφθονου χρήματος μπορεί, στο πλαίσιο της πολιτικής «one belt one road», να πραγματοποιήσει πλήθος επενδύσεων στη χώρα, δίνοντας ανάσα στη χειμαζόμενη τουρκική οικονομία.

Σε όλο αυτό το πλαίσιο, η χώρα μας δεν πρέπει να παραμείνει ένας απλός θεατής των εξελίξεων. Παρά τα προβλήματα που έχει προκαλέσει στην οικονομία η κυβέρνηση, η Ελλάδα παρέχει σοβαρά πλεονεκτήματα, τα οποία δεν διαθέτει η Τουρκία. Η συμμετοχή μας στην ΕΕ, η αξιοπιστία της χώρας, οι δημοκρατικές παραδόσεις, το υψηλό μορφωτικό επίπεδο του μέσου Έλληνα σε σχέση με του αντίστοιχου Τούρκου, αλλά και η ύπαρξη μιας ακμαίας ομογένειας μας καθιστούν μοναδικούς για τη Δύση. Πρέπει λοιπόν να σταματήσουμε να δεχόμαστε μοιρολατρικά τον μύθο μιας πανίσχυρης Τουρκίας και να καλλιεργήσουμε τα μοναδικά μας πλεονεκτήματα. Πλεονεκτήματα τα οποία με την επανεκκίνηση της οικονομίας και τη σωστή λειτουργία του κράτους, που μπορεί να επιτύχει η ΝΔ ως κυβέρνηση, θα ενισχύσουν τη γεωπολιτική μας αξία στην περιοχή και θα εγγυώνται την ασφάλεια και την εδαφική μας ακεραιότητα.